Kháng sinh azithromycin: Công dụng, liều dùng và lưu ý dùng

Azithromycin là một loại thuốc kháng sinh phổ rộng thuộc nhóm macrolid được sử dụng rộng rãi trong lĩnh vực y tế. Tuy nhiên, việc sử dụng Azithromycin hay bất kỳ loại kháng sinh nào cũng cần được thực hiện đúng cách để có thể đem lại hiệu quả. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu thuốc azithromycin là gì, công dụng và cách sử dụng chi tiết trong bài viết dưới đây.

Thuốc azithromycin là gì?

Azithromycin là kháng sinh đầu tiên nhóm Macrolid. Cơ chế tác dụng của azithromycin là ức chế tổng hợp protein vi khuẩn bằng cách gắn vào tiểu đơn vị ribosome 50s và ngăn chặn sự chuyển vị của các peptid.

Công thức kháng sinh Azithromycin 

Azithromycin có tác dụng tốt trên các vi khuẩn sau:

• Vi khuẩn gram dương như Streptococcus, Pneumococcus, Staphylococcus aureus — Vi khuẩn gram âm như: Haemophilus influenza, Parainfluenzae và ducreyi, Neisseria gonorrhoeae và Campylobacter.
• Vi khuẩn kỵ khí: Bacteroides fragilis, Clostridium perfringens,…
• Các vi khuẩn lây nhiễm qua đường sinh dục: Chlamydia trachomatis, Treponema pallidum,…
• Các vi khuẩn khác: Borrelia burgdorferi (gây bệnh Lyme), Chlamydia pneumonia,…

Hàm lượng thuốc azithromycin

Thuốc Azithromycin được điều chế dưới dạng viên nén, bột pha hỗn dịch uống, thuốc tiêm tĩnh mạch, dung dịch nhỏ mắt và có các hàm lượng như sau: 

• Viên nén azithromycin 250 mg: Chứa 250mg azithromycin dihydrate (tương đương azithromycin).
• Viên nén azithromycin 500 mg: Chứa 500mg azithromycin dihydrat (tương đương azithromycin).
• Bột pha hỗn dịch uống azithromycin: Mỗi 5ml của dung dịch chứa 200mg azithromycin.
• Thuốc tiêm tĩnh mạch: Chứa 500mg azithromycin.

Hình ảnh minh họa thuốc tiêm tĩnh mạch

Chỉ định & chống chỉ định

Chỉ định của azithromycin bao gồm:

• Nhiễm khuẩn đường hô hấp trên và dưới do H. influenzae, M. catarrhalis, S. pneumoniae, S. pyogenes) nhẹ và vừa: Viêm họng, viêm amidan, viêm tai giữa cấp, viêm xoang cấp, viêm phổi mắc tại cộng đồng vừa và nặng, đợt cấp bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.
• Nhiễm khuẩn da và cấu trúc của da do S. aureus, S. pyogenes hoặc S. agalactiae (Streptococcus nhóm B).
• Bệnh lây qua đường tình dục: Bệnh hạ cam do Haemophilus ducreyi; bệnh lậu không biến chứng do N. gonorrhoeae nhạy cảm; viêm niệu quản không do lậu cầu.
• Nhiễm Chlamydia trachomatis: Nhiễm C. trachomatis ở hệ tiết niệu – sinh dục; viêm phổi do C. trachomatis ở trẻ em; bệnh mắt hột do C. trachomatis; viêm cấp các cơ quan trong tiểu khung do C. trachomatis.
• Nhiễm Legionella pneumophila.
• Nhiễm phức hợp Mycobacterium avium (MAC): Dự phòng tiên phát nhiễm MAC lan tỏa; điều trị và dự phòng tái phát do nhiễm MAC lan tỏa; điều trị nhiễm MAC ở phổi ở người lớn HIV âm tính. Dự phòng viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn do liên cầu khuẩn tan huyết nhóm Viridans ở người dị ứng với penicilin.
• Ho gà do Bordetella pertussis.
• Một số các bệnh khác đã từng được chỉ định làm thuốc thay thế: Bệnh xoắn khuẩn do Leptospira; bệnh Lyme; bệnh sốt rét; loét tá tràng nhiễm Helicobacter pylori; tả do Vibrio O1 hoặc O139; nhiễm Cryptosporodium ở người nhiễm HIV; người lành mang mầm bệnh N. meningitidis; nhiễm Toxoplasma gondii.
• Bệnh giang mai tiên phát, thứ phát hoặc giang mai tiềm tàng giai đoạn sớm cho người dị ứng với penicilin.
• Bệnh thương hàn và các nhiễm Salmonella khác (chỉ dùng sau khi đã kháng fluoroquinolon). Nhiễm Shigella, E. coli.

Chống chỉ định của azithromycin:

• Không sử dụng cho người bệnh quá mẫn với azithromycin hoặc với bất kỳ kháng sinh nào thuộc nhóm macrolid

Thuốc azithromycin có công dụng như thế nào?

Thuốc Azithromycin được sử dụng để điều trị các bệnh lý nhiễm khuẩn. Đây là kháng sinh thuộc nhóm macrolid, hoạt động bằng cách ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn.

Viên uống Azithromycin sẽ không có tác dụng đối với các bệnh nhiễm trùng do virus (như cảm lạnh thông thường, cúm). Việc lạm dụng hoặc dùng sai chỉ định bất kỳ loại kháng sinh nào (trong đó có thuốc Azithromycin) đều có thể dẫn đến hiện tượng vi khuẩn đề kháng kháng sinh.

Liều dùng của thuốc azithromycin hiệu quả

Thuốc được dùng 1 lần mỗi ngày, uống 1 giờ trước bữa ăn hoặc 2 giờ sau khi ăn.

Điều trị bệnh lây qua đường sinh dục như viêm cổ tử cung, viêm niệu đạo do nhiễm Chlamydia trachomatis dùng liều duy nhất 1g.

Viêm phế quản, viêm phổi, viêm họng, nhiễm khuẩn da và mô mầm:

• Ngày đầu dùng 1 liều 500mg và dùng 4 ngày nữa với liều đơn 250mg/ngày.
• Trẻ em: Ngày đầu tiên dùng 10 mg/kg thể trọng và tiếp theo là 5 mg/kg mỗi ngày, từ ngày thứ 2 đến ngày thứ 5 uống 1 lần mỗi ngày.

Tác dụng phụ khi sử dụng azithromycin

Azithromycin có thể gây ra một số tác dụng phụ với các dấu hiệu như: phát ban, khó thở, sưng mặt, môi, lưỡi, họng.

Các tác dụng phụ nghiêm trọng có biểu hiện: tiêu chảy hoặc phân có máu; đau đầu với đau ngực và chóng mặt nặng, ngất xỉu, tim đập nhanh; buồn nôn, đau bụng, ngứa, chán ăn, nước tiểu đậm màu, phân màu đất sét, vàng da hoặc vàng mắt; phản ứng da và niêm mạc nghiêm trọng: sốt, đau họng, sưng mặt hoặc lưỡi, sung huyết mắt, đau da, phát ban da màu đỏ hoặc tím, phồng rộp và bong tróc da. Khi gặp một hay nhiều biểu hiện nghiêm trọng này, cần phải ngưng dùng thuốc, đưa ngay bệnh nhân đến bệnh viện để cấp cứu.

Các tác dụng phụ ít nghiêm trọng là: tiêu chảy nhẹ, nôn, táo bón, đau dạ dày…, chóng mặt, cảm giác mệt mỏi, nhức đầu nhẹ, rối loạn giấc ngủ, mất ngủ; ngứa âm đạo hoặc chảy dịch; phát ban hoặc ngứa nhẹ trên da, ù tai, ngửi kém… Khi đó bạn cũng cần ngưng thuốc và xin ý kiến của bác sĩ để xem có nên tiếp tục uống thuốc hay không.

Lưu ý để sử dụng thuốc an toàn

Những điểm cần lưu ý để sử dụng thuốc an toàn

Để dùng thuốc an toàn, trước khi dùng thuốc:

• Người bệnh cần thông báo cho bác sĩ biết nếu từng bị dị ứng với thuốc này này hoặc các kháng sinh khác cùng nhóm (erythromycin, clarithromycin, telithromycin) hoặc bất kỳ dị ứng thuốc nào khác hay khôn; có tiền sử bệnh gan, bệnh thận, nhược cơ… để bác sĩ cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ trước khi kê đơn thuốc.
• Khi đã được kê đơn, bệnh nhân cần tuân thủ liều lượng, thời gian dùng thuốc… theo đúng chỉ định của bác sĩ. Không được tự ý thay đổi liều dùng (thêm hay bớt liều) hoặc dùng thời gian lâu hơn so với khuyến cáo.
• Thuốc có thể dùng lúc đói hoặc no, nhưng nên dùng cùng một khung giờ trong ngày để đảm bảo lượng thuốc duy trì ổn định, tăng tác dụng của thuốc.
• Tránh tiếp xúc với ánh sáng mặt trời trong thời gian dùng thuốc vì azithromycin có thể làm cho da bị cháy nắng một cách dễ dàng hơn.
• Lưu ý đến tương tác thuốc: Không nên dùng các thuốc kháng acid có chứa nhôm hoặc magiê (trong điều trị đau dạ dày), trong vòng 2 giờ trước hoặc sau khi dùng azithromycin, vì sẽ làm giảm hiệu quả kháng sinh.
• Tuy hiếm gặp, nhưng azithromycin có thể ảnh hưởng đến nhịp tim nhanh, nhịp không đều nghiêm trọng (hiếm khi gây tử vong) và các triệu chứng khác (chóng mặt nặng, ngất xỉu). Nếu gặp phải hiện tượng này, người bệnh cần được đưa đến bệnh viện hoặc gọi ngay cho bác sĩ để được hướng dẫn cách chăm sóc y tế ngay lập tức.