FACEBOOK_PIXEL
21/06/2024

Hội chứng HELLP là gì? Những điều cần biết về hội chứng HELLP

Sức Khỏe Sinh Sản
Bệnh Phụ Nữ Mang Thai
Share Facebook

Hội chứng HELLP là rối loạn liên quan tới tiền sản giật, nếu không chữa trị kịp thời, có thể gây tử vong. HELLP là một dạng nhiễm độc thai nghén thường gặp ở 5 – 8% phụ nữ đang mang thai, phổ biến nhất là sau tuần 20 khi mang bầu. Triệu chứng của HELLP thường khá mơ hồ, rộng và rất khó để nhận biết, chẩn đoán sớm.

Tổng quan chung hội chứng HELLP

Hội chứng HELLP là một rối loạn có khả năng đe dọa đến tính mạng có liên quan đến tiền sản giật, xảy ra ở 5-8% phụ nữ mang thai, thường gặp nhất sau tuần thứ 20 của thai kỳ. Tiền sản giật cũng có thể xảy ra sớm hơn trong thai kỳ hoặc hiếm khi xảy ra sau sinh.

Tổng quan chung hội chứng HELLP
Tổng quan chung hội chứng HELLP

Hội chứng HELLP là một rối loạn về gan và máu có thể gây tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Các triệu chứng của hội chứng HELLP rất rộng, mơ hồ và thường khó có thể chẩn đoán sớm. Tên hội chứng HELLP là từ viết tắt của ba triệu chứng bất thường được thấy khi xét nghiệm máu, bao gồm:

  • Hemolysis: tan máu
  • EL (elevated liver enzymes): men gan cao
  • LP (low platelet count): số lượng tiểu cầu thấp

Tan máu là sự phá vỡ các tế bào hồng cầu, ở những phụ nữ bị tan máu, các tế bào hồng cầu bị phá vỡ quá sớm và quá nhanh dẫn đến tỷ lệ hồng cầu thấp và cuối cùng có thể dẫn đến thiếu máu, khi đó máu không mang đủ oxy để cung cấp cho cơ thể.

Men gan tăng cao cho thấy gan của phụ nữ mang thai hoạt động không bình thường. Các tế bào gan bị viêm hoặc bị tổn thương tạo ra một lượng lớn chất hóa học bao gồm cả enzyme đi vào máu.

Tiểu cầu là thành phần của máu giúp thực hiện quá trình đông máu. Khi mức tiểu cầu thấp thì người bệnh sẽ tăng nguy cơ chảy máu không cầm được.

Hội chứng HELLP có thể gây ra các biến chứng lớn, bao gồm:

Triệu chứng hội chứng HELLP

Các triệu chứng hội chứng HELLP rất giống với các triệu chứng của bệnh viêm dạ dày ruột hay bệnh cúm dạ dày (Stomach Flu). Đây dường như là các triệu chứng có vẻ bình thường của phụ nữ mang thai. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải đi khám bác sĩ ngay nếu phụ nữ mang thai gặp phải bất kỳ triệu chứng nào giống như bệnh viêm dạ dày ruột hay bệnh cúm dạ dày (Stomach Flu). Chỉ có bác sĩ mới có thể đảm bảo rằng các triệu chứng đó không phải là các triệu chứng của các bệnh nghiêm trọng.

Các triệu chứng của hội chứng HELLP có thể thay đổi theo từng người, nhưng những triệu chứng phổ biến nhất bao gồm:

  • Cảm thấy không khỏe hoặc mệt mỏi
  • Đau dạ dày, đặc biệt là ở phần bụng trên 
  • Buồn nôn
  • Nôn
  • Đau đầu

Phụ nữ mang thai cũng có thể có các triệu chứng khác như:

  • Sưng, đặc biệt là sưng ở tay hoặc mặt
  • Tăng cân quá mức và đột ngột
  • Nhìn mờ, mất thị lực hoặc thay đổi tầm nhìn 
  • Đau đầu
  • Đau vai
  • Dau khi thở sâu
  • Trong những trường hợp hiếm hơn, sản phụ cũng có thể bị nhầm lẫn và co giật. Những dấu hiệu và triệu chứng này thường chỉ ra hội chứng HELLP đang tiến triển và cần được bác sĩ khám ngay lập tức.

Nguyên nhân hội chứng HELLP

Cho đến nay, vẫn chưa rõ nguyên nhân chính xác gây ra hội chứng HELLP, nhưng được cho là một rối loạn viêm hệ thống. Hiện tượng tổn thương do thiếu máu cục bộ kích hoạt quá trình viêm hệ thống trong hội chứng HELLP. 

Một tập hợp con của hội chứng HELLP là do rối loạn điều hòa bổ thể liên quan đến bệnh lý vi mạch huyết khối và có thể biểu hiện bằng hội chứng tan máu tăng ure máu liên quan đến thai kỳ (HUS).

Đối tượng nguy cơ mắc hội chứng HELLP

Phụ nữ có nguy cơ cao mắc hội chứng HELLP trong trường hợp:

  • Bị tiền sản giật hoặc sản giật khi mang thai (Khoảng 20% phụ nữ bị tiền sản giật hoặc sản giật sẽ tiến triển thành hội chứng HELLP)
  • Từng mắc hội chứng HELLP trong lần mang thai trước đó
  • Có chị gái hoặc mẹ mắc hội chứng HELLP
  • Có tiền sử huyết áp cao khi mang thai
  • Mang thai khi trên 35 tuổi
  • Mang đa thai
  • Bị nhiễm SARS-CoV-2 khi mang thai

Chẩn đoán hội chứng HELLP

Hội chứng HELLP có thể khó chẩn đoán do các triệu chứng không đặc hiệu, dễ nhầm lẫn với các bệnh khác. Bác sĩ sẽ xem xét tiền sử bệnh và tình trạng sức khỏe của thai phụ, đồng thời đặt ra các câu hỏi liên quan đến những thay đổi về thể chất như:

  • Đau bụng, đặc biệt là ở phía trên bên phải
  • Chân bị sưng tấy
Chẩn đoán hội chứng HELLP
Chẩn đoán hội chứng HELLP

Thông thường, ở mẹ bầu mắc hội chứng HELLP, huyết áp có thể tăng cao và có thể có protein niệu nhưng đây không phải những yếu tố bắt buộc phải có. Bác sĩ sẽ chỉ định thai phụ thực hiện các xét nghiệm để chẩn đoán HELLP:

  • Đo huyết áp
  • Xét nghiệm máu để kiểm tra công thức máu và số lượng hồng cầu, số lượng tiểu cầu…
  • Đo nồng độ bilirubin, protein
  • Xét nghiệm chức năng gan
  • Xét nghiệm nước tiểu và chức năng thận

Trong những trường hợp nghiêm trọng, bác sĩ cũng có thể yêu cầu mẹ bầu siêu âm hoặc chụp CT để kiểm tra xem gan có bị to hoặc chảy máu trong gan hay không.

Phòng ngừa hội chứng HELLP

Thực tế, không có cách nào để ngăn ngừa hội chứng HELLP. Tuy nhiên, có một số biện pháp có thể giúp giảm nguy cơ mắc hội chứng này:

  • Chăm sóc sức khỏe và thể chất tốt trước khi mang thai.
  • Ăn một chế độ ăn giàu chất dinh dưỡng gồm ngũ cốc nguyên hạt, protein nạc, trái cây và rau quả.
  • Tập thể dục vừa phải hoặc theo hướng dẫn của bác sĩ.
  • Ngủ đủ giấc và nghỉ ngơi đầy đủ. Tránh mất ngủ, căng thẳng, mệt mỏi kéo dài. 
  • Khám sức khỏe định kỳ khi mang thai.
  • Theo dõi huyết áp và các dấu hiệu quan trọng khác khi mang thai để phát hiện sớm các vấn đề như HELLP.
  • Nói với bác sĩ về tiền sử mắc hội chứng HELLP, tiền sản giật, sản giật… của gia đình.
  • Nếu mẹ bầu có nguy cơ cao mắc hội chứng HELLP, bác sĩ có thể khuyên bệnh nhân nên dùng aspirin liều thấp sau tam cá nguyệt đầu tiên.

Điều trị  hội chứng HELLP như thế nào?

Đối với những phụ nữ mắc hội chứng HELLP trong thai kỳ, việc điều trị có thể bao gồm:

  • Nghỉ ngơi tại giường (ở nhà hoặc trong bệnh viện).
  • Đối với trường hợp bệnh nặng, bước đầu tiên là đánh giá tình trạng thai nhi bằng các xét nghiệm: 
    • Xét nghiệm Non Stress test (NST) để đo nhịp tim của thai nhi.
    • Siêu âm Doppler để đo lưu lượng máu qua mạch máu.
  • Truyền máu cho bệnh nhân thiếu máu nặng hoặc có số lượng tiểu cầu thấp.
  • Dùng magie sulfat ngay khi nhập viện để ngăn ngừa co giật ở mẹ và bảo vệ thần kinh thai nhi.
  • Dùng thuốc hạ huyết áp đối với những bệnh nhân bị tăng huyết áp nặng (nifedipine uống hoặc nicardipine truyền tiêm tĩnh mạch…).
  • Một số trường hợp cần đưa vào phòng chăm sóc đặc biệt và hỗ trợ lọc máu, thở máy, dùng thuốc vận mạch, kiểm soát cơn đau, theo dõi tình trạng thể tích và hỗ trợ dinh dưỡng.
  • Nếu gan bị vỡ, phẫu thuật ghép gan là cần thiết. Với những bệnh nhân ổn định hơn, phương pháp ít xâm lấn hơn có thể được áp dụng là thuyên tắc động mạch gan qua da.
  • Nếu hội chứng HELLP trở nên tồi tệ hơn và gây nguy hiểm cho sức khỏe của thai phụ và thai nhi, cách tốt nhất để can thiệp hội chứng HELLP là chấm dứt thai kỳ và sinh con ngay lập tức, thường xảy ra từ tuần thai 34.
  • Nếu thai kỳ đang trong giai đoạn từ 24-34 tuần, mẹ bầu sẽ được tiêm corticosteroid để giúp phổi của thai nhi trưởng thành, chuẩn bị cho bước sinh nở (nếu kịp, vì ít nhất mất 48h mới tiêm đủ liều trưởng thành phổi).
  • Bác sĩ có thể kích thích chuyển dạ sớm để sinh con. Khoảng 60% phụ nữ bị HELLP phải sinh mổ.
Lê Ngọc Anh Thư
Lê Ngọc Anh Thư
Đã kiểm duyệt
Dược sĩ Lê Ngọc Anh Thư - Tốt nghiệp Thạc sĩ trường Đại học Y Dược TPHCM. Có kinh nghiệm làm Dược sĩ lâm sàng tại Bệnh viện Hoàn Mỹ Đà Nẵng và nhiều năm hoạt động trong lĩnh vực chuỗi bán lẻ Dược phẩm. Hiện là Chuyên viên Huấn luyện bán lẻ Pharmacity.