Bướu giáp đa nhân là gì? Những điều cần biết về bướu giáp đa nhân

Triệu chứng bướu giáp đa nhân

Thông thường, bướu giáp đa nhân không gây ra triệu chứng, không nhìn thấy và chỉ được phát hiện khi bệnh nhân đi khám sức khỏe định kỳ. Nhiều trường hợp, bướu đa nhân thể hiện rõ ràng là một khối u ở phía trước cổ, có thể nhìn thấy ngay. Đôi khi có các triệu chứng của tuyến giáp hoạt động quá mức (cường giáp) hoặc kém hoạt động (suy giáp). Tuyến giáp hoạt động quá mức (cường giáp) gây giảm cân, run tay, đánh trống ngực, không dung nạp nhiệt, rối loạn giấc ngủ, lo lắng,… Tuyến giáp hoạt động kém (suy giáp) có thể liên quan đến tăng cân, khô da, chuột rút cơ, không chịu được lạnh, táo bón,…

Khi bướu giáp và các nhân có kích thước lớn hơn sẽ gây hiện tượng khó nuốt, khó thở, khàn giọng hoặc cảm giác thắt chặt quanh cổ họng. Hiếm khi bướu giáp đa nhân gây đau, khó chịu do kích thước tăng nhanh bất thường.

Nguyên nhân bướu giáp đa nhân

Hầu hết các trường hợp bướu giáp đa nhân thường không có nguyên nhân rõ ràng. Bướu giáp đa nhân có thể phát triển từ bướu giáp đơn thuần và bướu giáp lan tỏa. Ngoài ra, viêm tuyến giáp Hashimoto (viêm tuyến giáp tự miễn dịch) cũng có liên quan đến nguy cơ cao hơn phát triển nốt giáp.

Đối tượng nguy cơ bướu giáp đa nhân

Các yếu tố nguy cơ của bệnh như: Thiếu i-ốt, giới tính nữ, lớn tuổi và gia đình có người bị bướu giáp đa nhân. Các nốt trong bướu giáp được hình thành và phát triển với tốc độ khác nhau, đồng thời kết hợp với các yếu tố thuốc, ăn uống, gen. Quá trình này diễn ra trong nhiều năm, vì vậy chúng ta thường thấy những người bệnh bướu giáp đa nhân ở tuổi trung niên trở lên.

Chẩn đoán bướu giáp đa nhân

• Khám bệnh: Ngoài việc hỏi tiền sử bệnh và yếu tố gia đình, quan sát, sờ vào cổ người bệnh. Bác sĩ sẽ cảm nhận kích thước và hình dạng tuyến giáp.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu nhằm định lượng hormone tuyến giáp (TSH, FT3, FT4), kháng thể tuyến giáp (Anti TPO). Qua các chỉ số này, bác sĩ sẽ đánh giá hoạt động tuyến giáp và đưa ra phương án điều trị phù hợp. Thậm chí, căn cứ vào kết quả xét nghiệm máu, bác sĩ sẽ chỉ định thêm các phương pháp kiểm tra khác: siêu âm cổ, chụp CT,… để chẩn đoán chính xác tình trạng của người bệnh.
• Chẩn đoán hình ảnh: Siêu âm là phương pháp tốt nhất để kiểm tra tuyến giáp, giúp bác sĩ đánh giá kích thước của tuyến giáp và các đặc điểm nhân giáp: Kích thước, số lượng, vôi hóa, phản âm, đường viền, hình dạng, đặc hay dạng nang. Do đó, sau khi khám và đánh giá lâm sàng, bác sĩ khoa Nội tiết – Đái tháo đường sẽ chỉ định người bệnh làm siêu âm tuyến giáp.
• Sinh thiết: Nếu bất kỳ nhân nào đáng ngờ về khả năng ung thư tuyến giáp, bác sĩ sẽ chỉ định sinh thiết chọc hút bằng kim nhỏ. Bác sĩ dùng cây kim rất mỏng lấy tế bào từ một số nhân tuyến giáp và gửi đến phòng thí nghiệm, sinh thiết xem có phải ung thư hay không. Bác sĩ khoa Giải phẫu bệnh sẽ quan sát tế bào dưới kính hiển vi. Sinh thiết sẽ đưa ra 4 kết quả:
• Không chẩn đoán được: Có nghĩa không đủ tế bào để xác định chẩn đoán. Trường hợp này sẽ được chỉ định sinh thiết lại.
• Lành tính: Hầu hết người bệnh có kết quả sinh thiết lành tính và tiếp tục được theo dõi định kỳ 6 tháng. Bướu giáp đa nhân lành tính vẫn có thể phẫu thuật nếu kích thước nhân lớn, gây triệu chứng khó nuốt, khó thở, mất thẩm mỹ.
• Ác tính: Thường là ung thư tuyến giáp thể nhú, người bệnh được phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ tuyến giáp.
• Không xác định: Bao gồm các dạng: Tổn thương nang, khối u nang, tổn thương tế bào Hurthle (một loại tế bào tuyến giáp), tế bào hoặc các khối u không điển hình. Điều này có nghĩa là không chắc rằng các tế bào này có phải ung thư hay không nhưng chúng bất thường. Có tới 15%-20% kết quả FNA (chọc hút tế bào tuyến giáp bằng kim nhỏ) trả về ở dạng này.

Phòng ngừa bệnh bướu giáp đa nhân

Nhìn chung  nếu mỗi người tự có ý thức ăn uống, sinh hoạt lành mạnh thì khả năng mắc bệnh bướu nhân giáp sẽ giảm đi đáng kể. Một số biện pháp phòng bệnh như:

• Bổ sung vi chất: i-ốt đóng vai trò vô cùng quan trọng trong tổng hợp hormon tuyến giáp, do đó nguyên nhân chính dẫn tới bệnh lý tuyến giáp nói chung và bệnh bướu nhân giáp nói riêng là do thiếu hụt một phần i-ốt. Chúng ta hoàn toàn có thể bổ sung i-ốt thông qua những thực phẩm ăn hàng ngày như muối, sữa,… Tuy nhiên nếu bạn đang nghi ngờ tuyến giáp hoạt động kém đi thì nên thăm khám và tham khảo ý kiến bác sĩ nội tiết về việc sử dụng thêm vitamin D, selen, đây là 2 yếu tố sẽ giúp tuyến giáp khỏe mạnh. Việc bổ sung vitamin D có vai trò quan trọng trong điều hòa hệ thống miễn dịch.

• Hạn chế ăn những thực phẩm ảnh hưởng tới tuyến giáp

• • Để phòng tránh nguy cơ mắc bệnh bướu nhân giáp bạn nên duy trì chế độ ăn uống khoa học, cung cấp các loại thực phẩm tăng sức đề kháng cho cơ thể. Các loại rau họ cải như cải xoong, cải bắp, cải xoăn,… là những thực phẩm cung cấp nhiều dưỡng chất. 
  • Tuy nhiên đối với những loại rau này nếu không được nấu chín sẽ chứa rất nhiều goitrogens có thể ảnh hưởng tới quá trình tổng hợp hormon tuyến giáp. Do goitrogens bị bất hoạt khi nấu chín nên bạn có thể ăn chúng với lượng vừa phải. Bên cạnh đó bạn cũng không nên ăn những thực phẩm chế biến sẵn bởi những thực phẩm này thường chứa chất bảo quản, không đảm bảo vệ sinh. Khi ăn sẽ tạo điều kiện cho virus xâm nhập vào cơ thể trong đó có tuyến giáp.

• Tránh tiếp xúc với yếu tố độc hại từ môi trường

• • Theo nghiên cứu khi cơ thể tiếp xác với những chất gây rối loạn nội tiết tố trong thời gian dài sẽ ảnh hưởng không nhỏ tới sức khỏe. Nhất là perfluorinated trong thảm, áo mưa,… có ít nhiều liên quan tới bệnh tuyến giáp. Ngoài ra một nghiên cứu khác phát hiện thấy phthalates được tìm thấy trong các sản phẩm đồ nhựa mềm và bisphenol trong một số loại đồ nhựa cứng có thể gây rối loạn nồng độ hormone tuyến giáp. Do đó bạn nên sử dụng hộp thủy tinh, sành, sứ,… để bảo quản thức ăn thay vì sử dụng hộp nhựa.
  • Mặc dù sẽ khó có thể tránh hoàn toàn việc tiếp xúc nhưng điều quan trọng là giảm tiếp xúc với các chất gây độc nhiều nhất có thể sẽ giúp bạn ngăn ngừa bướu nhân giáp và các bệnh lý tuyến giáp nói chung.

• Giữ thể hình cân đối: Khi cơ thể mất cân đối sẽ rất dễ mắc bệnh lý trong đó có bướu nhân giáp. Do vậy bạn cần duy trì thể hình cân đối bằng cách xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, thường xuyên luyện tập thể thao, ngủ đủ giấc,…
• Không sử dụng chất kích thích: Rượu, bia là nguyên nhân hàng đầu gây ra  bệnh lý, trong đó có bướu nhân giáp. Vì vậy bạn cần hạn chế sử dụng những chất kích thích để bảo vệ sức khỏe cũng như giảm nguy cơ mắc bệnh.

Điều trị bướu giáp đa nhân như thế nào?

Hầu hết các bướu giáp đa nhân đều lành tính, chưa cần điều trị bằng thuốc nhưng phải đi khám định kỳ với bác sĩ để theo dõi, sớm phát hiện các bất thường. Nếu bướu giáp đa nhân độc (sản xuất quá nhiều hormone tuyến giáp dẫn đến cường giáp), chèn ép thanh quản, thực quản, khí quản gây khó nuốt, khó thở bác sĩ sẽ đưa ra các phương án điều trị, đảm bảo an toàn cho người bệnh.

Các phương pháp điều trị bướu giáp đa nhân gồm: Thuốc kháng giáp, i-ốt phóng xạ hoặc phẫu thuật. Tùy từng tình trạng người bệnh mà bác sĩ tư vấn phương án tối ưu, thậm chí kết hợp cả 3 phương pháp để mang lại hiệu quả.

• Phương pháp i-ốt phóng xạ: Hoạt động bằng cách phá hủy một phần tuyến giáp, giúp thu nhỏ tuyến giáp. Người bệnh uống 1 ly nước chứa liều lượng i-ốt theo chỉ định của bác sĩ Nội tiết – Đái tháo đường, các tế bào tuyến giáp sẽ hấp thụ i-ốt và bị phá hủy. Tuyến giáp có thể sản xuất hormone trở lại bình thường nhưng cũng nhiều trường hợp bị suy giáp, cần điều trị tiếp tục với thuốc hormone. 
• Với phương pháp thuốc kháng giáp methimazole và propylthiouracil, người bệnh phải dùng trong thời gian dài, các tác dụng phụ có thể xảy ra như giảm bạch cầu hạt, nhiễm độc gan, viêm mạch…
• Với phương pháp phẫu thuật: Tùy vào kích thước, số nhân giáp, có nhân độc không, có ung thư không,… mà sẽ có chỉ định cắt một phần hay toàn bộ tuyến giáp. Đặc biệt, nếu phát hiện nhân giáp ung thư, phẫu phuật là phương pháp ưu tiên áp dụng. Nếu cắt toàn bộ tuyến giáp, người bệnh cần dùng thuốc thay thế hormone tuyến giáp suốt đời.