Còi xương là gì? Những điều cần biết về còi xương

Triệu chứng

Triệu chứng của còi xương có thể bao gồm:

Biểu hiện chung

• Yếu cơ, nhức mỏi: Trẻ thường xuyên quấy khóc, cáu kỉnh, dễ bị kích thích, lười vận động, mệt mỏi.
• Rối loạn giấc ngủ: Khó ngủ, ngủ không ngon giấc, ngủ nhiều nhưng không sâu.
• Ra mồ hôi trộm nhiều: Đặc biệt là đầu, nhất là vào ban đêm.
• Chậm phát triển chiều cao: Trẻ thấp hơn so với chuẩn phát triển, tăng trưởng chiều cao chậm.
• Thóp chậm liền: Ở trẻ nhỏ, thóp (vùng mềm trên đầu) thường liền trong 18 tháng đầu đời. Tuy nhiên, trẻ còi xương có thể thóp chậm liền hơn hoặc thóp không liền hoàn toàn.

Biểu hiện theo hệ cơ quan

• Hệ xương:
  • Xương mềm, dễ gãy: Trẻ dễ bị gãy xương do va đập nhẹ, có thể dẫn đến biến dạng xương (chân vòng kiềng, gù, vẹo cột sống…).
  • Răng mọc chậm, mọc lệch, dễ sâu răng.
• Hệ thần kinh:
  • Hay giật mình, co giật (ở trẻ nhỏ).
  • Trí nhớ kém, chậm phát triển nhận thức.
• Hệ tiêu hóa:
  • Chán ăn, kém hấp thu dưỡng chất.
  • Táo bón hoặc tiêu chảy.
  • Bụng to.
• Hệ miễn dịch:
  • Dễ mắc các bệnh truyền nhiễm như viêm phổi, tiêu chảy.
  • Tổn thương gan, thận (nặng).

Một số dấu hiệu khác

• Trẻ có vẻ ngoài mệt mỏi, thiếu sức sống.
• Da xanh xao, thiếu hồng hào.
• Tóc mọc thưa, rụng tóc.
• Khó thở, tim đập nhanh (nặng).

Nguyên nhân

Nguyên nhân chính gây ra còi xương bao gồm:

• Thiếu vitamin D: Vitamin D cần thiết để cơ thể hấp thu canxi và phosphate từ thực phẩm. Thiếu vitamin D là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến còi xương.
• Thiếu canxi hoặc phosphate: Mặc dù thiếu vitamin D là nguyên nhân chủ yếu, nhưng thiếu canxi hoặc phosphate trong chế độ ăn uống cũng có thể góp phần gây ra còi xương.
• Thiếu ánh sáng mặt trời: Vitamin D có thể được tổng hợp qua ánh sáng mặt trời, vì vậy những người sống ở khu vực ít ánh sáng mặt trời hoặc ít tiếp xúc với ánh sáng mặt trời có nguy cơ cao hơn.
• Rối loạn hấp thu: Một số tình trạng sức khỏe như bệnh celiac hoặc bệnh Crohn có thể gây khó khăn trong việc hấp thu vitamin D và các khoáng chất cần thiết từ thực phẩm.

Đối tượng nguy cơ

Trẻ bú mẹ hoàn toàn

• Trẻ bú mẹ hoàn toàn chỉ nhận được vitamin D từ sữa mẹ. Tuy nhiên, hàm lượng vitamin D trong sữa mẹ thường thấp, chỉ đáp ứng khoảng 50% nhu cầu của trẻ.
• Do đó, trẻ bú mẹ hoàn toàn cần được bổ sung vitamin D sớm, ngay từ sau sinh, để phòng ngừa còi xương.

Trẻ ăn dặm không hợp lý

• Chế độ ăn dặm thiếu canxi và vitamin D là nguyên nhân phổ biến dẫn đến còi xương ở trẻ.
• Một số trẻ ăn dặm không được cung cấp đủ canxi từ các thực phẩm như sữa, phô mai, sữa chua, rau xanh…
• Ngoài ra, trẻ ăn dặm sớm trước 6 tháng tuổi cũng có nguy cơ cao bị còi xương do hệ tiêu hóa của trẻ chưa hoàn thiện, khó hấp thu canxi.

Trẻ ít tiếp xúc với ánh nắng mặt trời

• Ánh nắng mặt trời là nguồn cung cấp vitamin D tự nhiên dồi dào cho cơ thể.
• Trẻ ít tiếp xúc với ánh nắng mặt trời (do ở trong nhà nhiều, mặc quần áo kín mít…) sẽ có nguy cơ thiếu hụt vitamin D và dễ bị còi xương.

Trẻ sinh non, nhẹ cân

• Trẻ sinh non, nhẹ cân thường có dự trữ vitamin D và canxi thấp hơn trẻ sinh đủ tháng, đủ cân.
• Do đó, trẻ sinh non, nhẹ cân cần được bổ sung vitamin D và canxi sớm hơn so với trẻ sinh đủ tháng, đủ cân.

Trẻ mắc các bệnh lý ảnh hưởng đến hấp thu vitamin D và canxi

• Một số bệnh lý như bệnh celiac, bệnh Crohn, xơ nang… có thể ảnh hưởng đến khả năng hấp thu vitamin D và canxi của cơ thể, dẫn đến nguy cơ còi xương cao hơn.

Ngoài ra, một số yếu tố khác cũng có thể làm tăng nguy cơ còi xương ở trẻ em:

• Trẻ sinh đôi, sinh ba.
• Trẻ sống trong môi trường ô nhiễm.
• Trẻ có tiền sử gia đình mắc còi xương.

Chẩn đoán

Thông thường, bệnh còi xương sẽ được chẩn đoán thông qua thăm khám sức khỏe lâm sàng. Bác sĩ sẽ dựa vào các triệu chứng và kiểm tra sự bất thường của xương như hộp sọ, ngực, chân tay,… 

Ngoài ra, bác sĩ có thể yêu cầu trẻ thực hiện một số xét nghiệm y khoa để kiểm tra mức độ biến dạng của xương và nồng độ vitamin D, canxi và phospho trong cơ thể bệnh nhân, gồm:

• Chụp X-quang;
• Xét nghiệm máu;
• Xét nghiệm nước tiểu;
• Sinh thiết xương.

Phòng ngừa bệnh

Để phòng ngừa còi xương, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau:

• Cung cấp đủ vitamin D và canxi: Đảm bảo chế độ ăn uống bao gồm thực phẩm giàu vitamin D và canxi như sữa, các sản phẩm từ sữa, cá béo và các loại thực phẩm bổ sung.
• Tiếp xúc với ánh sáng mặt trời: Cố gắng tiếp xúc với ánh sáng mặt trời hàng ngày để giúp cơ thể tổng hợp vitamin D. Điều này đặc biệt quan trọng ở những người sống ở khu vực có ít ánh sáng mặt trời.
• Sử dụng thực phẩm bổ sung: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể khuyên dùng các viên vitamin D hoặc canxi để đảm bảo cung cấp đủ dưỡng chất cần thiết.
• Theo dõi sức khỏe định kỳ: Đối với những người có nguy cơ cao, việc theo dõi sức khỏe định kỳ và kiểm tra mức độ vitamin D có thể giúp phát hiện sớm các vấn đề và điều chỉnh chế độ ăn uống kịp thời.

Điều trị như thế nào?

Điều trị còi xương tập trung vào việc cung cấp đủ vitamin D và canxi, cải thiện sức khỏe xương và điều chỉnh chế độ ăn uống. Các phương pháp điều trị bao gồm:

• Thực phẩm bổ sung: Sử dụng vitamin D và canxi bổ sung theo chỉ định của bác sĩ để cải thiện mức độ vitamin D và canxi trong cơ thể.
• Thay đổi chế độ ăn uống: Tăng cường thực phẩm giàu vitamin D và canxi trong chế độ ăn uống hàng ngày.
• Điều trị các tình trạng sức khỏe liên quan: Nếu còi xương là kết quả của một tình trạng sức khỏe khác như bệnh celiac, điều trị bệnh cơ bản có thể giúp cải thiện tình trạng còi xương.
• Tập thể dục và vật lý trị liệu: Các bài tập thể dục và vật lý trị liệu có thể giúp cải thiện sức khỏe xương và cơ bắp, hỗ trợ sự phát triển của trẻ.

Lưu ý:

• Cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ về việc bổ sung vitamin D, canxi và điều trị còi xương cho trẻ.
• Không tự ý sử dụng thuốc bổ cho trẻ mà không có chỉ định của bác sĩ.
• Phát hiện sớm và điều trị kịp thời còi xương để giúp trẻ phát triển khỏe mạnh.

Kết luận

Còi xương là một tình trạng thiếu vitamin D dẫn đến sự phát triển không bình thường của xương, gây đau và biến dạng xương. Hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị còi xương sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc phòng ngừa và quản lý tình trạng này. Nếu bạn nghi ngờ con bạn có dấu hiệu của còi xương, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Với sự chăm sóc đúng cách và chế độ dinh dưỡng hợp lý, bạn có thể duy trì sức khỏe xương và hỗ trợ sự phát triển toàn diện của trẻ.

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.