Dị ứng đạm sữa bò: nguyên nhân, triệu chứng và phòng ngừa
Dị ứng đạm sữa bò là một bệnh thường gặp ở trẻ em dưới 1 tuổi. Tuy chỉ xảy ra ở khoảng 7% trẻ bú sữa công thức và 0,5% trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn, nhưng có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau như vấn đề về tiêu hóa, phát ban, sưng tấy ở mặt hoặc ngứa da.
Nguy cơ mắc dị ứng đạm sữa bò cao nhất ở trẻ sơ sinh, xảy ra với 2% đến 3% trẻ dưới 1 tuổi. Tuy nhiên, nguy cơ này giảm dần khi trẻ lớn hơn và ít gặp ở trẻ từ 6 tuổi trở lên.
Dị ứng đạm sữa bò là gì?
Dị ứng đạm sữa bò (Cows’ milk protein allergy – CMPA) là phản ứng miễn dịch không bình thường của cơ thể với một loại protein có trong sữa bò và một số động vật khác. Các yếu tố nguy cơ đối với CMPA ở trẻ sơ sinh bao gồm cha mẹ hoặc anh chị em đã mắc bệnh dị ứng như hen suyễn, chàm và dị ứng theo mùa.
Trẻ bị dị ứng đạm sữa bò có nguy cơ mắc một số bệnh lý dị ứng khác như dị ứng thực phẩm, viêm da cơ địa, hen hay viêm mũi dị ứng. Do đó, việc phát hiện và can thiệp kịp thời là rất quan trọng để đảm bảo sự phát triển toàn diện của trẻ.
Loại dị ứng đạm sữa bò
Dị ứng đạm sữa bò được chia thành hai loại:
- Dị ứng qua trung gian IgE (dị ứng tức thì): xảy ra trong vòng 2 giờ sau khi uống sữa, chiếm 54% tỉ lệ.
- Dị ứng không qua trung gian IgE (dị ứng chậm): xảy ra trong vòng 48 giờ đến 1 tuần sau khi sử dụng sữa hoặc các chế phẩm từ sữa. Tình trạng này thường ngưng khi trẻ đạt 3 tuổi.
Hai loại dị ứng này có các biểu hiện lâm sàng khác nhau và cách chẩn đoán cũng khác nhau.
Triệu chứng dị ứng đạm sữa bò ở trẻ
Triệu chứng dị ứng đạm sữa bò ở trẻ rất đa dạng, dẫn đến việc dễ nhầm lẫn với các bệnh thông thường khác. Các triệu chứng tiêu hóa của dị ứng đạm bò cũng thường bị nhầm lẫn với các vấn đề tiêu hóa khác như trào ngược dạ dày thực quản, rối loạn tiêu hóa do vi rút, vi khuẩn hoặc ngộ độc thực phẩm. Các triệu chứng của dị ứng đạm sữa bò bao gồm:
- Da: Viêm da cơ địa, sưng môi và mi mắt (phù mạch), nổi mề đay.
- Tiêu hóa: Thường xuyên trào ngược và nôn trớ, tiêu chảy hoặc táo bón, phân nhầy máu, thiếu máu thiếu sắt.
- Hô hấp: Sổ mũi, ho kéo dài, khò khè (không phải do nhiễm trùng).
- Toàn thân: Mệt mỏi kéo dài hoặc đau quặn (> 3 giờ mỗi ngày/kích thích) ít nhất 3 ngày trong 1 tuần kéo dài trên 3 tuần.
- Chung: Biếng ăn, chậm lớn, bức rức, khó ngủ, khó thở, shock phản vệ.
Những triệu chứng này dễ dẫn đến sự nhầm lẫn với các bệnh thông thường khác.
Nguyên nhân gây dị ứng đạm sữa bò ở trẻ
Dị ứng đạm sữa bò xảy ra khi hệ thống miễn dịch trong cơ thể trẻ nhận ra rằng các thành phần protein trong sữa bò là có hại và cần bị loại bỏ (chất gây dị ứng). Khi cơ thể tiếp xúc với sữa bò sau lần đầu gặp phải, hệ thống miễn dịch sẽ sản xuất kháng thể miễn dịch IgE trung hòa protein gây dị ứng.
Chất gây dị ứng trong sữa bò chủ yếu bao gồm casein (chiếm 80%) và whey (chiếm 20%). Khi cơ thể tiếp tục tiếp xúc với sữa bò, kháng thể IgE sẽ gặp lại các thành phần này và kích thích hệ thống miễn dịch giải phóng histamine và các chất gây dị ứng khác, gây ra các triệu chứng dị ứng như chảy nước mũi, ngứa mắt, khô họng, phát ban, nổi mề đay, buồn nôn, tiêu chảy, khó thở thậm chí shock phản vệ.
Chẩn đoán và chăm sóc trẻ dị ứng đạm sữa bò
Các phương pháp chẩn đoán lâm sàng cho trẻ bị dị ứng đạm sữa bò bao gồm:
- Test lẩy da (Skin Prick Test)
- Định lượng IgE đặc hiệu (RAST) với dị nguyên sữa bò
- Test kích thích đường miệng: Tiêu chuẩn vàng chẩn đoán
- Test ăn kiêng/cho ăn lại: Trẻ kiêng uống sữa trong 2 đến 4 tuần
Phương pháp chăm sóc trẻ bị dị ứng đạm sữa bao gồm kiêng uống sữa bò và các chế phẩm từ sữa bò. Nếu đã được chẩn đoán dị ứng sữa bò, trẻ em nên chuyển sang sữa thuỷ phân hoặc sữa dê và tránh các sản phẩm từ sữa bò.
Phòng tránh dị ứng đạm sữa bò ở trẻ
Phương pháp phòng ngừa dị ứng đạm sữa bò ở trẻ là cho trẻ bú sữa mẹ. Sữa mẹ cung cấp hàng rào bảo vệ tốt nhất cho trẻ khỏi nguy cơ bị dị ứng thức ăn, với thành phần đạm phù hợp và giúp bảo vệ hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện của trẻ trước các chất lạ như đạm có nguồn gốc từ thực phẩm.
Việc không dung nạp lactose khác với dị ứng đạm sữa bò. Lactose là một loại đường phức hợp có trong sữa, trong khi lactase là một loại enzyme giúp tiêu hóa lactose. Người không dung nạp lactose có mức độ enzyme lactase thấp hoặc không có enzyme này trong ruột, gây ra triệu chứng tiêu hóa. Không dung nạp lactose không liên quan đến hệ thống miễn dịch. Tuy dị ứng đạm sữa bò ảnh hưởng đến trẻ em dưới 1 tuổi, nhưng tình trạng không dung nạp lactose hiếm khi xảy ra ở trẻ dưới 5 tuổi.
FAQ:
Dị ứng đạm sữa bò xảy ra ở độ tuổi nào?
Dị ứng đạm sữa bò thường xảy ra ở trẻ em dưới 1 tuổi, nhưng có thể xảy ra ở mọi độ tuổi.
Tôi có nguy cơ cao mắc dị ứng đạm sữa bò hay không?
Nguy cơ mắc dị ứng đạm sữa bò cao nhất ở trẻ sơ sinh và giảm dần khi trẻ lớn hơn. Tuy nhiên, bạn cũng có thể có nguy cơ mắc dị ứng đạm sữa bò dù không thuộc nhóm độ tuổi này.
Làm thế nào để chẩn đoán dị ứng đạm sữa bò?
Các phương pháp chẩn đoán dị ứng đạm sữa bò bao gồm test lẩy da, định lượng IgE đặc hiệu, test kích thích đường miệng và test ăn kiêng/cho ăn lại.
Tôi nên chuyển sang loại sữa nào nếu bị dị ứng đạm sữa bò?
Nếu đã được chẩn đoán dị ứng sữa bò, bạn nên chuyển sang sữa thuỷ phân hoặc sữa dê và tránh các sản phẩm từ sữa bò.
Phòng ngừa dị ứng đạm sữa bò bằng cách nào?
Phương pháp phòng ngừa dị ứng đạm sữa bò là cho trẻ bú sữa mẹ, vì sữa mẹ cung cấp hàng rào bảo vệ tốt nhất cho trẻ khỏi nguy cơ bị dị ứng thức ăn.
Nguồn: Tổng hợp
