ALT trong xét nghiệm máu là gì? Chuẩn bị gì trước khi xét nghiệm?

Alanine aminotransferase (ALT) và glutamic-pyruvic transaminase (GPT) là hai loại enzyme chủ yếu được tìm thấy trong tế bào gan. Khi gan bị tổn thương, các tế bào gan bị phá hủy và giải phóng các enzyme này vào máu, dẫn đến tăng nồng độ ALT và GPT. Sau đây, cùng Pharmacity tìm hiểu thông tin chi tiết về ALT trong xét nghiệm máu là gì và điều cần chuẩn bị khi thực hiện nhé!

Xét nghiệm ALT/GPT là gì?

GPT trong xét nghiệm máu là gì? ALT hay còn gọi là GPT, là một loại enzyme chủ yếu có trong gan, khi gan bị tổn thương do bệnh tật, viêm nhiễm hoặc các tác nhân khác, ALT sẽ được giải phóng ra máu. Vì vậy, xét nghiệm ALT/GPT được sử dụng rộng rãi để đánh giá chức năng gan và phát hiện các bệnh lý liên quan đến gan.

Nồng độ ALT trong máu tăng cao thường là dấu hiệu cho thấy gan đang gặp vấn đề, với các bệnh lý như viêm gan, xơ gan, ung thư gan,… có thể làm tăng đáng kể chỉ số ALT. Bác sĩ sẽ sử dụng kết quả xét nghiệm này kết hợp với các thông tin lâm sàng khác để chẩn đoán chính xác và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

Lúc nào nên thực hiện xét nghiệm ALT/GPT?

Bên cạnh tìm hiểu xét nghiệm ALT là gì, thời điểm nên thực hiện xét nghiệm này cũng được nhiều người quan tâm. Trước khi chỉ định xét nghiệm ALT/GPT, bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng toàn diện và thu thập thông tin về tiền sử bệnh. Quyết định cuối cùng có thực hiện xét nghiệm hay không sẽ dựa trên đánh giá toàn diện tình trạng sức khỏe của bệnh nhân.

Nếu bạn gặp phải một hoặc nhiều triệu chứng sau đây, bác sĩ có thể chỉ định bạn làm xét nghiệm GPT/ALT để đánh giá chức năng gan:

• Mệt mỏi mãn tính: Cảm thấy kiệt sức, thiếu năng lượng kéo dài.
• Rối loạn tiêu hóa: Chán ăn, ăn không ngon, buồn nôn, đầy bụng, đau bụng, đặc biệt là vùng gan (phần hạ sườn bên phải).
• Biểu hiện vàng da, vàng mắt: Da và lòng trắng mắt có màu vàng bất thường.
• Rối loạn về nước tiểu và phân: Nước tiểu sậm màu, phân nhạt màu, phân mỡ.
• Biểu hiện dị ứng: Ngứa da, nổi mề đay, mụn nhọt.
• Các triệu chứng khác: Sốt, sụt cân không rõ nguyên nhân, sưng phù chân.

Ngoài ra, xét nghiệm ALT/GPT cũng được khuyến nghị cho những trường hợp có các yếu tố nguy cơ sau:

• Tiếp xúc với virus viêm gan: Qua đường ăn uống, truyền máu, quan hệ tình dục không an toàn.
• Lạm dụng chất kích thích: Rượu, bia, thuốc lá là những tác nhân chính gây tổn thương gan.
• Béo phì: Tình trạng thừa cân, béo phì làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về gan.
• Tiền sử gia đình: Nếu có người thân mắc bệnh gan, nguy cơ bạn mắc bệnh cũng cao hơn.
• Sử dụng thuốc: Một số loại thuốc có thể gây tổn thương gan như thuốc giảm đau, kháng sinh, thuốc chống lao,…
• Tiếp xúc với hóa chất độc hại: Người làm việc trong môi trường tiếp xúc với hóa chất độc hại có nguy cơ cao bị tổn thương gan.

Cần chuẩn bị gì trước khi thực hiện xét nghiệm ALT/GPT?

Bên cạnh tìm hiểu ALT trong xét nghiệm máu là gì thì kết quả xét nghiệm ALT/GPT có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau, phải kể đến như sau:

• Tập luyện cường độ cao: Khi tập luyện quá sức hoặc gặp chấn thương cơ, các tế bào cơ bị tổn thương sẽ giải phóng enzyme ALT/GPT vào máu, làm tăng tạm thời chỉ số này.
• Các thủ thuật y tế: Việc thực hiện các thủ thuật y tế có thể tác động đáng kể đến kết quả xét nghiệm ALT/GPT, khiến cho các chỉ số này tạm thời tăng cao. Điều này là do các thủ thuật y tế có thể gây tổn thương đến các tế bào gan hoặc cơ, dẫn đến giải phóng enzyme ALT/GPT ra ngoài.
• Thuốc điều trị: Việc sử dụng một số loại thuốc điều trị có thể làm tăng nồng độ ALT/GPT trong máu. Một số loại thuốc thường gặp gây ra tình trạng này bao gồm:

• Thuốc giảm đau, hạ sốt: Paracetamol (acetaminophen), aspirin, ibuprofen,…
• Thuốc kháng sinh: Ampicillin, amoxicillin, cephalosporin,…
• Thuốc chống co giật: Phenytoin, carbamazepine,…
• Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Ibuprofen, naproxen,…
• Thuốc điều trị ung thư: Methotrexate,…
• Thuốc hạ mỡ máu: Statin,…
• Thuốc tránh thai: Một số loại thuốc tránh thai có thể làm tăng nhẹ ALT/GPT.
• Và nhiều loại thuốc khác: Allopurinol, acid aminosalicylic (PAS), azathioprine, chlordiazepoxide, chlorpropamide, clofibrate, cloxacillin, codeine, dicumarol, indomethacin, isoniazid (INH), methyldopa, nafcillin, acid nalidixic, nitrofurantoin, oxacillin, phenothiazin, phenylbutazone, procainamide, propoxyphene, propranolol, quinidin, salicylates, tetracycline và verapamil.

• Thực phẩm chức năng: Một số loại thực phẩm chức năng, đặc biệt là các loại thảo dược có thể làm tăng hoặc làm giảm nồng độ ALT/GPT. Ngoài ra, việc sử dụng quá liều các loại vitamin và khoáng chất cũng có thể gây ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm.

Quy trình thực hiện xét nghiệm ALT/GPT

Bác sĩ hoặc y tá sẽ sát trùng vùng da trên cánh tay của bạn bằng bông cồn để đảm bảo khu vực tiêm được sạch sẽ, giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng. Một dải băng thun (garo) sẽ được buộc chặt quanh cánh tay trên của bạn để làm căng tĩnh mạch, giúp việc tìm và đưa kim tiêm vào dễ dàng hơn.

• Tiêm kim: Một cây kim nhỏ và vô trùng sẽ được đưa vào tĩnh mạch, bạn có thể cảm thấy hơi đau nhói trong giây lát.
• Lấy mẫu máu: Máu sẽ chảy từ tĩnh mạch vào ống nghiệm đã chuẩn bị sẵn. Số lượng máu cần lấy thường không nhiều, chỉ khoảng vài mililit.

• Tháo garo: Sau khi lấy đủ lượng máu, dải băng thun sẽ được tháo ra.
• Băng vết thương: Vị trí vừa tiêm sẽ được băng lại bằng bông hoặc gạc để cầm máu và ngăn ngừa nhiễm trùng.
• Bảo quản mẫu máu: Ống nghiệm chứa máu sẽ được dán nhãn và chuyển đến phòng xét nghiệm để phân tích.

Sau khi thực hiện xét nghiệm ALT/GPT nên làm gì?

Theo dõi sức khỏe: Dù quá trình lấy mẫu máu khá đơn giản, nhưng một số người có thể gặp phải cảm giác mệt mỏi hoặc chóng mặt sau khi xét nghiệm. Nếu cảm thấy không khỏe, hãy nghỉ ngơi và uống nhiều nước.

Thực hiện các xét nghiệm bổ sung: Nếu kết quả xét nghiệm ALT cho thấy mức độ enzyme này tăng cao hoặc thấp bất thường, bác sĩ có thể chỉ định thêm các xét nghiệm khác như xét nghiệm chức năng gan tổng quát, siêu âm gan hoặc sinh thiết gan để xác định nguyên nhân cụ thể.

Thảo luận với bác sĩ: Điều quan trọng nhất sau khi nhận kết quả xét nghiệm là trao đổi kỹ càng với bác sĩ. Bác sĩ sẽ giải thích rõ ràng ý nghĩa của kết quả, đồng thời đưa ra lời khuyên và phác đồ điều trị phù hợp nếu cần.

Phân tích xét nghiệm ALT/GPT có ý nghĩa gì?

Đối với kết quả bình thường, sẽ xảy ra các trường hợp như sau:

• Người lớn và trẻ em: Kết quả xét nghiệm bình thường nằm trong khoảng 4-36 đơn vị/L khi đo ở nhiệt độ 37°C.
• Người cao tuổi: Kết quả có thể cao hơn một chút so với người trẻ tuổi.
• Trẻ sơ sinh: Kết quả có thể cao gấp đôi so với người lớn.

Trường hợp chỉ số tăng cao bất thường có thể do các nguyên nhân chính như sau:

• Viêm gan siêu vi
• Hoại tử gan
• Thiếu máu gan
• Xơ gan
• Tắc mật
• Khối u gan
• Tác dụng phụ của thuốc hại gan
• Vàng da tắc nghẽn
• Bỏng nặng
• Chấn thương cơ vân
• Viêm cơ
• Viêm tụy
• Nhồi máu cơ tim
• Sốc
• Bệnh tăng bạch cầu

ALT thấp hơn bình thường: Điều này thường hiếm gặp và ít liên quan đến các bệnh lý nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu mức ALT thấp quá mức, bác sĩ có thể yêu cầu kiểm tra thêm để loại trừ những nguyên nhân khác.

Kết luận

Xét nghiệm ALT/GPT là một công cụ hữu ích để kiểm tra và đánh giá sức khỏe gan. Bằng cách đo lường nồng độ enzyme ALT trong máu, xét nghiệm giúp phát hiện các tổn thương gan tiềm ẩn và hỗ trợ chẩn đoán các bệnh lý liên quan đến gan. Nếu bạn có triệu chứng bất thường hoặc thuộc nhóm nguy cơ cao, hãy thực hiện xét nghiệm ALT định kỳ và tuân thủ theo các hướng dẫn của bác sĩ để bảo vệ sức khỏe của mình. Hãy luôn quan tâm đến cơ thể, bởi việc phát hiện sớm các vấn đề về gan sẽ giúp bạn điều trị hiệu quả hơn, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống.

Chăm sóc sức khỏe gan là điều rất quan trọng và không thể coi nhẹ, vì gan đóng vai trò thiết yếu trong quá trình lọc độc tố và hỗ trợ chức năng tiêu hóa. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào về xét nghiệm ALT hay cần tư vấn thêm, hãy đừng ngần ngại trao đổi với bác sĩ để có thông tin chính xác và hữu ích nhất cho bạn.