Suy thận mạn là gì? Nguyên nhân và triệu chứng

Suy thận mạn là một tình trạng bệnh lý nghiêm trọng, ảnh hưởng đến khả năng hoạt động của thận. Khi thận không còn khả năng lọc máu hiệu quả, cơ thể có thể gặp phải nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Hiểu rõ về nguyên nhân và triệu chứng của suy thận mạn sẽ giúp bạn nhận diện và quản lý bệnh hiệu quả hơn.

Suy thận mạn là gì?

Suy thận mạn (hay còn gọi là suy thận mãn tính) là tình trạng khi thận mất dần chức năng lọc máu qua thời gian, dẫn đến việc tích tụ chất thải và chất lỏng dư thừa trong cơ thể. Đây là một bệnh lý tiến triển chậm, có thể kéo dài từ vài tháng đến nhiều năm. Suy thận mạn có thể làm giảm chất lượng cuộc sống và nếu không được điều trị kịp thời, có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như suy tim, bệnh xương, và tử vong.

Số liệu thống kê cho thấy trên thế giới có khoảng 3 triệu người bị suy thận ở giai đoạn mạn tính đang được điều trị thay thế thận và đang có khuynh hướng tăng nhanh. Trên thực tế, các biện pháp điều trị thay thế thận chỉ phổ biến ở các nước phát triển (chiếm tới 80%). Ở các nước đang phát triển, chỉ 10-20% người bệnh được điều trị thay thế thận và thậm chí không được điều trị, dẫn đến tỷ lệ tử vong khá cao.

Nguyên nhân suy thận mạn

Nguyên nhân gây suy thận mạn rất đa dạng và có thể liên quan đến nhiều yếu tố khác nhau. Dưới đây là các nguyên nhân chính gây suy thận mạn:

Bệnh tiểu đường (đái tháo đường)

• Cơ chế: Đái tháo đường có thể gây tổn thương mạch máu nhỏ trong thận (bệnh thận do đái tháo đường), làm giảm khả năng lọc máu của thận.
• Biểu hiện: Tăng đường huyết kéo dài dẫn đến xơ hóa mạch máu trong thận, làm suy giảm chức năng thận.

Tăng huyết áp (huyết áp cao)

• Cơ chế: Tăng huyết áp có thể gây áp lực lên các mạch máu trong thận, dẫn đến tổn thương mạch máu và giảm chức năng thận.
• Biểu hiện: Huyết áp cao kéo dài có thể gây xơ hóa thận, làm suy giảm khả năng lọc máu.

Bệnh thận mãn tính

• Cơ chế: Các bệnh lý như viêm thận mạn, bệnh thận kẽ, hoặc bệnh thận đa nang có thể gây tổn thương thận lâu dài.
• Biểu hiện: Các bệnh này thường gây ra tổn thương mô thận và giảm khả năng hoạt động của thận.

Bệnh thận di truyền

• Cơ chế: Một số bệnh thận có yếu tố di truyền, chẳng hạn như bệnh thận đa nang (Polycystic Kidney Disease), có thể gây suy thận mạn theo thời gian.
• Biểu hiện: Tạo thành các kén trong thận, làm giảm chức năng thận.

Viêm thận cấp (Acute Kidney Injury – AKI)

• Cơ chế: Nếu viêm thận cấp không được điều trị kịp thời hoặc thường xuyên xảy ra, có thể dẫn đến tổn thương thận mạn tính.
• Biểu hiện: Tổn thương thận cấp có thể làm giảm chức năng thận một cách đột ngột và có thể tiến triển thành suy thận mạn.

Bệnh tim mạch

• Cơ chế: Các bệnh lý tim mạch như suy tim có thể ảnh hưởng đến lưu lượng máu đến thận, dẫn đến suy giảm chức năng thận.
• Biểu hiện: Suy tim có thể làm giảm cung cấp máu và oxy cho thận, gây tổn thương và suy thận.

Nhiễm trùng thận

• Cơ chế: Nhiễm trùng thận mãn tính hoặc nặng, chẳng hạn như viêm bể thận, có thể gây tổn thương mô thận lâu dài.
• Biểu hiện: Viêm và nhiễm trùng có thể làm giảm chức năng thận nếu không được điều trị kịp thời.

Tắc nghẽn đường tiết niệu

• Cơ chế: Các tình trạng như sỏi thận, u bướu, hoặc phì đại tuyến tiền liệt có thể gây tắc nghẽn đường tiết niệu, dẫn đến suy thận.
• Biểu hiện: Tắc nghẽn kéo dài có thể gây tổn thương thận do áp lực và viêm.

Lạm dụng thuốc và hóa chất

• Cơ chế: Sử dụng thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs), kháng sinh độc hại, hoặc các hóa chất độc hại có thể gây tổn thương thận.
• Biểu hiện: Sử dụng kéo dài hoặc liều cao có thể làm giảm chức năng thận.

Bệnh Systemic (Toàn Thân)

• Cơ chế: Các bệnh toàn thân như lupus ban đỏ hệ thống hoặc viêm khớp dạng thấp có thể gây viêm và tổn thương thận.
• Biểu hiện: Các bệnh lý này có thể làm tăng áp lực và gây tổn thương thận.

Thiếu máu mãn tính

• Cơ chế: Thiếu máu mãn tính, đặc biệt là do thiếu hụt hormone erythropoietin (EPO) do thận bị tổn thương, có thể gây suy giảm chức năng thận.
• Biểu hiện: Thiếu máu kéo dài có thể làm tăng gánh nặng cho thận.

Suy thận mạn là một tình trạng phức tạp có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. Việc xác định nguyên nhân cụ thể của suy thận mạn rất quan trọng để có kế hoạch điều trị và quản lý hiệu quả. Nếu bạn hoặc người thân có nguy cơ mắc bệnh thận, hãy thường xuyên kiểm tra sức khỏe và tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.

Triệu chứng của suy thận mạn

Ở giai đoạn đầu của bệnh thận mạn, người bệnh có thể có ít triệu chứng, nên không nhận ra cho đến khi tình trạng bệnh tiến triển nặng hơn.

Theo đó, các triệu chứng của bệnh thận mạn tính phát triển theo thời gian nếu tổn thương thận tiến triển chậm. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng mất chức năng thận mà người bị suy thận mạn tính có những triệu chứng sau đây:

Triệu chứng toàn thân

• Mệt mỏi và yếu cơ: Do tích tụ các chất độc hại và chất thải trong máu, cơ thể có thể cảm thấy mệt mỏi và yếu đuối.
• Giảm cân không rõ nguyên nhân: Mất cảm giác ngon miệng và sự thay đổi trong chế độ ăn uống có thể dẫn đến giảm cân.
• Sưng phù: Sưng phù ở chân, mắt cá chân, tay hoặc mặt do giữ nước và muối.

Triệu chứng hệ tiết niệu

• Thay đổi trong lượng nước tiểu: Có thể xuất hiện tiểu nhiều hơn hoặc ít hơn bình thường. Đôi khi, bệnh nhân có thể cảm thấy khó đi tiểu hoặc không thể đi tiểu.
• Nước tiểu có máu hoặc màu sắc bất thường: Nước tiểu có thể có màu đỏ, nâu hoặc có lẫn máu.
• Đau hoặc cảm giác bỏng rát khi đi tiểu: Có thể xảy ra nếu có viêm nhiễm hoặc kích ứng trong hệ tiết niệu.

Triệu chứng tiêu hóa

• Buồn nôn và nôn: Tích tụ chất độc trong máu có thể gây cảm giác buồn nôn và nôn.
• Chán ăn: Giảm cảm giác ngon miệng và ăn không ngon miệng.
• Khó tiêu hoặc đầy bụng: Có thể cảm thấy đầy bụng hoặc khó tiêu do sự thay đổi trong hệ tiêu hóa.

Triệu chứng da

• Ngứa da: Tích tụ chất thải trong máu có thể gây ngứa và phát ban da.
• Da khô và nhợt nhạt: Da có thể trở nên khô và nhợt nhạt do sự mất cân bằng điện giải và chất lỏng.

Triệu chứng tim mạch

• Tăng huyết áp: Suy thận mạn có thể làm tăng huyết áp do giữ nước và muối trong cơ thể.
• Đau ngực hoặc khó thở: Có thể do giữ nước và chất lỏng trong cơ thể hoặc do bệnh lý tim mạch liên quan.

Triệu chứng thần kinh

• Khó ngủ: Mất ngủ hoặc rối loạn giấc ngủ do sự khó chịu và triệu chứng khác.
• Rối loạn cảm giác: Có thể cảm thấy tê hoặc ngứa ran ở tay và chân do tích tụ chất độc trong máu.

Triệu chứng hô hấp

• Khó thở: Có thể do giữ nước trong phổi hoặc do sự ảnh hưởng đến chức năng tim.

Triệu chứng sinh dục

• Giảm ham muốn tình dục: Có thể do mệt mỏi, suy giảm hormone, hoặc sự ảnh hưởng của bệnh lý toàn thân.

Triệu chứng nặng

• Tăng nồng độ chất thải trong máu: Có thể dẫn đến triệu chứng như mê sảng hoặc rối loạn tâm thần.
• Hôn mê: Trong trường hợp nặng, tích tụ chất thải có thể gây hôn mê hoặc tình trạng nguy kịch.

Suy thận mạn là một bệnh lý nghiêm trọng cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Việc nhận diện sớm các triệu chứng và hiểu rõ nguyên nhân của bệnh có thể giúp bạn quản lý tình trạng sức khỏe hiệu quả hơn. Nếu bạn gặp phải các triệu chứng nghi ngờ, hãy đến gặp bác sĩ để được tư vấn và điều trị phù hợp. Chăm sóc sức khỏe thận không chỉ là việc điều trị bệnh mà còn là một phần quan trọng trong việc duy trì sức khỏe toàn diện.