Hội chứng chân không nghỉ là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp phòng ngừa

Triệu chứng

Các triệu chứng chính của hội chứng chân không nghỉ bao gồm:

• Cảm giác khó chịu ở chân: Cảm giác này thường được mô tả như ngứa, châm chích, kéo hoặc đau. Nó thường xảy ra sâu trong chân và có thể di chuyển từ chân này sang chân khác.
• Thôi thúc không kiểm soát để di chuyển chân: Cảm giác này thường mạnh nhất khi nghỉ ngơi, ngồi hoặc nằm, và giảm bớt khi di chuyển chân.
• Triệu chứng trở nên tồi tệ hơn vào buổi tối và ban đêm: Đây là đặc điểm điển hình của RLS, khiến cho việc ngủ trở nên khó khăn.
• Chuyển động chân không tự nguyện trong khi ngủ (Periodic Limb Movement Disorder – PLMD): Nhiều người mắc RLS cũng trải qua chuyển động chân không tự nguyện trong khi ngủ, có thể làm gián đoạn giấc ngủ.

Nguyên nhân

Nguyên nhân chính xác của hội chứng chân không nghỉ chưa được xác định rõ, nhưng có một số yếu tố được cho là có liên quan:

• Yếu tố di truyền: RLS có thể di truyền trong gia đình, cho thấy yếu tố di truyền có vai trò quan trọng.
• Mất cân bằng dopamine: Dopamine là một chất dẫn truyền thần kinh quan trọng trong việc kiểm soát chuyển động cơ bắp. Sự mất cân bằng dopamine trong não có thể góp phần gây ra RLS.
• Thiếu sắt: Mức độ sắt thấp trong não cũng có thể gây ra hoặc làm tăng triệu chứng của RLS.
• Các tình trạng y tế khác: Một số tình trạng y tế như bệnh thận mãn tính, bệnh Parkinson, tiểu đường và bệnh thần kinh ngoại biên có thể liên quan đến RLS.
• Mang thai: Phụ nữ mang thai, đặc biệt là trong tam cá nguyệt thứ ba, có nguy cơ cao mắc RLS, tuy nhiên triệu chứng thường giảm sau khi sinh.

Đối tượng nguy cơ

Những người có nguy cơ cao mắc hội chứng chân không nghỉ bao gồm:

• Người có tiền sử gia đình mắc RLS: Yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong nguy cơ mắc bệnh.
• Người mắc các bệnh mạn tính: Như bệnh Parkinson, bệnh thận mãn tính, tiểu đường và bệnh thần kinh ngoại biên.
• Phụ nữ mang thai: Đặc biệt là trong tam cá nguyệt thứ ba.
• Người thiếu sắt: Bao gồm cả những người bị thiếu máu.

Chẩn đoán

Chẩn đoán hội chứng chân không nghỉ chủ yếu dựa trên triệu chứng lâm sàng và tiền sử bệnh. Bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm để loại trừ các nguyên nhân khác và kiểm tra mức độ sắt trong cơ thể. Các bước chẩn đoán bao gồm:

• Đánh giá triệu chứng: Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng, thời gian xuất hiện và tác động của chúng lên giấc ngủ và hoạt động hàng ngày.
• Khám lâm sàng: Đánh giá sức khỏe tổng quát và kiểm tra các dấu hiệu của các tình trạng y tế khác.
• Xét nghiệm máu: Kiểm tra mức độ sắt và các chỉ số khác để loại trừ thiếu sắt và các bệnh lý khác.

Phòng ngừa bệnh

Để phòng ngừa hội chứng chân không nghỉ hoặc giảm bớt triệu chứng, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau:

• Duy trì lối sống lành mạnh: Bao gồm chế độ ăn uống cân bằng, đủ chất dinh dưỡng, đặc biệt là sắt và các vitamin nhóm B.
• Thực hiện các bài tập nhẹ nhàng: Tập thể dục đều đặn nhưng tránh các bài tập quá sức có thể làm tăng triệu chứng.
• Thực hiện các thói quen tốt cho giấc ngủ: Thiết lập thói quen ngủ đều đặn và tạo môi trường ngủ thoải mái.
• Tránh các chất kích thích: Như caffeine, rượu và thuốc lá, vì chúng có thể làm tăng triệu chứng của RLS.
• Massage và thư giãn cơ bắp: Massage chân và thực hiện các bài tập giãn cơ nhẹ nhàng trước khi đi ngủ có thể giúp giảm triệu chứng.

Điều trị như thế nào?

Điều trị hội chứng chân không nghỉ tập trung vào việc giảm triệu chứng và cải thiện chất lượng giấc ngủ. Các phương pháp điều trị bao gồm:

• Thuốc: Các loại thuốc điều chỉnh dopamine, thuốc chống co giật và thuốc giảm đau có thể được sử dụng để giảm triệu chứng.
• Bổ sung sắt: Nếu thiếu sắt là nguyên nhân, bác sĩ có thể kê đơn bổ sung sắt.
• Thay đổi lối sống: Thực hiện các biện pháp phòng ngừa đã đề cập để giảm triệu chứng và cải thiện giấc ngủ.
• Liệu pháp hành vi: Một số người có thể được hưởng lợi từ liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) để giúp quản lý triệu chứng và giảm căng thẳng.

Đôi khi, điều trị các bệnh ẩn phía sau như thiếu sắt hoặc bệnh thần kinh ngoại vi sẽ làm giảm rõ rệt triệu chứng RLS. Tuy nhiên, chỉ dùng sắt dưới sự giám sát của bác sĩ và trước tiên kiểm tra sự tích tụ sắt bằng xét nghiệm máu định lượng nồng độ ferritin trong huyết thanh.

Nếu khi bị hội chứng chân không nghỉ mà không liên quan tới bệnh khác, cách chữa hội chứng chân không nghỉ tập trung vào thay đổi lối sống và dùng thuốc. Một số thuốc kê đơn, phần lớn những thuốc này được dùng để điều trị các bệnh khác, có thể có hiệu quả giảm tình trạng bồn chồn ở chân. Có thể làm một vài thử nghiệm trước khi với bác sĩ tìm ra thuốc và liều lượng hợp lý đối với chúng ta. Phối hợp các thuốc có thể cho hiệu quả cao nhất.

Phần lớn các thuốc được kê để điều trị RLS không khuyên dùng cho phụ nữ mang thai. Thay vào đó, bác sĩ có thể khuyên làm các kỹ thuật tự điều trị để giảm triệu chứng. Tuy nhiên, nếu những cảm giác này đặc biệt gây khó chịu trong 3 tháng cuối của thời kỳ mang thai, bác sĩ có thể đồng ý dùng thuốc giảm đau.

Các phương pháp điều trị RLS không dùng thuốc khác có thể bao gồm:

• Mát xa chân: Massage chân có thể giúp giảm bớt cảm giác khó chịu.
• Tắm nước nóng hoặc đệm sưởi hoặc túi nước đá áp dụng cho chân: Sử dụng nước nóng hoặc lạnh hoặc cả hai có thể giúp giảm triệu chứng.
• Rèn thói quen ngủ ngon: Thiết lập thói quen ngủ đều đặn và tạo môi trường ngủ thoải mái.
• Một miếng đệm rung gọi là Relaxis: Sử dụng Relaxis để giảm triệu chứng.
• Tự điều trị: Thực hiện các biện pháp tự điều trị tại nhà để giảm triệu chứng.

Kết luận

Hội chứng chân không nghỉ là một rối loạn thần kinh phổ biến gây ra cảm giác khó chịu và thôi thúc không kiểm soát được để di chuyển chân. Hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị sẽ giúp bạn quản lý tình trạng này hiệu quả. Nếu bạn gặp phải triệu chứng của RLS, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Với sự chăm sóc đúng cách và các biện pháp phòng ngừa hiệu quả, bạn có thể cải thiện chất lượng cuộc sống và giấc ngủ của mình.