Tổn thương thận do tiểu đường: nguyên nhân và biến chứng kháng cự đáng ngại

Tiểu đường có thể gây tổn thương nghiêm trọng cho hệ thống thận và làm suy giảm chức năng của nó. Việc nhận biết và xử lý kịp thời tổn thương thận là vô cùng quan trọng để ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm này. Trong bài viết hôm nay, chúng ta sẽ tìm hiểu về dấu hiệu, chẩn đoán và phòng ngừa tổn thương thận do tiểu đường.

Mối liên hệ giữa tiểu đường và tổn thương thận

Thống kê cho thấy khoảng 30-50% bệnh nhân tiểu đường loại 1 và 10-40% bệnh nhân tiểu đường loại 2 phát triển các biến chứng thận, trong đó có 3-8% tiếp tục tiến triển đến giai đoạn suy thận cuối cùng. Nguyên nhân chính của tổn thương thận do tiểu đường vẫn chưa được hiểu rõ hoàn toàn, tuy nhiên, mức độ đường huyết cao kéo dài đã được biết đến là nguyên nhân gây tổn thương cho thận thông qua nhiều cơ chế khác nhau.

“Tổn thương cầu thận, tổn thương mạch thận và tổn thương tổ chức kẽ thận là các cơ chế dẫn đến tổn thương thận do tiểu đường.”

• Tổn thương cầu thận: Đường huyết cao làm tăng quá trình glycosyl hóa protein trong thận, gây tổn thương và tăng sinh tế bào màng đáy cầu thận. Điều này dẫn đến màng đáy cầu thận dày lên, xơ hóa mạch thận dạng nốt và xơ hóa màng đáy cầu thận.
• Tổn thương mạch thận: Sự lắng đọng hyalin tại các tiểu động mạch đến và đi, cũng như lớp áo giữa của mạch thận, gây ra tình trạng xơ vữa động mạch thận.
• Tổn thương tổ chức kẽ thận: Lắng đọng phức hợp glycogen trong tổ chức kẽ thận gây ra tình trạng xơ hóa khoảng kẽ và teo tuyến thượng thận.

Tổn thương thận này là hậu quả trực tiếp của việc kiểm soát đường huyết kém và có thể được giảm thiểu thông qua việc quản lý đường huyết chặt chẽ và điều trị kịp thời. Nếu không kiểm soát tiểu đường tốt, tổn thương thận có thể xảy ra.

Dấu hiệu nhận biết tổn thương thận do tiểu đường

“Tổn thương thận do tiểu đường thường không có triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu.”

Tổn thương thận do tiểu đường thường không có triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu, do đó việc nhận biết sớm dựa trên các triệu chứng lâm sàng là rất khó khăn. Dưới đây là các giai đoạn phát triển của tổn thương thận do tiểu đường và cách phát hiện sớm:

Giai đoạn 1: Thận tăng kích thước

• Khi lượng đường trong máu tăng cao kéo dài, nó làm rối loạn quá trình thẩm thấu và tăng áp lực lọc ở cầu thận. Điều này dẫn đến tăng diện tích bề mặt lọc của nephron, khiến thận to lên và phì đại, gây ra tổn thương thận.
• Ở giai đoạn này, không có triệu chứng rõ ràng của tổn thương thận do tiểu đường.

Giai đoạn 2: Thay đổi mô học ở cầu thận

• Tế bào ở cầu thận bắt đầu bị tổn thương và viêm, dẫn đến suy giảm chức năng thận. Hệ thống Renin-Angiotensin-Aldosterone (RAA) được kích hoạt bởi mức đường huyết và huyết áp cao.
• Hệ thống RAA thúc đẩy quá trình xơ hóa các tế bào thận bị tổn thương và co mạch thận, gây thiếu oxy đến thận. Hệ thống này cũng thúc đẩy sản xuất Endothelin, làm tổn thương thận thêm trầm trọng.
• Người bệnh thường chưa xuất hiện triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn này.

Giai đoạn 3: Tiểu Albumin

• Màng đáy cầu thận dày lên và trở nên cứng hơn, gây tổn thương mô thận và thay đổi kích thước lỗ lọc. Kết quả là, một phần protein, chủ yếu là albumin, thoát ra ngoài theo nước tiểu.
• Mặc dù các dấu hiệu lâm sàng của tổn thương thận do tiểu đường chưa rõ ràng, người bệnh có thể phát hiện tình trạng này thông qua xét nghiệm vi đạm niệu hoặc siêu âm bụng.

Giai đoạn 4: Tiểu đạm

• Các tế bào thận dần mất chức năng và xơ hóa, dẫn đến tích tụ chất độc trong cơ thể và xuất hiện các triệu chứng lâm sàng của tổn thương thận.
• Các triệu chứng bao gồm tăng huyết áp, tăng cân, nước tiểu có bọt và chứa protein, tiểu nhiều lần, mệt mỏi và ngứa ngáy.

Giai đoạn 5: Bệnh thận giai đoạn cuối

• Trong giai đoạn này, các triệu chứng của tổn thương thận do tiểu đường trở nên rõ ràng và dễ nhận biết.
• Các triệu chứng bao gồm phù toàn thân, thiếu máu, nước tiểu sủi bọt, ngứa, buồn nôn, mất cảm giác ngon miệng và khó thở.

Nhận biết các dấu hiệu của tổn thương thận do tiểu đường từ sớm là vô cùng quan trọng để có thể can thiệp và điều trị kịp thời.

Chẩn đoán tổn thương thận do tiểu đường

Triệu chứng của tổn thương thận do tiểu đường thường xuất hiện muộn, do đó rất khó để chẩn đoán bệnh sớm chỉ dựa trên các triệu chứng lâm sàng. Để phát hiện sớm biến chứng thận ở người tiểu đường, cần thực hiện các xét nghiệm chuyên biệt như:

“Xét nghiệm protein, ure máu và creatinin máu giúp phát hiện biến chứng thận do tiểu đường.”

• Xét nghiệm protein: Xét nghiệm này giúp phát hiện albumin trong nước tiểu.
• Xét nghiệm ure máu: Ure là chất được thận đào thải. Khi chức năng thận suy giảm, ure không được lọc ra ngoài qua nước tiểu mà tích tụ trong máu, giúp phát hiện dấu hiệu suy thận.
• Xét nghiệm creatinin máu: Khi chức năng thận giảm, creatinin cũng không được bài tiết hiệu quả, dẫn đến tăng nồng độ creatinin trong máu.

Người bệnh tiểu đường nên thực hiện các xét nghiệm này ít nhất 1-2 lần mỗi năm để kiểm tra tình trạng thận.

Phòng ngừa tổn thương thận do tiểu đường

Tổn thương thận do tiểu đường có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng, làm giảm chất lượng cuộc sống và tăng nguy cơ suy thận. Việc ngăn chặn và làm chậm tiến triển của bệnh là vô cùng quan trọng. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa tổn thương thận do tiểu đường:

• Kiểm soát đường huyết: Duy trì mức đường huyết ổn định bằng cách kiểm tra HbA1C ít nhất hai lần mỗi năm và tuân thủ chỉ định của bác sĩ về việc sử dụng thuốc.
• Kiểm soát huyết áp: Giữ huyết áp dưới 130/80 mmHg đã được chứng minh là có thể làm chậm tiến triển của bệnh thận.
• Giảm muối: Hạn chế lượng muối nạp vào cơ thể để giảm nguy cơ giữ nước và tăng huyết áp.
• Giảm protein: Hạn chế lượng protein nạp vào cơ thể để giảm albumin niệu và chậm tiến triển của bệnh.
• Kiểm soát cân nặng: Duy trì chỉ số BMI dưới 25kg/m2 để giảm cholesterol máu và ngăn ngừa tiến triển của bệnh.
• Tập thể dục: Tập thể dục thường xuyên ít nhất 20-30 phút mỗi ngày, giúp kiểm soát đường huyết, giảm nguy cơ tiến triển của bệnh và ngăn ngừa các bệnh tim mạch.
• Không hút thuốc lá: Hút thuốc lá có liên quan đến tăng albumin niệu và tăng nguy cơ đột quỵ và các bệnh tim mạch ở người bệnh thận tiểu đường.

Việc kiểm soát đường huyết tốt là yếu tố quan trọng trong việc ngăn ngừa tổn thương thận do tiểu đường. Hy vọng rằng những thông tin trong bài viết này sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về cách phòng ngừa và quản lý bệnh, bảo vệ sức khỏe thận và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Nguồn: Tổn thương thận ở bệnh nhân tiểu đường: Nguyên nhân và biến chứng kháng cự đáng ngại

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao tổn thương thận do tiểu đường không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu?

Tổn thương thận do tiểu đường không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu do quá trình tổn thương diễn ra chậm và không gây ra sự khó chịu hay đau đớn cho người bệnh.

2. Làm thế nào để nhận biết sớm tổn thương thận do tiểu đường?

Các xét nghiệm như xét nghiệm protein, ure máu và creatinin máu giúp phát hiện sớm tổn thương thận do tiểu đường.

3. Làm thế nào để phòng ngừa tổn thương thận do tiểu đường?

Để phòng ngừa tổn thương thận do tiểu đường, cần kiểm soát đường huyết, huyết áp, giảm muối và protein, duy trì cân nặng và thực hiện tập thể dục đều đặn.

4. Tại sao kiểm soát đường huyết tốt là yếu tố quan trọng trong việc ngăn ngừa tổn thương thận do tiểu đường?

Kiểm soát đường huyết tốt giúp giảm nguy cơ tổn thương thận do tiểu đường, vì đường huyết cao kéo dài là nguyên nhân chính gây tổn thương cho thận.

5. Tôi nên thực hiện các xét nghiệm gì để kiểm tra tình trạng thận nếu tôi là người tiểu đường?

Người bệnh tiểu đường nên thực hiện các xét nghiệm protein, ure máu và creatinin máu ít nhất 1-2 lần mỗi năm để kiểm tra tình trạng thận.

Nguồn: Tổng hợp