Hạ thân nhiệt: nguy cơ và cách phòng tránh

Hạ thân nhiệt là một tình trạng cấp cứu nguy hiểm khi nhiệt độ cơ thể giảm xuống dưới ngưỡng bình thường, gây nguy cơ đe dọa đến tính mạng nếu không được điều trị kịp thời. Cùng tìm hiểu chi tiết về tình trạng này và các phương pháp để đối phó hiệu quả.

Hạ Thân Nhiệt Là Gì?

Hạ thân nhiệt xảy ra khi nhiệt độ cơ thể trung tâm hạ xuống dưới 35°C, khiến các cơ quan như tim, hệ thần kinh không hoạt động bình thường. Nếu không được điều trị kịp thời, cơ thể có thể dẫn đến suy tim và ngừng thở hoàn toàn, nguy cơ tử vong là rất cao.

“Hạ thân nhiệt giống như một ngọn lửa dần bị dập tắt, nó có thể làm ngưng động cơ sinh học của cơ thể nếu không được can thiệp đúng cách!”

Nguyên Nhân Gây Ra Hạ Thân Nhiệt

• Thời tiết lạnh: Tiếp xúc lâu với lạnh có thể khiến cơ thể mất nhiệt nhanh.
• Nước lạnh: Ngâm mình trong nước lạnh làm tăng tốc độ mất nhiệt.
• Mất ý thức: Chấn thương hay say rượu có thể khiến cơ thể bất động trong môi trường lạnh.
• Người cao tuổi và trẻ nhỏ: Đối tượng này có khả năng điều tiết thân nhiệt kém hơn.

Dấu Hiệu Và Triệu Chứng

Khi hạ thân nhiệt bắt đầu xuất hiện, bệnh nhân thường cảm thấy run rẩy. Run rẩy là phản ứng tự nhiên của cơ thể để sản sinh nhiệt. Tuy nhiên, khi nhiệt độ cơ thể tiếp tục giảm, run rẩy có thể ngừng lại, đó là dấu hiệu cho thấy cơ thể đã mất khả năng tự điều chỉnh nhiệt và tình trạng có thể trở nên nguy hiểm hơn. Khi nhiệt độ hạ xuống dưới 31°C, người bệnh sẽ mất khả năng cảm nhận lạnh và dần trở nên thờ ơ, lẫn lộn, thậm chí hôn mê. Đôi khi còn có thể diễn ra ảo giác do hoạt động của não bị ảnh hưởng, và nhịp tim chậm đi đáng kể, dẫn đến giảm lưu thông máu và oxy đến các cơ quan.

Biến Chứng Nguy Hiểm

• Tê cóng: Xảy ra khi các mô cơ thể bị đông cứng, thường gặp ở các bộ phận xa tim như ngón tay, ngón chân, tai và mũi. Nếu không được xử lý, tê cóng có thể dẫn đến hoại tử và mất mô.
• Hoại thư: Sự phân hủy và chết mô do dòng máu bị gián đoạn, tình trạng này có thể gây nhiễm trùng nghiêm trọng và cần can thiệp y tế khẩn cấp.

Đối Tượng Có Nguy Cơ Cao

• Trẻ nhỏ và người già: Dễ bị hạ thân nhiệt do khả năng điều nhiệt kém và lớp mỡ dưới da ít. Ở trẻ nhỏ, cơ thể chưa phát triển hoàn toàn để tự điều chỉnh nhiệt độ, còn người già thường có lưu thông máu và trao đổi chất chậm hơn.
• Người bị bệnh thần kinh: Các bệnh về tâm thần, mất trí hay các rối loạn khác có thể ảnh hưởng đến nhận thức và khả năng ứng phó với các điều kiện nhiệt độ thất thường, dễ dẫn đến hạ thân nhiệt.
• Người sử dụng rượu và ma túy: Khả năng mất nhiệt tăng và phán đoán bị ảnh hưởng, đôi khi không nhận thức được nhiệt độ cơ thể đang giảm, từ đó dẫn đến hạ thân nhiệt nguy hiểm.

Chẩn Đoán Và Điều Trị

Chẩn đoán hạ thân nhiệt dựa trên nhiệt độ đo trung tâm, thường sử dụng nhiệt kế y tế chuyên dụng có thể đo chính xác nhiệt độ qua trực tràng hoặc thực quản. Điều trị bao gồm đưa bệnh nhân vào môi trường ấm, sử dụng chăn cách nhiệt và bổ sung dịch truyền để hồi sức. Trong các trường hợp nghiêm trọng, cần thiết phải áp dụng các kỹ thuật làm ấm tích cực hơn như thở không khí ấm thông qua mặt nạ oxy, dùng các túi chườm ấm quanh người bệnh, hoặc trong những tình huống khẩn cấp hơn là sử dụng hệ thống làm ấm ngoài cơ thể (Extra-Corporeal Membrane Oxygenation – ECMO) hỗ trợ tuần hoàn và hô hấp.

Phương Pháp Phòng Ngừa Hạ Thân Nhiệt

• Đội mũ và găng tay khi trời lạnh để bảo vệ đầu và tay khỏi mất nhiệt, do mất nhiệt qua đầu chiếm một phần lớn theo diện tích bề mặt cơ thể.
• Mặc nhiều lớp quần áo, ưu tiên vải giữ nhiệt tốt như len hoặc vật liệu tổng hợp có khả năng cách nhiệt.
• Giữ cơ thể khô ráo, tránh mặc đồ ướt lâu do nước có khả năng dẫn nhiệt nhanh và làm mất nhiệt của cơ thể nhanh chóng.
• Tránh uống rượu trong điều kiện thời tiết lạnh vì rượu làm giãn mạch máu, dẫn đến mất nhiệt nhanh hơn.

Mẹo Sơ Cứu Khi Gặp Người Bị Hạ Thân Nhiệt

• Di chuyển người bệnh ra khỏi môi trường lạnh, để ngăn chặn quá trình mất nhiệt tiếp tục xảy ra.
• Sử dụng chăn khô để làm ấm cơ thể, chăn điện hoặc túi chườm cũng có thể là lựa chọn tốt nếu có sẵn.
• Cung cấp đồ uống ấm nếu người bệnh tỉnh táo để hỗ trợ tăng nhiệt độ cơ thể từ bên trong, tránh đồ uống có cồn và caffein do chúng có thể làm gia tăng lưu thông ngoại vi và mất nhiệt.
• Hơi thở nhân tạo cần thiết khi hô hấp ngừng, đây có thể là một biện pháp cứu sinh quan trọng để duy trì lưu thông oxy trong cơ thể người bệnh.

Hãy luôn chú ý đến sức khỏe ở trong môi trường lạnh, đặc biệt là khi đi du lịch hoặc hoạt động ngoài trời lâu. Việc nhận thức và áp dụng đúng các biện pháp phòng tránh sẽ giúp bạn và người thân an toàn hơn.

Các Câu Hỏi Thường Gặp (FAQ)

• Q1: Làm thế nào để nhận biết một người đang bị hạ thân nhiệt?
  A1: Nhận biết người bị hạ thân nhiệt thông qua các dấu hiệu như run rẩy liên tục, da xanh tái, mất khả năng cảm nhận lạnh, thờ ơ hoặc lẫn lộn, và trong các trường hợp nghiêm trọng hơn là mất ý thức.
• Q2: Đối tượng nào dễ bị hạ thân nhiệt nhất?
  A2: Trẻ nhỏ, người già, người bị bệnh tâm thần, sử dụng rượu hoặc ma túy, và những người tiếp xúc lâu với điều kiện môi trường lạnh có nguy cơ cao bị hạ thân nhiệt.
• Q3: Có cần gọi cấp cứu khi gặp người hạ thân nhiệt không?
  A3: Có, hạ thân nhiệt là tình trạng khẩn cấp đòi hỏi sự can thiệp y tế kịp thời, nhất là khi người bệnh mất ý thức hoặc các biện pháp sơ cứu không cải thiện được tình trạng.
• Q4: Ngâm cơ thể vào nước ấm có phải là cách tốt để điều trị hạ thân nhiệt không?
  A4: Không nên ngâm toàn bộ cơ thể bệnh nhân vào nước ấm vì điều này có thể gây sốc nhiệt. Thay vào đó, làm ấm cơ thể từ từ bằng chăn hoặc quần áo ấm.
• Q5: Tại sao rượu không tốt trong điều kiện lạnh?
  A5: Rượu làm giãn mạch máu, có thể khiến nhiệt độ cơ thể hạ xuống nhanh hơn do mất nhiệt mạnh qua bề mặt da, dẫn đến tình trạng hạ thân nhiệt nặng thêm.

Nguồn: Tổng hợp