Bệnh rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) là gì? Những điều cần biết

Triệu chứng

Các triệu chứng của bệnh rối loạn tăng động giảm chú ý ở trẻ em là:

• Khả năng tập trung kém: 

• • Người có rối loạn tăng động giảm chú ý thường dễ bị phân tâm, không tuân thủ hướng dẫn, hoặc không hoàn thành nhiệm vụ học tập hay công việc nhà. Họ có xu hướng dễ mất tập trung, gặp khó khăn khi làm việc trong nhóm hoặc đối mặt với các nhiệm vụ đòi hỏi tập trung trong thời gian dài.

• Thiếu sự chăm chú, mơ màng:

• • Trẻ em với rối loạn tăng động giảm chú ý thường không thể kém về thông minh so với các bạn đồng trang lứa. Tuy nhiên, họ thường gặp khó khăn trong việc lắng nghe hướng dẫn từ giáo viên, dẫn đến việc thường xuyên thiếu sự chăm chú, không hiểu rõ lời giảng hoặc các yêu cầu của bài tập.

• Thường quên đồ dùng học tập tại lớp học:

• • Những đứa trẻ này thường có thói quen quên sách vở, thiết bị học tập trong lớp học.

• Kết quả học tập không ổn định:

• • Vì khả năng tập trung kém, trẻ em bị rối loạn tăng động giảm chú ý thường gặp khó khăn trong việc tiếp thu kiến thức và do đó, kết quả học tập của họ thường không ổn định. Họ cũng thường gặp vấn đề trong kỹ năng đọc và viết. Những trẻ bị rối loạn tăng động giảm chú ý cần phải được cung cấp chế độ giáo dục đặc biệt để hỗ trợ phù hợp.

• Hiếu động thái quá, tăng động:

• • Luôn đi lại, di chuyển
  • Nói chuyện quá nhiều
  • Thiếu kiên nhẫn trong việc phải chờ đợi đến lượt
  • Ngọ nguậy không yên khi phải bắt buộc ngồi một chỗ
  • Chạy xung quanh hoặc leo trèo trong các tình huống không phù hợp
  • Không thể im lặng chơi hoặc tham gia vào các hoạt động giải trí
  • Thỉnh thoảng bật ra câu trả lời trước khi người khác hỏi xong câu hỏi
  • Can thiệp vào chuyện của người khác.

• Bốc đồng:
  • Có thể hành xử một cách nguy hiểm mà không cần quan tâm đến hậu quả. 
  • Hay quậy phá, dễ nổi giận, rất khó kiềm chế cảm xúc. Trẻ có thể bùng phát các cơn thịnh nộ ở những thời điểm không phù hợp.

Ngoài ra trẻ còn có các triệu chứng khác như:

• Không giao tiếp với bạn bè:

• • Trẻ bị rối loạn tăng động giảm chú ý thường thiếu tự tin trong giao tiếp với người xung quanh kể cả bạn bè, thầy cô. Điều này càng khiến trẻ gặp khó khăn trong việc thích nghi với môi trường mới.

• Gặp khó khăn khi bày tỏ cảm xúc:

• • Trẻ mắc rối loạn tăng động giảm chú ý cũng thường phải đối mặt với chứng nhận thức và trạng thái chậm phát triển đặc hiệu về vận động và ngôn ngữ đi kèm. Hệ quả tất yếu là trẻ hay gặp khó khăn khi bày tỏ cảm xúc bằng lời hoặc những cử chỉ thông thường.

Nguyên nhân

Nguyên nhân chính xác gây ra tăng động, giảm chú ý vẫn chưa được làm rõ, những nỗ lực nghiên cứu vẫn tiếp tục. Các yếu tố có thể liên quan đến sự phát triển của ADHD bao gồm di truyền, môi trường hoặc các vấn đề với hệ thống thần kinh trung ương tại những thời điểm quan trọng trong quá trình phát triển.

Đối tượng nguy cơ

• Di truyền: rối loạn tăng động giảm chú ý có tính gia đình
• Môi trường
• Sử dụng rượu hoặc thuốc lá khi mang thai
• Chấn thương não
• Sinh non hoặc sinh nhẹ cân

Chẩn đoán

Chẩn đoán bệnh rối loạn tăng động giảm chú ý bằng cách:

• Hỏi bệnh sử: thu thập thông tin về tình trạng sức khỏe, học bạ, bệnh tật của cá nhân và gia đình.
• Khám bệnh tăng động giảm chú ý: quan sát hành vi và cách trẻ phản ứng với các tình huống nhất định.
• Xét nghiệm máu và chẩn đoán hình ảnh: để loại trừ các nguyên nhân khác có thể có của các triệu chứng được ghi nhận.
• Phỏng vấn hoặc thực hiện bảng câu hỏi cho các thành viên gia đình, giáo viên hoặc những người khác biết trẻ cũng như người chăm sóc và huấn luyện viên của trẻ.
• Xem xét thang đánh giá rối loạn tăng động giảm chú ý để thu thập và đánh giá thông tin về trẻ.

Chấn đoán phân biệt với nhiều bất thường tâm thần – thần kinh khác:

• Rối loạn học đặc trưng (specific learning disorder) 
• Chậm phát triển trí tuệ (intellectual development disorder)
• Các rối loạn kiểu tự kỷ (autism spectrum disorder) 
• Rối loạn phản ứng gắn kết (reactive attachment disorder)

Phòng ngừa bệnh

Để giúp giảm nguy cơ mắc ADHD cho trẻ:

• Khi mang thai, tránh tất cả các yếu tố có thể gây hại cho sự phát triển của thai nhi. Ví dụ: không uống rượu, sử dụng chất gây nghiện hoặc hút thuốc lá.
• Bảo vệ con bạn khỏi tiếp xúc với các chất ô nhiễm và độc tố, bao gồm khói thuốc lá và sơn chì.
• Giới hạn thời gian tiếp xúc với màn hình: Mặc dù vẫn chưa được chứng minh, nhưng trẻ em có thể thận trọng để tránh tiếp xúc quá nhiều với TV và trò chơi video trong 5 năm đầu đời.

Điều trị

Phương pháp chữa bệnh tăng động giảm chú ý ở trẻ em bao gồm thuốc, giáo dục, đào tạo và tư vấn. Trẻ chỉ nên dùng thuốc khi có chỉ định và bắt buộc phải kết hợp với liệu pháp tâm lý. Những trẻ tăng động giảm chú ý được điều trị sớm có tiên lượng tốt hơn.

Một số loại thuốc có thể giúp cải thiện các dấu hiệu và triệu chứng của sự thiếu chú ý và quá hiếu động. Ngoài ra, một số phương pháp điều trị thay thế thuốc đã được thử nghiệm bao gồm:

• Yoga hay thiền giúp trẻ thư giãn và học tính kỷ luật
• Chế độ ăn đặc biệt: loại bỏ một số thực phẩm như đường và chất gây dị ứng phổ biến như lúa mì, sữa và trứng. Bổ sung các loại vitamin, vi chất dinh dưỡng và axit béo thiết yếu
• Luyện tập cách phản hồi thần kinh giúp trẻ học cách giữ cho các sóng não ở phía trước hoạt động tốt
• Tập thể dục có thể có tác động tích cực đến hành vi của trẻ với bệnh rối loạn tăng động giảm chú ý

Liệu pháp tâm lý:

Để hỗ trợ các học sinh có biểu hiện tăng động giảm chú ý, việc phối hợp chặt chẽ giữa giáo viên và gia đình là cần thiết. Phương pháp điều trị nên kết hợp liệu pháp tâm lý và giáo dục phù hợp để giúp trẻ phục hồi nhanh chóng và hòa nhập vào cuộc sống.

• Liệu pháp hành vi nhận thức: Giải thích rõ các hành vi cần thiết, chia nhỏ nhiệm vụ và khuyến khích trẻ bằng cách khen thưởng khi tiến bộ.
• Huấn luyện nếp sống và kỹ năng xã hội: Hỗ trợ trẻ hòa nhập vào môi trường học tập và xã hội.
• Hỗ trợ và tư vấn gia đình: Cha mẹ cần dành thời gian quan tâm và thống nhất cách nuôi dạy trẻ.
• Bài tập tăng cường vận động: Giúp trẻ lập kế hoạch và thực hiện các hoạt động vận động phù hợp, từ đó cải thiện khả năng tập trung.
• Trò chơi trị liệu phù hợp: Giúp trẻ giải tỏa căng thẳng, học cách tổ chức và tương tác trong khi chơi, tránh các trò chơi kích thích không phù hợp. Đi bộ và thư giãn cũng là các hoạt động hữu ích để giảm sự tăng động ở trẻ.

Dưới đây là những chia sẻ về Bệnh rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD). Hy vọng nó sẽ có ích cho bạn. ADHD là một minh chứng cho sự đa dạng của tâm trí con người. Chúng ta cần kính trọng và hỗ trợ những người bị ảnh hưởng bởi rối loạn này, thay vì đánh đồng hoặc phê phán. Mặc dù đã có nhiều tiến bộ trong việc hiểu về ADHD, chúng ta không nên quên rằng việc hỗ trợ và tạo điều kiện cho trẻ em và người lớn bị ADHD vẫn còn rất quan trọng.

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.