Bệnh tâm lý: Khi nào cần gặp bác sĩ

Nhiều người thỉnh thoảng có những lo ngại về sức khỏe tâm lí. Những mối lo ngại về sức khỏe tâm lý sẽ trở thành bệnh tâm thần khi các dấu hiệu và triệu chứng liên tục gây ra căng thẳng và ảnh hưởng đến khả năng hoạt động hàng ngày.

Bệnh tâm thần có thể khiến người bệnh đau khổ và gây ra những vấn đề trong cuộc sống, chẳng hạn như ở trường, nơi làm việc hoặc trong các mối quan hệ. Trong hầu hết các trường hợp, các triệu chứng có thể được kiểm soát bằng sự kết hợp giữa thuốc và liệu pháp trò chuyện (liệu pháp tâm lý).

Bệnh tâm lý là gì?

Bệnh tâm lý, còn gọi là rối loạn sức khỏe tâm thần, đề cập đến một loạt các tình trạng sức khỏe tâm thần – những rối loạn ảnh hưởng đến tâm trạng, suy nghĩ và hành vi. Bệnh tâm thần bao gồm trầm cảm, rối loạn lo âu, tâm thần phân liệt, rối loạn ăn uống và hành vi gây nghiện.

Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh tâm thần có thể khác nhau, tùy thuộc vào tình trạng rối loạn, hoàn cảnh và các yếu tố khác. Các triệu chứng bệnh tâm thần có thể ảnh hưởng đến cảm xúc, suy nghĩ và hành vi.

Ví dụ về các dấu hiệu và triệu chứng bao gồm:

• Cảm thấy buồn hoặc chán nản
• Suy nghĩ bối rối hoặc giảm khả năng tập trung
• Nỗi sợ hãi hoặc lo lắng quá mức, hoặc cảm giác tội lỗi tột độ
• Xa lánh khỏi bạn bè và các hoạt động
• Mệt mỏi hoặc khó ngủ
• Tách rời khỏi thực tế (ảo tưởng), hoang tưởng hoặc ảo giác
• Không có khả năng đối phó với các vấn đề hoặc căng thẳng hàng ngày
• Những thay đổi lớn trong thói quen ăn uống
• Thay đổi ham muốn tình dục
• Quá tức giận, thù địch hoặc bạo lực
• Ý nghĩ tự tử

Nguyên nhân mắc bệnh tâm lý

Nói chung, bệnh tâm lý do nhiều yếu tố di truyền và môi trường gây ra:

• Đặc điểm di truyền:

Bệnh tâm lý phổ biến hơn ở những người có quan hệ huyết thống cũng mắc bệnh tâm lý. Một số gen nhất định có thể làm tăng nguy cơ phát triển bệnh tâm lý và hoàn cảnh sống cũng có thể gây ra bệnh tâm lý.

• Tiếp xúc với môi trường trước khi sinh:

Việc tiếp xúc với các tác nhân gây căng thẳng từ môi trường, tình trạng viêm nhiễm, chất độc, rượu hoặc ma túy khi còn trong bụng mẹ đôi khi có thể liên quan đến bệnh tâm lý.

• Chất dẫn truyền hóa học::

Chất dẫn truyền thần kinh là các chất hóa học xuất hiện tự nhiên trong não mang tín hiệu đến các bộ phận khác trong não và cơ thể. Khi mạng lưới thần kinh liên quan đến các hóa chất này bị suy yếu, chức năng của các thụ thể thần kinh và hệ thống thần kinh sẽ thay đổi, dẫn đến trầm cảm và các rối loạn cảm xúc khác.

Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ phát triển bệnh, bao gồm:

• Tiền sử bệnh tâm thần ở người có quan hệ huyết thống, chẳng hạn như cha mẹ hoặc anh chị em
• Những tình huống căng thẳng trong cuộc sống, chẳng hạn như vấn đề tài chính, cái chết của người thân hoặc ly hôn
• Một tình trạng bệnh lý đang diễn ra (mãn tính), chẳng hạn như bệnh tiểu đường
• Tổn thương não do chấn thương nghiêm trọng (chấn thương sọ não), chẳng hạn như một cú đánh mạnh vào đầu
• Trải nghiệm đau thương, chẳng hạn như chiến đấu quân sự hoặc tấn công
• Sử dụng rượu hoặc thuốc kích thích
• Tiền sử thời thơ ấu bị lạm dụng hoặc bỏ bê
• Ít bạn bè hoặc ít mối quan hệ lành mạnh
• Bệnh tâm thần trước đó

Bệnh tâm lý khi nào cần gặp bác sĩ

Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào của bệnh, hãy đến gặp bác sĩ hoặc chuyên gia sức khỏe tâm lí. Hầu hết các bệnh tâm lí không tự khỏi và nếu không được điều trị, bệnh có thể trở nên trầm trọng hơn theo thời gian và gây ra các vấn đề nghiêm trọng.

Nếu bạn có ý nghĩ tự tử: 

Ý nghĩ và hành vi tự sát là phổ biến ở một số bệnh tâm thần. Nếu bạn cho rằng mình có thể làm tổn thương bản thân hoặc có ý định tự tử, hãy tìm sự trợ giúp ngay lập tức.

Ý nghĩ tự tử không tự thuyên giảm –  hãy tìm sự giúp đỡ.

Gọi 115 hoặc số khẩn cấp tại địa phương ngay lập tức.

Liên lạc với người thân.

Hãy chú ý đến các dấu hiệu cảnh báo. Đến gặp bác sĩ hoặc nhà trị liệu để tìm hiểu các triệu chứng. Lập kế hoạch để biết phải làm gì nếu các triệu chứng quay trở lại. Nhờ sự hỗ trợ của các thành viên trong gia đình hoặc bạn bè để theo dõi các dấu hiệu cảnh báo.

Kiểm tra sức khỏe định kỳ. Tình trạng sức khỏe tâm thần có thể khó điều trị hơn nếu đợi cho đến khi các triệu chứng trở nên nghiêm trọng. Điều trị duy trì lâu dài cũng có thể giúp ngăn ngừa tái phát các triệu chứng.

Không có cách nào chắc chắn để ngăn ngừa bệnh tâm thần. Tuy nhiên, nếu bạn mắc bệnh tâm thần, việc thực hiện các bước để kiểm soát căng thẳng có thể giúp kiểm soát các triệu chứng của bạn. Thực hiện theo các bước sau: chăm sóc tốt cho bản thân, ngủ đủ giấc, ăn uống lành mạnh và hoạt động thể chất thường xuyên là rất quan trọng, cố gắng duy trì một lịch trình đều đặn. Liên hệ với bác sĩ nếu cảm thấy khó ngủ hoặc có thắc mắc về chế độ ăn uống và hoạt động thể chất.

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.