Các giai đoạn phát triển của thai nhi trong từng tháng thai kỳ

Mỗi giai đoạn phát triển thai nhi là một chặng đường kỳ diệu, đánh dấu những bước phát triển vượt bậc của thai nhi từ khi còn là một tế bào nhỏ cho đến khi trở thành một sinh linh bé bỏng. Từ sự hình thành của trái tim nhỏ xíu đập nhịp đầu tiên, đến những cử động đầu tiên mà người mẹ có thể cảm nhận được, mỗi giai đoạn mang lại niềm hạnh phúc và sự ngạc nhiên cho cha mẹ tương lai. Quá trình này không chỉ là sự phát triển về mặt thể chất mà còn là sự kết nối tinh thần sâu sắc giữa mẹ và bé, ngay cả khi bé còn trong bụng mẹ. Đó là hành trình tuyệt vời mà mỗi giai đoạn, từng tháng thai kỳ, đều có những điểm nhấn riêng biệt, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu thêm về chủ đề này.

Tầm quan trọng của việc hiểu các giai đoạn phát triển của thai nhi

Việc hiểu rõ các giai đoạn phát triển của thai nhi có tầm quan trọng vô cùng lớn, không chỉ giúp các bậc cha mẹ chuẩn bị tốt hơn về mặt tinh thần và vật chất để chào đón đứa trẻ, mà còn giúp họ theo dõi và đảm bảo sự phát triển khỏe mạnh của bé. Khi biết được những thay đổi cụ thể theo từng tuần, từng tháng, cha mẹ có thể nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường, từ đó có những biện pháp can thiệp kịp thời nếu cần.

Ngoài ra, việc hiểu biết này còn giúp cha mẹ cảm nhận được sự kết nối sâu sắc với con yêu ngay từ những ngày đầu tiên của thai kỳ, qua đó tăng cường mối liên kết tinh thần giữa mẹ và bé. Đồng thời, việc này cũng giúp cha mẹ lên kế hoạch cho việc dinh dưỡng, luyện tập và chuẩn bị sức khỏe tốt nhất để chăm sóc cho cả mẹ và bé trong suốt quá trình mang thai.

Các giai đoạn phát triển của thai nhi

Quá trình phát triển của thai nhi theo từng giai đoạn

Quá trình phát triển của thai nhi sẽ trải qua những giai đoạn sau:

• Tháng đầu tiên của thai kỳ: Ở tháng đầu tiên, túi ối sẽ bắt đầu hình thành và bao quanh phôi thai. Bên trong túi ối chứa đầy dịch lỏng, có tác dụng như túi đệm, tạo điều kiện cho phôi thai phát triển bình thường. Đồng thời, ngay lúc này nhau thai cũng được hình thành và phát triển. Đây là bộ phận quan trọng có chức năng vận chuyển các chất dinh dưỡng từ cơ thể mẹ sang cho thai nhi, đồng thời chuyển chất thải từ thai nhi ra ngoài. Lúc này, phôi thai có dạng vòng tròn mắt lớn. Một số bộ phận trên cơ thể như: miệng, cổ họng, tế bào máu, hệ thống tuần hoàn,… bắt đầu được hình thành. Đến cuối tuần thứ tư, thì tim đã phát triển, ống tim nhỏ sẽ đập khoảng 65 lần/phút. Như vậy sau một tháng phát triển, phôi thai chỉ có kích thước bằng một hạt vừng. Trong 8 tuần đầu tiên, em bé sẽ được gọi là phôi thai.
• Phôi thai ở tháng thứ 2: Ở tháng thứ hai, phôi thai đã phát triển khá rõ. Với kích thước dài khoảng 1,5 – 1,6 cm và nặng 1g, thai nhi có dạng như hạt đậu nhỏ. Trên khuôn mặt bé, tai bắt đầu xuất hiện như một nếp gấp nhỏ. Đồng thời các ngón tay, ngón chân hay mắt cũng dần được hình thành. Hệ tiêu hóa, các cơ quan cảm giác hay ống thần kinh (não, tủy sống, mô thần kinh khác) đã bắt đầu có sự phát triển. Lúc này, tất cả phần sụn trên cơ thể em bé đã được thay thế bằng xương. Nếu mẹ đi khám thai vào tuần thứ 6 thì bác sĩ sẽ phát hiện được nhịp tim của bé. Đến cuối tuần thứ 8, em bé sẽ được gọi là bào thai hay thai nhi.
• Quá trình phát triển của thai nhi trong tháng thứ 3: Đến tháng thứ ba của thai kỳ, thai nhi đã phát triển hoàn thiện hơn với kích thước dài từ đầu đến mông dài khoảng 8,7cm và nặng 25g. Lúc này, bàn tay, ngón tay hay bàn chân và ngón chân của bé đã được hình thành đầy đủ và có thể cử động. Móng tay, móng chân cũng bắt đầu hình thành. Thông qua hình ảnh siêu âm, bác sĩ có thể phát hiện được sự hình thành răng và cơ quan sinh dục của bé.Thông qua siêu âm có thể xác định được sự phát triển của bé trong từng giai đoạn. Ở giai đoạn này thai nhi đã trở nên cứng cáp hơn. Bác sĩ đã có thể đo được tim thai nhờ thiết bị đo chuyên dụng. Ngoài ra, hệ thống tuần hoàn, tiết niệu cũng tiếp tục phát triển và dần hoàn thiện hơn trước. Sau khi đã trải qua ba tháng đầu, người mẹ sẽ ít bị ốm nghén và bớt mệt mỏi hơn so với thời gian đầu. Quá trình phát triển của thai nhi về cơ bản cũng đã hoàn thiện. Do đó, nguy cơ sẩy thai ở giai đoạn này sẽ giảm xuống.
• Sự phát triển thai trong tháng thứ 4: Trong tháng thứ tư của thai kỳ, cơ quan sinh dục của bé đã phát triển đầy đủ. Trên khuôn mặt đã được hình thành mí mắt, lông mày và tóc. Hệ thần kinh cũng đã đi vào hoạt động. Do đó, bé có thể mút ngón tay, ngáp,… So với giai đoạn trước thì xương và chổi răng của bé cũng trở nên cứng chắc hơn. Bằng dụng cụ Doppler, bạn có thể nghe thấy nhịp tim của bé. Đến cuối tháng thứ tư, thai nhi có kích thước dài khoảng 14,2cm và nặng từ 180 – 200g.
• Quá trình phát triển của thai nhi trong tháng thứ 5: Ở tháng này, bé đã biết đạp, do đó mẹ có thể cảm nhận rõ sự chuyển động của bé. Bên ngoài, cơ thể của bé bắt đầu xuất hiện một lớp lông tơ, có tác dụng bảo vệ bé trong suốt quá trình nằm trong bụng mẹ. Đến khi bé chào đời, chúng sẽ tự rụng dần. Đồng thời, trên da của bé cũng phủ một lớp chất màu trắng gọi là chất gây (Caseosa Vernix). Chúng có tác dụng bảo vệ làn da của bé khi tiếp xúc với nước ối và sẽ biến mất ngay sau sinh. Đến cuối tháng thứ năm, bé đã nặng khoảng 300g và dài 25 cm tính từ đầu đến gót chân. Sự phát triển nhanh chóng của bé khiến bụng mẹ ngày càng to lên đáng kể.
• Thai nhi trong tháng thứ 6: Thai nhi trong tháng thứ 6 dường như đã phát triển hoàn thiện về chức năng. Đôi mắt của bé đã có thể đóng mở và bắt đầu có cảm nhận với ánh sáng. Đồng thời, bé cũng có thể phản ứng với âm thanh khi bố mẹ nói chuyện hoặc cho bé nghe nhạc. Ở giai đoạn này, thai nhi thường đá hoặc đạp bụng mẹ. Thỉnh thoảng, mẹ có thể cảm nhận được những chuyển động giật giật, đó là lúc bé đang bị nấc cụt. Vào cuối tháng sáu của thai kỳ, em bé thường nặng khoảng 600g và dài khoảng 35cm. Da của bé có màu đỏ, có thể nhìn thấy lớp tĩnh mạch qua da. Đối với những trường hợp bị sinh non, em bé vẫn có thể sống sót sau tuần thứ 23, nếu được chăm sóc đặc biệt.Ở tháng thứ sáu, thai nhi thường đá hoặc đạp bụng mẹ.

• Quá trình phát triển của thai nhi ở tháng thứ 7: Đến tháng thứ bảy, bé tiếp tục phát triển và tích lũy mỡ dưới da. Cơ thể bé có thể dài khoảng 41cm, đạt cân nặng từ 1 – 1,5kg. Khi có các kích thích âm thanh hay ánh sáng từ bên ngoài, bé phản ứng rất mạnh mẽ. Do đó, mẹ có thể cảm nhận rõ sự chuyển động của bé. Ở giai đoạn này thì nước ối sẽ bắt đầu giảm. Vì vậy, mẹ nên bổ sung thêm nước dừa để tránh tình trạng cạn nước ối, ảnh hưởng tới thai nhi. Đồng thời, các mẹ cũng nên chú ý đến chế độ ăn uống và sinh hoạt hàng ngày, nhằm giảm thiểu nguy cơ sinh non. Để giảm thiểu nguy cơ sinh non, các mẹ cũng nên chú ý đến chế độ ăn uống và sinh hoạt hàng ngày.

• Thai nhi phát triển trong tháng thứ 8: Ở tháng này, bộ não của thai nhi phát triển ngày càng nhanh chóng. Do phát triển muộn hơn nên phổi của bé vẫn đang phát triển, trong khi các cơ quan khác đã phát triển hoàn thiện. Đến cuối tháng thứ tám, bé nặng khoảng 2,3kg và dài 46cm.
• Quá trình phát triển của thai nhi ở tháng thứ 9: Đến tháng cuối cùng, phổi gần như đã phát triển hoàn toàn. Bé đã hình thành các phản xạ như: xoay đầu, nắm tay, nhắm mắt,… Lúc này, trọng lượng của bé tăng mạnh khiến không gian của tử cung trở nên chật hẹp, làm cho bé ít chuyển động hơn. Khi chào đời, trọng lượng của bé có thể đạt từ 2,9 – 3,5kg. Quá trình đẻ sẽ diễn ra dễ dàng, nếu bé nằm ở tư thế mặt úp vào bụng mẹ, đầu quay xuống dưới.

Các biến chứng thường gặp trong từng giai đoạn của thai kỳ

Các biến chứng thường gặp trong thai kỳ thường dễ bị chủ quan bỏ qua khi mẹ mang thai 3 tháng đầu. Trong thời gian này, các biến chứng thường phát hiện là sảy thai, thai ngoài tử cung và nhiễm trùng thai nhi. Các biến chứng thường gặp trong thai kỳ giai đoạn đầu:

• Sảy thai: Sảy thai là biến chứng thường gặp trong thai kỳ phổ biến nhất. Theo thống kê, có đến 15 – 20% những phụ nữ mang bầu bị sảy thai và hơn 80% các trường hợp sảy thai này đều xảy ra trong vòng 12 tuần đầu tiên của thai kỳ.
• Thai ngoài tử cung: Thai ngoài tử cung cũng là một trong những biến chứng thường gặp khi mang thai. Khi một trứng đã thụ tinh, chúng có thể cố định bất cứ nơi nào, kể cả ở ngoài tử cung (ống dẫn trứng, buồng trứng, cổ tử cung, dạ dày). Tình trạng này được gọi là mang thai ngoài tử cung. 
• Nhiễm trùng khi mang thai: Mang thai là thời điểm nhạy cảm của người phụ nữ, lúc này hệ miễn dịch của người mẹ phải “gồng gánh” để bảo vệ cho cả mẹ và bé nên dễ dẫn đến việc bị “quá tải” không đủ sức để bảo vệ cơ thể một cách tối ưu. Thêm vào đó, sự thay đổi của nội tiết tố cùng sinh lý đã tác động không nhỏ đến sức khỏe, khiến bà bầu dễ bị nhiễm trùng hơn. Trong đó, các loại nhiễm trùng mà mẹ bầu dễ mắc phải trong thời kỳ mang thai đó là: viêm âm đạo, Rubella, liên cầu khuẩn nhóm B, viêm gan B/C, nhiễm trùng đường tiết niệu, thủy đậu, các bệnh lây truyền qua đường tình dục,…

Ở giai đoạn giữa của thai kỳ, cơ thể mẹ đã làm quen được với em bé. Trong giai đoạn này, các biến chứng thường gặp trong thai kỳ là: tiền sản giật, nhau tiền đạo, tăng trưởng chậm, suy thai và sinh non.

• Tiền sản giật: Là một trong những biến chứng thường gặp trong thai kỳ, tiền sản giật là một rối loạn phức tạp ảnh hưởng đến 3 – 8% phụ nữ mang thai. Thông thường tình trạng này xuất hiện ở những bà bầu đã qua tuần thứ 20 của thai kỳ. Khi đó, những chẩn đoán được thực hiện thường có đủ hai điều kiện đồng thời như: có một áp suất máu cao và các xét nghiệm cho thấy sự hiện diện của protein trong nước tiểu.
• Thiếu máu thai kỳ: Thiếu máu trong thai kỳ là tình trạng phổ biến ở các mẹ bầu. Thông thường, lượng sắt hấp thụ thông qua các thực phẩm chỉ đáp ứng 5 – 15%, con số này là quá thấp và không đủ để đáp ứng nhu cầu của cả mẹ và bé. Thêm vào đó, đối với những phụ nữ bị ốm nghén kéo dài thì tình trạng thiếu máu thiếu sắt càng trở nên nghiêm trọng hơn.
• Nhau tiền đạo: Nhau tiền đạo là thuật ngữ để chỉ tình trạng bánh nhau nằm trước đường đi của thai nhi khi sinh ngã âm đạo. Do đó, trong những trường hợp này đa số phải mổ lấy thai.
• Sinh non: Nếu bạn bắt đầu có cơn co thắt thường xuyên gây giãn nở tử cung hay xuất hiện dịch âm đạo loãng trước tuần thai 37 thì điều này có thể báo hiệu bạn sinh non hoặc đẻ sớm. Ngoài ra, bất cứ sự sinh nở nào trước tuần 37 thì điều này có nghĩa là sinh non.
• Suy thai: Suy thai không phải là tình trạng hiếm. Tình trạng này là một quá trình bệnh lý, xảy ra do tình trạng thiếu oxy cung cấp khi thai còn nằm trong buồng tử cung. Suy thai sẽ gây những biến đổi trên cử động thai và nhịp tim thai.
• Thai tăng trưởng chậm: Hội chứng thai tăng trưởng chậm (IUGR) hay còn gọi là nhỏ hơn so với tuổi thai, suy dinh dưỡng thai nhi hay suy nhau thai. Đây là tình trạng sự tăng trưởng của thai nhi bị hạn chế khiến cân nặng của trẻ nhỏ hơn so với bình thường.

Ở giai đoạn chuyển dạ: Những biến chứng thường gặp trong thai kỳ thường xuất hiện nhiều trong giai đoạn chuyển dạ: băng huyết, thiếu ối, chuyển dạ kéo dài, thuyên tắc ối,…

• Băng huyết: Băng huyết sau sinh là tình trạng chảy máu với số lượng từ 500ml trở lên, trong vòng 24 giờ sau sổ thai, từ bất cứ nơi nào của đường sinh dục. Băng huyết sau sinh làm mẹ dễ bị thiếu máu hoặc nhiễm trùng sau sinh. 
• Thiếu hụt nước ối: Thiếu hụt nước ối là biến chứng thai kỳ thường gặp trong khi chuyển dạ. Bình thường, nước ối có tác dụng bảo vệ và hỗ trợ sự phát triển của thai nhi, lượng nước ối tốt nhất là khoảng 1 lít. Nếu bạn bị thiếu hụt nước ối, sự phát triển của thai nhi có thể bị ảnh hưởng và trong trường hợp này, bạn nên được các bác sĩ theo dõi sát tiến triển của nước ối trong khi mang thai. 
• Chuyển dạ kéo dài: Một trong những biến chứng thai kỳ thường gặp là chuyển dạ kéo dài/ khó sinh. Trong trường hợp chuyển dạ kéo dài (đặc biệt là trong các ca sanh lần đầu), cả sản phụ và thai nhi đều phải đối mặt với một số biến chứng như: nhiễm trùng (nhiễm trùng ối dẫn đến nhiễm trùng máu, da…), băng huyết sau sinh hoặc em bé có khả năng bị ngạt.
• Các bất thường liên quan đến dây rốn: Trong các bất thường liên quan đến dây rốn thì thường gặp nhất là dây rốn bị xoắn, thắt nút, quấn quanh thai nhi. Điểm chung của các tai nạn này dây rốn bị thắt nút là khiến lượng máu, chất dinh dưỡng từ cuống rốn không thể nuôi thai nhi, dẫn đến thai chết lưu.
• Thuyên tắc ối: Thuyên tắc ối là một cấp cứu sản khoa hiếm gặp do dịch nước ối và các chất trong thai lọt vào hệ tuần hoàn máu của mẹ, thông qua nhau gây ra một phản ứng đào thải. Phản ứng đào thải này gây ra suy hô hấp và tuần hoàn cấp tính cho mẹ. Thuyên tắc ối là biến chứng thường xảy ra ở giai đoạn cuối của cuộc chuyển dạ.

Cách nhận biết và xử lý các tình huống khẩn cấp trong thai kỳ

Dấu hiệu bất thường khi mang thai nếu không được xử trí kịp thời có thể ảnh hưởng đến sức khỏe, thậm chí đe dọa tính mạng của bà bầu và thai nhi. Đừng chủ quan mà hãy nhanh chóng tìm kiếm sự trợ giúp của bác sĩ nếu xuất hiện những dấu hiệu dưới đây:

• Chảy máu âm đạo, sốt, đau toàn thân và ớn lạnh.
• Bà bầu nhức đầu, choáng ngất  và chóng mặt.
• Bà bầu thường xuyên đi tiểu rắt và đau buốt.
• Những cơn đau vùng chậu nghiêm trọng.
• Nôn kèm sốt hoặc đau.
• Ớn lạnh hoặc sốt cao hơn 39 độ C: Dấu hiệu bất thường khi mang thai.
• Dịch âm đạo tiết bất thường.
• Bàn tay, bàn chân hoặc mặt đột ngột sưng.
• Thai nhi thiếu vận động

Hãy nhận biết và xử lý sớm các tình huống khẩn cấp trong thai kỳ

Kết luận

Trên đây là những thông tin cần thiết về chủ đề “Các giai đoạn phát triển của thai nhi trong từng tháng thai kỳ”, chúng tôi hy vọng rằng những thông tin được cung cấp đã giúp các bạn hiểu rõ hơn về hành trình kỳ diệu của sự sống. Từ những thay đổi nhỏ nhất trong từng tuần đầu tiên, đến những bước phát triển quan trọng khi thai nhi lớn lên, mỗi giai đoạn đều là một dấu mốc đáng nhớ và quan trọng. Chúc cho mỗi thai phụ sẽ trải qua một hành trình thai kỳ suôn sẻ, an lành và tràn đầy niềm vui.