Thực phẩm và dinh dưỡng cho người bệnh tăng nhãn áp

Tăng nhãn áp là bệnh lý ở mắt gây tổn thương dây thần kinh thị giác. Bệnh có thể gặp phải ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến nhất ở người cao tuổi và trung niên. Đây không phải là một loại bệnh hiểm nghèo nhưng nếu bệnh nhân không được chữa trị kịp thời sẽ dẫn đến bị tổn thương đến dây thần kinh thị giác xung quanh mắt. Dẫn tới khả năng cao sẽ bị mù.

Tăng nhãn áp là gì?

Tăng nhãn áp là tình trạng gia tăng áp lực nội nhãn cao hơn so với mức sinh lý bình thường. Nhãn áp trong mắt còn tùy thuộc vào phương pháp đo, áp lực bình thường sẽ dao động từ 10 – 21mmHg. Nếu áp lực đồng tử của bạn cao hơn 21mmHg ở 1 hoặc cả 2 mắt trong hai hoặc nhiều lần đo thì có thể bạn đã bị tăng nhãn áp.

Khi áp lực trong mắt tăng cao bất thường như vậy sẽ gây ra tình trạng chèn ép dây thần kinh thị giác và làm chết dần các tế bào thần kinh trong mắt. Biểu hiện là nó làm teo mỏng các lớp sợi thần kinh ở vùng quanh gai thị. Cấu thành lên bệnh lý cườm nước (glaucoma) hiện đang là nguyên nhân gây mù lòa đứng thứ 2 trên toàn thế giới.

Tăng nhãn áp có thể không gây ra triệu chứng gì hoặc gây đau mắt, đau đầu dữ dội. Đây là lý do tại sao kiểm tra mắt định kỳ rất quan trọng.

Tăng nhãn áp là bệnh lý phổ biến ở người cao tuổi

Tình trạng tăng nhãn áp có thể do mắt sản xuất dư thừa thủy dịch hoặc góc thoát thủy dịch (góc tiền phòng) ra ngoài hoạt động kém, tắc nghẽn khiến cho chất lỏng trong mắt tích tụ lâu dần làm cho áp suất trong mắt tăng cao bất thường. Hậu quả của việc rối loạn điều tiết mắt này có thể dẫn đến thương tổn làm hỏng dây thần kinh thị giác mà không thể hồi phục được.

Tăng nhãn áp gây tổn thương dây thần kinh thị giác có thể gây mù

Đối tượng có nguy cơ mắc bệnh

• Người trung niên và cao tuổi: Theo thời gian mắt cũng lão hóa dần khiến các chức năng, vận hành trong mắt kém đi, phát sinh nhiều bệnh lý về mắt nguy hiểm và tăng nhãn áp cũng nằm trong số đó. 
• Di truyền từ người thân: Tăng nhãn áp đặc biệt có yếu tố di truyền. Trong gia đình bạn, nếu những người cùng huyết thống như cha mẹ hay anh chị em đang mắc phải bệnh này thì bạn sẽ được xếp ngay vào nhóm đối tượng có nguy cơ cao mắc phải. Ngay từ độ tuổi 30 trở đi bạn nên thường xuyên đi thăm khám mắt định kỳ.
• Những người Mỹ gốc Phi, Á hay Mỹ La Tinh: Theo số liệu thống kê mới nhất, những người Mỹ gốc Phi, Á hoặc Mỹ La Tinh trên 35 tuổi thường có nguy cơ cao hơn mắc phải một số bệnh ở mắt trong đó có bệnh lý tăng nhãn áp, còn với các chủng tộc khác thường gặp nhiều hơn ở độ tuổi trên 50. Hiện nay chưa tìm ra nguyên nhân lý giải rõ ràng về vấn đề này, nhiều người cho rằng có thể do môi trường sống, thời tiết khắc nghiệt và cấu trúc của cơ thể cấu thành lên.
• Người bị stress, căng thẳng quá mức: Những người bất ổn về tâm lý, áp lực cuộc sống và công việc thường ngày khiến đầu óc luôn trong trạng thái căng thẳng, thiếu ngủ trầm trọng sẽ dễ đối diện với nguy cơ tăng nhãn áp.
• Những người có tiền sử bệnh lý nền như: Tim mạch, huyết áp, tiểu đường… hoặc bệnh lý phải dùng Corticosteroid trong thời gian dài là nguyên nhân dẫn đến các bệnh về mắt trong đó có tăng nhãn áp.
• Người đã gặp thương tổn ở mắt: Những người từng gặp chấn thương về mắt, đã trải qua các cuộc phẫu thuật mắt hay mắc phải những bệnh lý khác về mắt, đang bị tật khúc xạ… đều có nguy cơ tiềm ẩn tăng nhãn áp.

Lời khuyên dinh dưỡng cho người tăng nhãn áp

Người tăng nhãn áp nên ăn gì?

• Cá giàu omega 3: Có nhiều trong cá hồi, cá bơn, cá ngừ,… hoặc có thể sử dụng sản phẩm viên dầu cá để bổ sung omega 3 cho cơ thể.
• Trái cây và rau xanh: Là nguồn cung cấp vitamin A, vitamin D, vitamin E, vitamin C và một số chất chống oxy hóa như lutein và zeaxanthin hỗ trợ cải thiện chức năng của dây thần kinh thị giác và các mô khác của mắt như: cam, quýt, bưởi, táo, nho, ổi,… đặc biệt là những trái cây có màu đỏ sẫm, xanh tím. Đối với rau thì bạn nên chọn những loại rau có màu xanh đậm như rau chân vịt, cải xoăn,…Nghiên cứu đã phát hiện ra mối liên hệ giữa việc tiêu thụ cải xoăn và rau bina và giảm nguy cơ mắc bệnh tăng nhãn áp. Ăn rau xanh cũng có liên quan đến việc giảm tỷ lệ viêm nhiễm, ung thư, bệnh tim và thậm chí là chứng thoái hóa hoàng điểm.

Bổ sung đa dạng các loại trái cây và rau xanh tốt cho người bị tăng nhãn áp

• Các loại hạt và quả hạch: Cung cấp dồi dào vitamin E, chất chống oxy hóa cho cơ thể và bảo vệ đôi mắt khỏi các gốc tự do có nguy cơ phá vỡ võng mạc của đôi mắt, bao gồm quả phỉ, hạt óc chó, hạnh nhân, hạt hướng dương,…
• Thực phẩm giàu beta carotene: Beta carotene là tiền chất của vitamin A có công dụng chống các gốc tự do, phòng ngừa ung thư và cải thiện thị lực, có nhiều trong cà rốt, bí đỏ, đu đủ, cà chua, khoai lang,…
• Thực phẩm giàu kẽm và magie: Kẽm và magie được xem là bộ đôi giúp bảo vệ võng mạc, tăng cường sản sinh melanin bảo vệ đôi mắt và cải thiện lưu lượng máu đến đôi mắt, có nhiều trong thịt bò, hàu, ốc, gạo lứt, chuối, bơ, hạt bí ngô, đậu đen,…
• Uống trà: Uống ít nhất một tách trà nóng hàng ngày có thể giúp làm giảm nguy cơ tăng nhãn áp 74% so với những người không uống.

Thực phẩm người tăng nhãn áp nên kiêng

• Kiêng thực phẩm có thể kích ứng mắt: Thịt bò, hải sản, sữa, lúa mì, đậu nành,… vì có thể làm tăng cấp độ bệnh nhãn áp.
• Đồ ăn cay nóng: Thực phẩm cay nóng làm gia vị gồm có: ớt, hạt tiêu, gừng tỏi,… và một số hoa quả có tính nóng như: mận, vải, sầu riêng, xoài,… người nhãn áp cao cũng nên hạn chế. Những thực phẩm này vừa kích thích dây thần kinh thị giác, vừa làm cơ thể nóng lên. Về lâu dài, có thể tổn thương thị giác và làm bệnh tăng nhãn áp trầm trọng hơn.

Người bị tăng nhãn áp nên kiêng đồ ăn cay nóng

• Thực phẩm nhiều đường: Các thực phẩm chứa nhiều đường sẽ làm tăng nồng độ insulin trong máu dẫn đến việc tăng áp lực tại tròng mắt khiến cho bệnh tiến triển nặng hơn. Bệnh nhân tăng nhãn áp nên kiêng sử dụng các thực phẩm nhiều đường như bánh ngọt, nước ngọt, kẹo, kem,…
• Đồ chiên rán: Những món ăn chiên rán nhiều dầu mỡ sẽ gia tăng cholesterol trong máu và có thể gây xơ vữa mạch máu ở mắt khiến cho dây thần kinh thị giác thiếu hụt chất dinh dưỡng. Do đó, bạn nên hạn chế tối đa những món ăn chiên rán như khoai tây chiên, đùi gà rán, nem chua rán, lạp xưởng,…
• Thực phẩm đóng hộp: Thường chứa nhiều muối, chất bảo quản và chất béo bão hòa, sẽ làm tăng áp lực tròng mắt khiến cho bệnh tăng nhãn áp trở nên trầm trọng hơn.
• Các chất kích thích: Nên hạn chế rượu, bia, cà phê, thuốc lá,… Các loại chất kích thích này có thể gây suy yếu chức năng thị giác, tăng áp lực nội nhãn và một số triệu chứng nguy hiểm khác như cườm nước, đục thủy tinh thể.

Kết luận

Việc lựa chọn đúng thực phẩm và duy trì một chế độ dinh dưỡng lành mạnh là yếu tố then chốt giúp kiểm soát và phòng ngừa tình trạng tăng nhãn áp. Người bệnh nên tích cực bổ sung các thực phẩm giàu chất chống oxy hóa, omega-3 và các vitamin thiết yếu vào khẩu phần ăn hàng ngày. Bên cạnh đó, hãy hạn chế những thực phẩm có thể gây hại cho sức khỏe mắt như đồ ăn cay nóng và chất kích thích. Cuối cùng, đừng quên tham khảo ý kiến từ bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để có được những lời khuyên phù hợp nhất với tình trạng sức khỏe của bạn, từ đó duy trì thị lực tốt và ngăn ngừa các biến chứng do bệnh tăng nhãn áp gây ra.