6 dấu hiệu nhận biết sớm đột quỵ và cách xử trí đúng cách
Đột quỵ là một “kẻ giết người thầm lặng”, có thể ập đến bất cứ lúc nào và gây ra những hậu quả nghiêm trọng, thậm chí tử vong. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu của đột quỵ và xử trí đúng cách trong “giờ vàng” là vô cùng quan trọng, có thể cứu sống người thân của bạn. Bạn đã biết 6 dấu hiệu nhận biết sớm đột quỵ là gì và cách xử trí như thế nào chưa? Hãy cùng tìm hiểu để bảo vệ những người thân yêu của bạn khỏi “cơn bão” nguy hiểm này.
Đột Quỵ Là Gì Và Tại Sao Cần Nhận Biết Sớm?
Đột quỵ, hay còn gọi là tai biến mạch máu não, xảy ra khi nguồn cung cấp máu cho não bị gián đoạn, do tắc nghẽn mạch máu (đột quỵ thiếu máu não) hoặc vỡ mạch máu (đột quỵ xuất huyết não). Khi tế bào não thiếu oxy và dưỡng chất, chúng sẽ nhanh chóng bị tổn thương và chết đi, dẫn đến các di chứng nặng nề như liệt nửa người, mất ngôn ngữ, hoặc thậm chí tử vong.
Việc nhận biết sớm các dấu hiệu của đột quỵ và đưa người bệnh đến bệnh viện cấp cứu trong “giờ vàng” (3-4,5 giờ đầu sau khi xuất hiện triệu chứng) là yếu tố quyết định sự sống còn và khả năng phục hồi của người bệnh. Trong thời gian này, các bác sĩ có thể áp dụng các biện pháp can thiệp kịp thời để khôi phục lưu thông máu đến não, giảm thiểu tổn thương và di chứng.
6 Dấu Hiệu Nhận Biết Sớm Đột Quỵ (FAST)
Để dễ nhớ và nhận biết các dấu hiệu của đột quỵ, hãy ghi nhớ quy tắc FAST:
- F (Face – Mặt):
- Yêu cầu người bệnh cười.
- Quan sát xem mặt có bị méo xệch một bên hay không.
- Một bên mặt có thể bị tê liệt, khiến nụ cười trở nên không cân đối.
- A (Arms – Tay):
- Yêu cầu người bệnh giơ hai tay lên.
- Quan sát xem tay có bị yếu hoặc tê liệt một bên hay không.
- Một bên tay có thể bị rủ xuống hoặc không thể giơ lên được.
- S (Speech – Lời nói):
- Yêu cầu người bệnh nói một câu đơn giản.
- Quan sát xem lời nói có bị ngọng nghịu, khó hiểu hay không.
- Người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc diễn đạt hoặc không thể nói được.
- T (Time – Thời gian):
- Nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào trong số trên, hãy gọi cấp cứu 115 ngay lập tức.
- Ghi lại thời gian xuất hiện triệu chứng đầu tiên.
- “Thời gian là não”. Càng nhanh chóng đưa người bệnh đến bệnh viện, cơ hội phục hồi càng cao.
- V (Vision – Thị lực):
- Người bệnh có thể bị mờ mắt, nhìn đôi, hoặc mất thị lực một bên mắt.
- Đây là dấu hiệu ít phổ biến hơn nhưng vẫn cần được lưu ý.
- D (Dizziness – Chóng mặt, mất thăng bằng):
- Người bệnh có thể bị chóng mặt, mất thăng bằng, hoặc đi lại khó khăn.
- Đây cũng là một dấu hiệu cảnh báo đột quỵ, đặc biệt là khi đi kèm với các dấu hiệu khác.
“Nhận biết sớm các dấu hiệu của đột quỵ và gọi cấp cứu ngay lập tức là chìa khóa để cứu sống người thân của bạn. Đừng chần chừ, hãy hành động ngay khi nghi ngờ đột quỵ!”
Các Yếu Tố Nguy Cơ Gây Đột Quỵ
- Tuổi tác: Nguy cơ đột quỵ tăng lên theo tuổi tác.
- Tiền sử gia đình: Nếu có người thân trong gia đình bị đột quỵ, nguy cơ của bạn cũng tăng lên.
- Huyết áp cao: Huyết áp cao là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây đột quỵ.
- Bệnh tim mạch: Các bệnh lý như rung nhĩ, bệnh mạch vành, và suy tim làm tăng nguy cơ đột quỵ.
- Tiểu đường: Tiểu đường làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, dẫn đến đột quỵ.
- Hút thuốc lá: Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông và xơ vữa động mạch.
- Uống rượu bia quá mức: Uống rượu bia quá mức làm tăng nguy cơ huyết áp cao và đột quỵ.
- Ít vận động: Lười vận động làm tăng nguy cơ béo phì, huyết áp cao, và tiểu đường, từ đó tăng nguy cơ đột quỵ.
- Chế độ ăn uống không lành mạnh: Chế độ ăn nhiều muối, chất béo bão hòa, và cholesterol làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch.
Cách Xử Trí Đúng Cách Khi Nghi Ngờ Đột Quỵ
Khi nghi ngờ người thân bị đột quỵ, hãy hành động nhanh chóng và chính xác theo các bước sau:
- Gọi cấp cứu 115 ngay lập tức:
- Cung cấp thông tin chi tiết về tình trạng người bệnh, bao gồm các dấu hiệu và thời gian xuất hiện triệu chứng.
- Nhấn mạnh rằng bạn nghi ngờ đột quỵ và cần được cấp cứu khẩn cấp.
- Đặt người bệnh nằm nghiêng:
- Đặt người bệnh nằm nghiêng một bên để tránh bị sặc nếu nôn mửa.
- Nới lỏng quần áo chật để người bệnh dễ thở hơn.
- Theo dõi sát sao tình trạng người bệnh:
- Ghi lại thời gian xuất hiện triệu chứng đầu tiên.
- Theo dõi nhịp thở, mạch đập, và ý thức của người bệnh.
- Nếu người bệnh bị co giật, hãy bảo vệ đầu người bệnh để tránh va đập.
- Không cho người bệnh ăn hoặc uống bất cứ thứ gì:
- Người bệnh đột quỵ có thể gặp khó khăn trong việc nuốt, việc cho ăn hoặc uống có thể gây sặc.
- Giữ bình tĩnh và trấn an người bệnh:
- Nói chuyện nhẹ nhàng và trấn an người bệnh.
- Đảm bảo người bệnh biết rằng bạn đang gọi cấp cứu và sẽ đưa họ đến bệnh viện ngay lập tức.
- Cung cấp thông tin cho nhân viên y tế:
- Khi nhân viên y tế đến, cung cấp thông tin chi tiết về tình trạng người bệnh, bao gồm các dấu hiệu, thời gian xuất hiện triệu chứng, và tiền sử bệnh lý.
Các Biện Pháp Phòng Ngừa Đột Quỵ
Phòng ngừa đột quỵ là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe của bạn và những người thân yêu. Bạn có thể giảm nguy cơ đột quỵ bằng cách:
- Kiểm soát huyết áp:
- Đo huyết áp thường xuyên và tuân thủ điều trị của bác sĩ nếu bị huyết áp cao.
- Điều trị bệnh tim mạch:
- Tuân thủ điều trị của bác sĩ nếu mắc các bệnh lý tim mạch như rung nhĩ, bệnh mạch vành, hoặc suy tim.
- Kiểm soát đường huyết:
- Tuân thủ điều trị của bác sĩ nếu bị tiểu đường.
- Bỏ thuốc lá:
- Hút thuốc lá là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu gây đột quỵ.
- Hạn chế uống rượu bia:
- Uống rượu bia quá mức làm tăng nguy cơ huyết áp cao và đột quỵ.
- Duy trì cân nặng hợp lý:
- Tập thể dục thường xuyên và ăn uống lành mạnh để duy trì cân nặng hợp lý.
- Ăn uống lành mạnh:
- Ăn nhiều rau xanh, trái cây, và ngũ cốc nguyên hạt.
- Hạn chế ăn muối, chất béo bão hòa, và cholesterol.
- Tập thể dục thường xuyên:
- Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày mỗi tuần.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ:
- Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ và có biện pháp can thiệp kịp thời.
Câu Hỏi Thường Gặp (FAQs)
1. Đột quỵ có di truyền không?
- Có, một số yếu tố di truyền có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ. Tuy nhiên, lối sống và các yếu tố nguy cơ khác cũng đóng vai trò quan trọng.
2. Đột quỵ có thể xảy ra ở người trẻ không?
- Có, đột quỵ có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, kể cả người trẻ.
3. Làm thế nào để phân biệt đột quỵ và cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA)?
- TIA có các triệu chứng tương tự như đột quỵ, nhưng các triệu chứng này thường biến mất trong vòng 24 giờ. Tuy nhiên, TIA là một dấu hiệu cảnh báo đột quỵ thực sự và cần được thăm khám bởi bác sĩ.
4. Sau đột quỵ, người bệnh cần được chăm sóc như thế nào?
- Người bệnh đột quỵ cần được chăm sóc toàn diện, bao gồm phục hồi chức năng, kiểm soát các yếu tố nguy cơ, và hỗ trợ tâm lý.
5. Có thể phục hồi hoàn toàn sau đột quỵ không?
- Khả năng phục hồi sau đột quỵ phụ thuộc vào mức độ tổn thương não và thời gian được điều trị. Việc phục hồi đòi hỏi sự kiên trì và nỗ lực của cả người bệnh và gia đình.
Kết Luận
Đột quỵ là một bệnh lý nguy hiểm, nhưng có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Hãy ghi nhớ các dấu hiệu nhận biết sớm đột quỵ (FAST) và hành động nhanh chóng khi nghi ngờ người thân bị đột quỵ. Việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa và duy trì lối sống lành mạnh sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe của bản thân và những người thân yêu khỏi “cơn bão” nguy hiểm này.
