Sạm da là gì? Những điều cần biết về sạm da

Triệu chứng

Da mặt bị sạm rất dễ nhận biết. Thông thường, các triệu chứng đầu tiên xuất hiện dưới dạng những đốm khá nhỏ, được gọi là đốm đồi mồi hoặc đốm nâu, phẳng. Các mảng da sạm màu khác nhau về kích thước và phát triển ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể. Bạn có thể bị sạm da 2 bên má, sạm da mặt, sạm da toàn thân.

Bên cạnh tình trạng da thâm sạm không đều màu, ở nhiều người có thể phát sinh thêm các triệu chứng khác, thay đổi tùy thuộc vào cơ địa, thể trạng, bệnh lý…Một số triệu chứng trên da có thể xuất hiện khi bị sạm da:

• Cảm giác bỏng rát (trong trường hợp da phản ứng khi tiếp xúc với hóa chất nào đó)
• Xuất hiện mảng da bong tróc (thỉnh thoảng)
• Da sạm khô hoặc ngứa
• Sạm da đỏ, nóng hoặc sưng

Trong một số trường hợp ít gặp, các triệu chứng đi kèm với da sạm màu có thể chỉ ra một tình trạng sức khỏe nghiêm trọng. Bởi vậy, nên tham vấn bác sĩ, chuyên gia y tế ngay nếu da bạn bị sạm cùng với các triệu chứng như:

• Táo bón hoặc tiêu chảy
• Trầm cảm hoặc cáu kỉnh và thay đổi tâm trạng
• Mệt mỏi
• Huyết áp bất thường
• Đau khớp
• Suy giảm ham muốn tình dục
• Chán ăn hoặc sụt cân không rõ nguyên nhân kèm theo tăng cảm giác thèm ăn bất thường
• Đau bụng dưới
• Trễ kinh, mất kinh và suy giảm ham muốn tình dục (đối với nữ giới)
• Đau vùng bụng trên bên phải

Nguyên nhân

Nguyên nhân của sạm da cũng rất phức tạp. 

Sạm da do di truyền hay bẩm sinh

• Hội chứng Leopard
• Hội chứng Peutz-Jeghers
• Tàn nhang
• Hội chứng Calm
• Bệnh sắc tố Becker
• Bệnh nhiễm sắc tố đầu chi của Dohi
• Tăng sắc tố dạng võng đầu chi của Kitamura
• Bớt sắc tố Mông Cổ, bớt Ito, Ota
• Bệnh nhiễm sắc tố dầm dề: Do di truyền trội trên nhiễm sắc thể X, xuất hiện ngay sau đẻ, bệnh gây sạm da ở nữ giới nhưng gây chết người ở nam giới.

Sạm da do rối loạn chuyển hóa

• Bệnh nhiễm sắc tố sắt: Tăng sắc tố màu thiếc hay màu đá xám, xuất hiện vùng da hở sau lan rộng ra. Bệnh thường xuất hiện ở nam giới tuổi trung niên kèm theo có gan to, tiểu đường và sắt huyết thanh cao.
• Bệnh thoái hóa bột: Tăng sắc tố có tính đối xứng xuất hiện trong bệnh Lichen và thoái hóa bột thành mảng. 
• Bệnh sạm da do hóa chất hay thuốc: Hồng ban cố định nhiễm sắc. 
• Do dinh dưỡng gây sạm da trong bệnh thiếu vitamin A, B12, PP: Sạm da ở vùng da hở. 

Sạm da do yếu tố vật lý

Cháy nắng, rám nắng ở những vùng hở bộc lộ với ánh sáng mặt trời mà không được bảo vệ. 

Đôi khi sạm da còn gặp trong một số bệnh

• Sạm da sau viêm hay nhiễm khuẩn
• Do khối u (các bớt sắc tố, u tế bào sắc tố)
• Do mắc một số bệnh hệ thống
• Nhiễm khuẩn toàn thân
• U lympho
• Bệnh gai đen
• Xơ cứng bì
• Suy thận

Đối tượng nguy cơ

Sạm da không phân biệt độ tuổi, giới tính. Đối tượng xuất hiện tình trạng sạm da phổ biến là phụ nữ tuổi 30 – 40 tuổi, phụ nữ mang thai, phụ nữ tiền mãn kinh, người tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời,…

Chẩn đoán

Lâm sàng

Nhận biết các triệu chứng bệnh dựa trên nguyên nhân gây sạm da, như:

• Hội chứng LEOPARD: Nốt ruồi, bất thường về điện tim, hai mắt cách xa nhau, hẹp động mạch phổi, bất thường bộ phận sinh dục, phát triển chậm và điếc.
• Hội chứng PEUTZ-JEGHERS: Nốt ruồi ở môi dưới, các mảng sắc tố xuất hiện từ khi sinh ra, hoặc lúc còn nhỏ, các tổn thương trên da có thể dần biến mất nhưng các tổn thương trong miệng thì không.
• Tàn nhang: Là các đốm màu nâu hoặc cà phê sữa, kích thước thường nhỏ hơn 0,5 cm. Tổn thương thường xuất hiện ở vùng bộc lộ với ánh sáng mặt trời và thường xuất hiện trước 3 tuổi. Bệnh nặng khi đến tuổi dậy thì, vào mùa xuân hè sạm da tăng lên, mùa thu đông có giảm đi.
• Hội chứng CALM: Là những mảng màu cà phê sữa, nhợt đồng đều, rải rác, chu vi rõ ràng, kích thước từ 2-20cm, xuất hiện rất sớm sau khi sinh ra, có xu hướng biến mất khi trẻ lớn lên.
• Bệnh BECKER: Một mảng màu nâu, kích thước từ vài cm đến rất lớn, ranh giới rõ nhưng bờ không đều, hay xuất hiện ở vai, dưới vú hay sau lưng, ở vào tuổi 20-30 thường bị nhiều hơn, nhất là thường xuất hiện sau khi phơi nắng nhiều.
• Nhiễm sắc tố đầu chi của DOLI: Xuất hiện vùng da tăng sắc tố lốm đốm xen lẫn vùng mất sắc tố ở mu tay và mu chân. Có từ lúc bú mẹ hay trẻ nhỏ.
• Tăng sắc tố vùng đầu chi của Kitamura: Xuất hiện một mạng lưới tăng sắc tố giống tàn nhang ở bàn tay. Tổn thương thường xuất hiện trước tuổi 20.
• Nhiễm sắc tố dầm dề: Bệnh thường tiến triển qua 3 giai đoạn:
  • Giai đoạn 1: bọng nước, mụn nước xuất hiện khi đẻ hoặc sau đó hai tuần.
  • Giai đoạn 2: có thể xuất hiện từ tuần thứ 2 đến thứ 6, biểu hiện là các sẩn tổn thương dạng lichen, các vết sùi.
  • Giai đoạn 3: nhiễm sắc tố từ tuần thứ 12 đến 36, xuất hiện các mảng tăng sắc tố màu nâu, màu sắc ngày càng tăng cho đến 2 tuổi sau đó giảm dần, kèm theo chậm phát triển tinh thần.

Cận lâm sàng

Xác định sạm da khu trú ở thượng bì, trung bì hay hỗn hợp, sử dụng đèn Wood trong buồng tối bằng cách chiếu vào tổn thương tăng sắc tố, nếu:

• Sắc tố tăng đậm hơn so với nhìn mắt thường
• Tăng sắc tố thượng bì: Sắc tố mờ đi hay không nhìn thấy
• Tăng sắc tố ở trung bì: Còn khi chiếu đèn Wood vào tổn thương mà có chỗ tăng sắc tố, có chỗ mờ đi
• Tăng sắc tố ở cả thượng bì và trung bì, hay còn gọi là tăng sắc tố hỗn hợp
• Mô bệnh học: biết tình trạng tăng sắc tố thượng bì, trung bì, hay hỗn hợp, cũng như tình trạng sắc tố và các điểm đặc trưng mô bệnh học cho mỗi một loại bệnh tăng sắc tố.
• Các xét nghiệm khác để xác định nguyên nhân của tăng sắc tố:
  • Bản đồ gen – đột biến gen.
  • Xét nghiệm sinh hóa máu
  • Điện tim
  • Siêu âm

Chẩn đoán xác định

Để xác định tình trạng sạm da chủ yếu dựa vào lâm sàng.

Để chẩn đoán chính xác bệnh lý cụ thể gây sạm da, chúng ta dựa vào biểu hiện lâm sàng trên da, biểu hiện rối loạn các cơ quan và kết quả xét nghiệm.

Phòng ngừa bệnh

Để phòng ngừa sạm da, bạn có thể áp dụng các cách sau:

• Khi ra ngoài nắng cần đội mũ rộng vành, đeo kính, bôi kem chống nắng 30 phút trước khi ra ngoài trời, kể cả lúc trời râm. 
• Hạn chế ra nắng nếu có thể nhất là vào mùa xuân hè.
• Hạn chế sử dụng các chất có thể là chất cảm quang gây tăng sắc tố như các hóa chất có nguồn gốc dầu mỏ, nước hoa, mỹ phẩm, thuốc nhóm cyclin, sulphamid.
• Có chế độ sinh hoạt điều độ, ít sử dụng bia rượu, chất kích thích.

Điều trị như thế nào?

Theo bác sĩ thì trước tiên cần phải tìm hiểu nguyên nhân da bị sạm đen là gì. 

• Nếu da bị sạm là do tác dụng phụ của thuốc thì nên ngừng sử dụng loại thuốc đó, đồng thời có thể bổ sung thêm các loại vitamin B, A và C. 
• Khi ra ngoài thì nên sử dụng các biện pháp chống nắng, bôi kem chống nắng và các vùng da bị hở, kết hợp thoa kem dưỡng sáng da hàng ngày. 
• Nên ăn nhiều hoa quả, rau xanh và hạn chế sử dụng đồ uống chứa chất kích thích để giúp ngăn ngừa da bị sạm đen.

Trên đây là những chia sẻ về sạm da. Hy vọng bài viết sẽ đem lại nhiều thông tin hữu ích cho bạn đọc.