Xử trí khi chấn thương mắt: Nguyên nhân và cách phòng ngừa

Chấn thương mắt thường xảy ra trong đời sống hàng ngày. Nguyên nhân của chấn thương mắt rất đa dạng, có thể do tai nạn giao thông, tai nạn sinh hoạt hoặc tai nạn trong lao động sản xuất, thể thao. Hậu quả do chấn thương mắt để lại thường là rất nặng nề, có thể gây giảm thị lực, mù lòa, sẹo xấu, thậm chí có trường hợp phải bỏ mắt. Chính vì vậy, nhận biết, xử trí chấn thương mắt đúng cách sẽ tránh làm tổn thương mắt nghiêm trọng hơn, góp phần phục hồi mắt tốt hơn.

Nguyên Nhân Gây Chấn Thương Mắt: Nguy Cơ Tiềm Ẩn Xung Quanh Chúng Ta

Chấn thương mắt có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi nào và trong nhiều tình huống khác nhau. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:

• Tai nạn sinh hoạt:
  • Bụi bẩn, dị vật bay vào mắt khi dọn dẹp nhà cửa, làm vườn.
  • Hóa chất bắn vào mắt khi sử dụng các sản phẩm tẩy rửa.
  • Va chạm với các vật dụng trong nhà, đặc biệt là ở trẻ nhỏ.
  • Bỏng mắt do tiếp xúc với nhiệt độ cao hoặc ánh sáng mạnh.
• Tai nạn lao động:
  • Các vật thể lạ bắn vào mắt trong quá trình làm việc tại công trường, xưởng sản xuất.
  • Hóa chất độc hại bắn vào mắt khi làm việc trong môi trường hóa chất.
  • Ánh sáng mạnh từ các thiết bị hàn, cắt gây tổn thương mắt.
• Tai nạn giao thông:
  • Va chạm mạnh gây tổn thương trực tiếp đến mắt.
  • Mảnh vỡ kính chắn gió bắn vào mắt.
• Tai nạn thể thao:
  • Va chạm với bóng, vợt hoặc các dụng cụ thể thao khác.
  • Bụi bẩn hoặc dị vật bay vào mắt khi chơi thể thao ngoài trời.
• Bạo lực:
  • Đánh nhau gây tổn thương trực tiếp đến mắt.
  • Sử dụng vũ khí gây tổn thương mắt.

“Phòng bệnh hơn chữa bệnh. Hãy bảo vệ đôi mắt của bạn trước khi quá muộn.”

Một số tổn thương mắt thường gặp

Mắt sưng bầm: Khi bị va chạm hoặc ngã đập với một vật khác vào mắt, ví dụ khi bị một quả bóng đang bay nhanh đập vào mắt khiến mắt bị tổn thương nhẹ. Quanh mắt lúc này sẽ xuất hiện những vết bầm tím thông thường, cách xử trí đơn giản nhất là sử dụng túi chườm đá, chườm lạnh bằng khăn mát giúp giảm đau và sưng hiệu quả nhất. Sau đó, cần đến gặp bác sĩ để chắc chắn rằng không bị tổn thương bên trong mắt.

Xước giác mạc: Hằng ngày, do vô tình chọc tay vào mắt hoặc do dụi mắt liên tục khi gặp vật thể lạ (cát, bụi…) khiến giác mạc bị xước. Khi đó, tổn thương mắt là rất nhạy cảm với ánh sáng và gây ra cảm giác khó chịu. Nếu như tác nhân gây xước mắt là những vật thể cáu bẩn có thể làm cho mắt dễ bị nhiễm trùng bởi vi khuẩn hay nấm. Một số loại vi khuẩn và nấm có thể xâm nhập qua vết xước, gây ra các tổn thương nghiêm trọng rất nhanh trong vòng 24 giờ, thậm chí có thể dẫn đến mù lòa. Nếu bị xước giác mạc, không được dụi mắt và cũng không nên bịt mắt bị thương vì sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển. Người bệnh cần nhắm mắt nhẹ hoặc băng hờ một lớp gạc mỏng. Sau đó, tới cơ sở y tế gần nhất để được kiểm tra mắt bị thương.

Vật nhọn đâm vào mắt: Khi bị tai nạn hoặc bị vật nhọn đâm thẳng vào mắt gây chảy máu, nạn nhân cần bình tĩnh, ngay lập tức nằm ngửa và lót những miếng đệm bông xung quanh mắt bị tổn thương. Dùng băng y tế hoặc khăn sạch quấn nhẹ quanh đầu, trùm lên trên cốc. Tuyệt đối không băng ép, không đè mạnh lên vết thương vì như vậy có thể gây chấn thương mắt trầm trọng. Không dụi mắt, không rửa mắt bằng nước hoặc các dung dịch khác. Không tìm cách loại bỏ vật mắc kẹt trong mắt. Không cho nạn nhân ăn uống bất kỳ thứ gì, không dùng các thuốc giảm đau, sau đó đưa ngay nạn nhân tới cơ sở y tế gần nhất để được xử trí.

Hóa chất bắn vào mắt: Nếu vô tình bị hóa chất bắn vào mắt có thể khiến mắt đỏ, đau, bỏng rát, nạn nhân cần ngay lập tức rửa mắt bằng nước sạch để loại bỏ hóa chất. Nếu nạn nhân là người lớn, tự rửa mắt bằng cách nhúng mắt vào thau nước sạch từ 10 – 15 phút hoặc để mắt dưới vòi nước đang chảy. Nếu là trẻ nhỏ, đặt bé nằm ngửa và trấn an bé. Dùng các ngón tay làm rộng mắt, rửa mắt liên tục trong vòng ít nhất 15 – 20 phút bằng nước từ cốc, bình hay vòi nước chảy chậm. Nhắc bé đảo mắt liên tục để tăng hiệu quả rửa mắt. Sau khi rửa mắt, cần đưa nạn nhân đến phòng khám chuyên khoa mắt để được điều trị. Trường hợp nặng, nên chuyển gấp lên tuyến trên. Không dụi mắt, không băng bó mắt.

Viêm mống mắt: Xảy ra sau chấn thương đụng dập hoặc một chấn thương bởi các vật tù như nắm tay hoặc quả bóng… dẫn đến viêm mống mắt (phần màu nâu đen của mắt – bao quanh đồng tử), xảy ra sau khi bị chấn thương mắt. Bệnh nhân bị viêm mống mắt thể mi thường có các biểu hiện sau: đau nhức âm ỉ, đau nhiều hơn về ban đêm. Thị lực giảm sút ở mức vừa phải, cảm giác như có một màn sương mờ che trước mắt, chảy nước mắt, sợ ánh sáng: chói mắt ở những mức độ nặng nhẹ khác nhau tùy từng bệnh nhân. So với viêm loét giác mạc, các triệu chứng có mức độ nhẹ hơn. Viêm mống mắt cần phải điều trị, chính vì vậy, sau khi chấn thương mắt, cần phải được khám và tư vấn cụ thể bởi bác sĩ chuyên khoa tránh nguy cơ giảm thị lực vĩnh viễn.

Xử Trí Đúng Cách Khi Gặp Chấn Thương Mắt

Khi gặp phải chấn thương mắt, việc xử trí đúng cách ngay lập tức là vô cùng quan trọng để giảm thiểu tổn thương và bảo vệ thị lực. Dưới đây là những bước xử trí cơ bản:

• Dị vật trong mắt:
  • Không dụi mắt.
  • Rửa mắt bằng nước sạch hoặc dung dịch rửa mắt chuyên dụng.
  • Nếu dị vật vẫn còn, hãy đến cơ sở y tế gần nhất để được lấy ra.
• Trầy xước giác mạc:
  • Không dụi mắt.
  • Nhỏ thuốc nhỏ mắt kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ.
  • Đeo kính râm để bảo vệ mắt khỏi ánh sáng.
• Bỏng mắt do hóa chất:
  • Rửa mắt ngay lập tức bằng nước sạch trong ít nhất 15 phút.
  • Đến cơ sở y tế gần nhất để được kiểm tra và điều trị.
• Tụ máu trong mắt:
  • Chườm lạnh lên mắt.
  • Nghỉ ngơi và tránh vận động mạnh.
  • Đến bác sĩ nhãn khoa để được kiểm tra.
• Rách mi mắt:
  • Dùng gạc sạch băng ép nhẹ lên vết thương.
  • Đến cơ sở y tế để được khâu lại.
• Vỡ nhãn cầu:
  • Không chạm vào mắt.
  • Băng ép nhẹ lên mắt và đến bệnh viện cấp cứu ngay lập tức.
• Tổn thương thần kinh thị giác:
  • Đến bệnh viện cấp cứu ngay lập tức.

“Thời gian là vàng bạc trong việc bảo vệ thị lực sau chấn thương mắt.”

Phòng Ngừa Chấn Thương Mắt: Bảo Vệ “Cửa Sổ Tâm Hồn”

Phòng ngừa luôn tốt hơn chữa trị. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa chấn thương mắt hiệu quả:

• Đeo kính bảo hộ:
  • Khi làm việc trong môi trường có nguy cơ cao.
  • Khi chơi thể thao.
  • Khi sử dụng các dụng cụ điện.
• Cẩn thận khi sử dụng hóa chất:
  • Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng.
  • Đeo găng tay và kính bảo hộ.
  • Tránh để hóa chất bắn vào mắt.
• Giữ gìn vệ sinh mắt:
  • Rửa tay sạch sẽ trước khi chạm vào mắt.
  • Tránh dụi mắt.
• Kiểm tra thị lực định kỳ:
  • Giúp phát hiện sớm các vấn đề về mắt và có biện pháp điều trị kịp thời.
• Giáo dục trẻ em:
  • Dạy trẻ em về các nguy cơ chấn thương mắt và cách phòng ngừa.
  • Giám sát trẻ em khi chơi đùa.

Câu Hỏi Thường Gặp (FAQs)

1. Khi nào cần đến bác sĩ nhãn khoa ngay lập tức?

Khi có bất kỳ dấu hiệu nào của chấn thương mắt nghiêm trọng như đau nhức dữ dội, nhìn mờ, mất thị lực, chảy máu nhiều.

2. Có thể tự điều trị chấn thương mắt tại nhà không?

Đối với các chấn thương nhẹ như dị vật nhỏ hoặc trầy xước nhẹ, bạn có thể tự xử trí tại nhà. Tuy nhiên, nếu tình trạng không cải thiện hoặc có dấu hiệu nặng hơn, hãy đến bác sĩ ngay.

3. Làm thế nào để phân biệt chấn thương mắt nhẹ và nặng?

Chấn thương nhẹ thường gây ra các triệu chứng như cộm, khó chịu, chảy nước mắt. Chấn thương nặng thường gây ra đau nhức dữ dội, nhìn mờ, mất thị lực, chảy máu nhiều.

4. Trẻ em có nguy cơ chấn thương mắt cao hơn người lớn không?

Có, trẻ em thường hiếu động và chưa có ý thức bảo vệ bản thân, do đó có nguy cơ chấn thương mắt cao hơn.

5. Kính áp tròng có bảo vệ mắt khỏi chấn thương không?

Không, kính áp tròng không thể bảo vệ mắt khỏi chấn thương. Bạn vẫn cần đeo kính bảo hộ khi cần thiết.