Thang điểm news và sepsis: hiểu rõ về nhiễm trùng máu và cách dự đoán sớm

Nhiễm trùng máu, hay còn gọi là Sepsis, là một tình trạng nghiêm trọng xảy ra khi cơ thể phản ứng quá mức với một nhiễm trùng nào đó. Phản ứng này có thể dẫn đến tổn thương cơ quan, suy đa tạng, thậm chí tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Định nghĩa về nhiễm trùng máu

Sepsis được định nghĩa là phản ứng viêm toàn thân của cơ thể đối với nhiễm trùng. Trong những trường hợp nặng, tình trạng này có thể chuyển sang sốc nhiễm trùng, làm giảm mạnh huyết áp và gây nguy hiểm đến tính mạng.

Nguyên nhân gây nhiễm trùng máu

Nhiễm trùng máu có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân, bao gồm:

• Nhiễm trùng đường hô hấp (như viêm phổi).
• Nhiễm trùng đường tiết niệu.
• Nhiễm trùng vết thương hoặc do phẫu thuật.
• Vi khuẩn xâm nhập máu từ các ổ áp xe hoặc nhiễm trùng da.

Các giai đoạn của nhiễm trùng máu

Nhiễm trùng máu thường tiến triển qua 3 giai đoạn chính:

1. Sepsis giai đoạn đầu: Xuất hiện các dấu hiệu viêm, thường được nhận biết qua sốt, nhịp tim nhanh, và khó thở.
2. Sepsis nặng: Khi các cơ quan bắt đầu bị ảnh hưởng, chẳng hạn như suy thận hoặc suy gan.
3. Sốc nhiễm trùng: Huyết áp giảm mạnh, có thể dẫn đến tử vong nếu không điều trị kịp thời.

Tại sao nhiễm trùng máu nguy hiểm?

Nhiễm trùng máu là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên toàn cầu. Một khi các cơ quan trong cơ thể bị tổn thương nghiêm trọng, khả năng hồi phục sẽ rất thấp, dù có sử dụng các biện pháp điều trị tiên tiến.

“Sepsis không chỉ là một tình trạng y khoa, mà còn là một cuộc chiến với thời gian.”

Thống kê tình trạng nhiễm trùng máu tại Việt Nam và trên thế giới

• Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm trên thế giới có hơn 49 triệu trường hợp nhiễm trùng máu, trong đó gần 11 triệu người tử vong.
• Tại Việt Nam, số liệu ghi nhận cũng rất đáng lo ngại, đặc biệt ở các bệnh viện tuyến cuối, nơi thường xuyên tiếp nhận các ca nhiễm trùng máu nghiêm trọng.

2. Thang điểm NEWS là gì?

Thang điểm NEWS (National Early Warning Score) là một công cụ y tế được thiết kế để đánh giá nhanh tình trạng bệnh nhân, đặc biệt là dự đoán nguy cơ sepsis. Được phát triển bởi Cơ quan Y tế Quốc gia Anh (NHS), thang điểm này đã trở thành một tiêu chuẩn toàn cầu trong việc quản lý bệnh nhân.

Khái niệm về thang điểm NEWS

Thang điểm NEWS sử dụng 6 thông số sinh tồn chính để đánh giá tình trạng bệnh nhân, bao gồm:

1. Tần số hô hấp.
2. Nồng độ oxy máu.
3. Huyết áp tâm thu.
4. Nhịp tim.
5. Nhiệt độ cơ thể.
6. Tình trạng tỉnh táo của bệnh nhân (dựa trên thang điểm AVPU).

Mỗi thông số được gán điểm từ 0 đến 3, và tổng điểm sẽ phản ánh mức độ nghiêm trọng của tình trạng bệnh.

Vai trò của thang điểm NEWS trong dự đoán sepsis

Một trong những lý do NEWS được ưa chuộng là khả năng phát hiện sớm các dấu hiệu nguy hiểm. Khi tổng điểm của bệnh nhân vượt quá một ngưỡng nhất định, đội ngũ y tế sẽ được cảnh báo để can thiệp kịp thời.

• Ưu điểm của thang điểm NEWS:
  • Đơn giản, dễ sử dụng.
  • Tăng cường khả năng phản ứng nhanh trong môi trường y tế.
  • Giảm nguy cơ bỏ sót các dấu hiệu nguy hiểm.
• So sánh với các phương pháp dự đoán khác:
  So với các hệ thống chẩn đoán phức tạp hơn, NEWS nhanh chóng và phù hợp để sử dụng trong mọi môi trường, từ bệnh viện tuyến huyện đến phòng cấp cứu chuyên sâu.

3. Dấu hiệu và triệu chứng của nhiễm trùng máu

Dấu hiệu nhận biết sớm nhiễm trùng máu

Một số dấu hiệu thường gặp bao gồm:

• Sốt cao hoặc hạ nhiệt độ cơ thể bất thường.
• Nhịp tim nhanh, khó thở.
• Da xanh xao, lạnh hoặc có vết xuất huyết nhỏ.
• Thay đổi trạng thái tinh thần, chẳng hạn như lú lẫn hoặc hôn mê.

Nếu phát hiện bất kỳ triệu chứng nào trên, cần ngay lập tức tìm kiếm sự hỗ trợ y tế.

Các đối tượng có nguy cơ cao bị nhiễm trùng máu

• Người lớn tuổi và trẻ sơ sinh: Hệ miễn dịch yếu, dễ bị nhiễm trùng.
• Người mắc bệnh nền: Đặc biệt là tiểu đường, ung thư, hoặc các bệnh lý làm suy giảm hệ miễn dịch.
• Người sử dụng thiết bị y tế lâu dài: Như ống thông tiểu, máy thở.

• 4. Phương pháp chẩn đoán và điều trị nhiễm trùng máu

  Chẩn đoán nhiễm trùng máu

  Việc chẩn đoán nhiễm trùng máu đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bác sĩ và công cụ y khoa hiện đại. Các bước chẩn đoán thường bao gồm:

  • Thăm khám lâm sàng: Quan sát các dấu hiệu bất thường như sốt cao, da xanh tái, hoặc trạng thái tinh thần thay đổi.
  • Xét nghiệm máu: Kiểm tra công thức máu, nồng độ lactate, và các chỉ số viêm như CRP hoặc Procalcitonin.
  • Cấy máu: Phát hiện vi khuẩn hoặc vi nấm trong máu để xác định nguồn gốc nhiễm trùng.
  • Các xét nghiệm bổ sung khác: Chụp X-quang, siêu âm, hoặc chụp CT để xác định ổ nhiễm trùng.

  “Chẩn đoán sớm là chìa khóa để cứu sống bệnh nhân nhiễm trùng máu.”

  Điều trị nhiễm trùng máu

  Việc điều trị nhiễm trùng máu cần nhanh chóng và toàn diện để ngăn chặn tiến triển của bệnh. Các biện pháp chính bao gồm:

  • Kháng sinh sớm: Sử dụng kháng sinh phổ rộng ngay khi nghi ngờ nhiễm trùng máu, sau đó điều chỉnh dựa trên kết quả cấy máu.
  • Ổn định huyết áp: Sử dụng dịch truyền hoặc thuốc vận mạch nếu bệnh nhân có dấu hiệu sốc.
  • Hỗ trợ chức năng cơ quan: Thở máy, lọc máu, hoặc điều trị suy gan, suy thận.
  • Loại bỏ nguồn nhiễm trùng: Nếu có ổ áp xe, thiết bị y tế nhiễm trùng, cần loại bỏ ngay.

  Lời khuyên: Sau khi xuất viện, bệnh nhân nên tuân thủ phác đồ điều trị, tái khám định kỳ, và duy trì vệ sinh cá nhân tốt.

  ---

  5. Phòng ngừa nhiễm trùng máu

  Biện pháp phòng ngừa cá nhân

  Mỗi người có thể giảm nguy cơ nhiễm trùng máu thông qua những hành động đơn giản như:

  • Tiêm vaccine đúng lịch: Đặc biệt là các loại vaccine phòng cúm, phế cầu khuẩn, và viêm màng não.
  • Giữ vệ sinh cơ thể: Rửa tay bằng xà phòng thường xuyên, vệ sinh vết thương đúng cách.
  • Tăng cường sức khỏe miễn dịch: Bằng cách duy trì chế độ ăn uống cân bằng, tập thể dục, và ngủ đủ giấc.

  Vai trò của cộng đồng và hệ thống y tế

  Phòng ngừa nhiễm trùng máu không chỉ là trách nhiệm của cá nhân mà còn cần sự hỗ trợ từ cộng đồng và hệ thống y tế:

  • Giáo dục sức khỏe cộng đồng: Cung cấp thông tin về các dấu hiệu sớm của sepsis và cách xử lý đúng cách.
  • Nâng cao chất lượng chăm sóc y tế: Đảm bảo vệ sinh bệnh viện, tối ưu hóa quy trình chăm sóc bệnh nhân có nguy cơ cao.
  • Đào tạo nhân viên y tế: Tăng cường kỹ năng nhận biết và quản lý sepsis dựa trên các công cụ như thang điểm NEWS.

  ---

  6. Kết luận: Vai trò của thang điểm NEWS và ý nghĩa của việc phát hiện sớm nhiễm trùng máu

  Tóm tắt vai trò quan trọng của thang điểm NEWS

  Thang điểm NEWS không chỉ là một công cụ y khoa, mà còn là “lá chắn” đầu tiên trong việc bảo vệ bệnh nhân khỏi các biến chứng nghiêm trọng của sepsis. Nhờ khả năng phát hiện sớm và dễ sử dụng, NEWS đang được áp dụng rộng rãi để cứu sống hàng triệu người mỗi năm.

  Kêu gọi hành động

  Việc nhận thức đúng đắn về nhiễm trùng máu và thang điểm NEWS là bước đầu tiên để bảo vệ sức khỏe của bạn và người thân. Hãy hành động ngay:

  1. Thường xuyên kiểm tra sức khỏe và không bỏ qua các dấu hiệu bất thường.
  2. Học cách phòng ngừa sepsis, bắt đầu từ những thói quen đơn giản như rửa tay.
  3. Chia sẻ thông tin này với bạn bè và gia đình để nâng cao ý thức cộng đồng.

  Hãy nhớ rằng, sự sống của bạn có thể phụ thuộc vào một quyết định đúng lúc.

  ---

  FAQs – Câu hỏi thường gặp

  1. Làm thế nào để nhận biết nhiễm trùng máu ở giai đoạn sớm?
  Hãy chú ý các triệu chứng như sốt cao, nhịp tim nhanh, khó thở, và thay đổi trạng thái tinh thần. Đừng ngần ngại tìm đến bác sĩ khi nghi ngờ.

  2. Thang điểm NEWS có phù hợp để sử dụng tại nhà không?
  Thang điểm NEWS được thiết kế chủ yếu cho các cơ sở y tế. Tuy nhiên, việc hiểu các yếu tố đánh giá có thể giúp bạn nhận thức tốt hơn về tình trạng sức khỏe.

  3. Nhiễm trùng máu có chữa khỏi hoàn toàn không?
  Nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, nhiều bệnh nhân có thể hồi phục hoàn toàn. Tuy nhiên, cần cẩn thận với các biến chứng lâu dài.

  4. Làm gì để giảm nguy cơ nhiễm trùng máu sau phẫu thuật?
  Tuân thủ chỉ định của bác sĩ, giữ vệ sinh vết thương, và báo ngay khi thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.

  ---

  Hãy cùng nhau hành động vì một cộng đồng khỏe mạnh, không còn nỗi lo nhiễm trùng máu!

Nguồn: Tổng hợp