Chứng ngủ nhiều nguyên phát là gì? Những điều cần biết về chứng ngủ nhiều nguyên phát

Triệu chứng bệnh

Triệu chứng chính của chứng ngủ nhiều là mệt mỏi liên tục. Những người mắc chứng này có thể chợp mắt suốt cả ngày mà không hề giảm buồn ngủ. Họ cũng khó thức dậy sau giấc ngủ dài.

Các triệu chứng khác bao gồm:

• Thiếu năng lượng.
• Cáu gắt.
• Lo lắng.
• Ăn không ngon.
• Suy nghĩ hoặc giao tiếp chậm chạp.
• Khó ghi nhớ.
• Bồn chồn.

Nguyên nhân gây bệnh

Chứng ngủ nhiều nguyên phát được cho là do các vấn đề trong hệ thống thần kinh giúp kiểm soát các chức năng ngủ và thức.

Chứng ngủ nhiều thứ phát là hệ quả của các tình trạng bệnh lý gây mệt mỏi hoặc ngủ không đủ giấc, như:

• Chứng ngưng thở khi ngủ gây khó thở vào ban đêm, buộc người đó phải thức dậy nhiều lần trong khi ngủ. 
• Chức năng tuyến giáp giảm
• Chấn thương ở đầu
• Bệnh lý ở thận, tim, thần kinh
• Bệnh trầm cảm không điển hình.

Việc sử dụng một số loại thuốc, ma túy và thức uống có cồn, hút thuốc thường xuyên cũng có thể gây ra chứng ngủ nhiều vào ban ngày.

Đối tượng nguy cơ

Chứng ngủ nhiều nguyên phát thường phổ biến nhiều ở giai đoạn cuối tuổi thiếu niên. Các dấu hiệu của ngủ nhiều nguyên phát khá dễ thấy:

• Các giấc ngủ thường kéo dài. Giấc ngủ có thể kéo dài liên tục > 9 giờ mỗi ngày.
• Thường xuyên cảm thấy buồn ngủ quá mức.
• Khó khăn khi thức dậy.
• Ngủ nhiều nhưng không phải do rối loạn tâm thần.

Chẩn đoán

Bác sĩ sẽ hỏi về triệu chứng, tiền sử gia đình và khám tổng trạng sức khoẻ của người bệnh để chẩn đoán. Những thông tin như thuốc đang dùng, bệnh lý trước đây cũng đóng vai trò quan trọng.

Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định một số xét nghiệm để xác định nguyên nhân, chẩn đoán rối loạn cũng như loại trừ những nguyên nhân có thể gặp khác.

• Thang đo độ buồn ngủ Epworth (ESS): Người bệnh sẽ tự cho điểm về mức độ buồn ngủ của bản thân bằng thang đo này. Qua đó, bác sĩ có thể xác định tình trạng rối loạn giấc ngủ ảnh hưởng như thế nào đến cuộc sống hằng ngày của người bệnh.
• Nhật ký giấc ngủ: Bệnh nhân có thể cần phải ghi lại nhật ký giấc ngủ theo yêu cầu của bác sĩ. Trong nhật ký, người bị rối loạn sẽ ghi lại thời gian ngủ và thức hằng ngày để bác sĩ có thể đánh giá thời gian ngủ và kiểu ngủ.
• Đo đa ký giấc ngủ (PSG): Bệnh nhân sẽ phải ở lại cơ sở y tế qua đêm để làm PSG. Trong quá trình đo đa ký giấc ngủ, máy sẽ theo dõi hoạt động não, chuyển động mắt, cử động chân, nhịp tim, hô hấp và nồng độ oxy khi bệnh nhân đang ngủ.
• Kiểm tra giấc ngủ ngắn ban ngày (Multiple sleep latency test – MSLT): Phương pháp này giúp đo lường mức độ buồn ngủ cũng như dạng và giai đoạn các giấc ngủ vào ban ngày. MSLT thường được thực hiện sau khi đã đo đa ký giấc ngủ.

Phòng ngừa chứng ngủ nhiều nguyên phát

• Hãy xây dựng các thói quen đi ngủ lành mạnh như tránh sử dụng thức uống có cồn, caffeine và các thuốc có thể làm bạn ngủ nhiều hơn, đi ngủ đúng giờ, tránh làm việc vào buổi tối hay tham gia các hoạt động xã hội lấn qua giờ đi ngủ thường lệ.
• Bạn cũng có thể thực hiện các biện pháp giải tỏa căng thẳng như tập yoga, thiền định, viết nhật ký và tập thể dục thường xuyên để giữ cho đầu óc tỉnh táo cũng như cơ thể khỏe mạnh.

Điều trị chứng ngủ nhiều nguyên phát như thế nào?

Bởi vì nguyên nhân vẫn chưa được tìm ra, việc điều trị nhằm mục đích giảm nhẹ các triệu chứng. Bác sĩ có thể kê toa các thuốc có tác dụng kích thích như modafinil. Những thuốc này có thể giúp bệnh nhân tỉnh táo trong ngày.

Ngoài ra, bệnh nhân nên tuân thủ những lời khuyên của bác sĩ để cải thiện triệu chứng. Chẳng hạn, người bệnh nên đi ngủ vào một giờ nhất định mỗi đêm, tránh uống rượu hay dùng những thuốc có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ.

Chứng ngủ nhiều nguyên phát có thể ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống người bệnh.