Cảnh báo cúm mùa gia tăng ở trẻ và cách phòng bệnh hiệu quả

Khi thời tiết giao mùa, đặc biệt là vào mùa đông xuân, nỗi lo lắng về sức khỏe của các con lại trỗi dậy. Một trong những căn bệnh thường gặp và dễ lây lan nhất chính là cúm mùa. Cúm mùa không chỉ gây khó chịu cho trẻ mà còn có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm nếu không được phòng tránh và điều trị đúng cách. Bài viết này sẽ cung cấp cho các bậc cha mẹ những thông tin cần thiết về bệnh cúm mùa ở trẻ em, từ nhận biết triệu chứng, nguyên nhân, biến chứng đến các biện pháp phòng bệnh hiệu quả. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu để bảo vệ sức khỏe bé yêu của bạn nhé!

Những điều cần biết về cúm mùa

Cúm mùa là bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính do virus cúm gây ra. Bệnh lây lan nhanh chóng qua đường hô hấp, khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, các giọt bắn chứa virus sẽ phát tán ra không khí và xâm nhập vào cơ thể người khác qua đường mũi, họng. Đặc biệt, trẻ em là đối tượng dễ bị nhiễm cúm mùa hơn người lớn do hệ miễn dịch còn non yếu.

Phân biệt cúm mùa với cảm lạnh thông thường

Nhiều bậc phụ huynh thường nhầm lẫn cúm mùa với cảm lạnh thông thường. Tuy nhiên, đây là hai bệnh khác nhau.

• Cúm mùa: Do virus cúm (influenza virus – chủ yếu là type A và type B) gây ra, bệnh thường diễn tiến nhanh chóng và nghiêm trọng hơn cảm lạnh thông thường. Các triệu chứng điển hình bao gồm sốt cao đột ngột (trên 38°C), đau đầu, đau cơ, đau họng, ho khan, sổ mũi, nghẹt mũi, mệt mỏi nhiều. Cúm mùa có xu hướng khởi phát đột ngột và thường gây đau nhức cơ bắp, với thời gian bệnh kéo dài từ 1 đến 2 tuần.
• Cảm lạnh thông thường: Do nhiều loại virus khác nhau gây ra (chẳng hạn như Rhinovirus), triệu chứng thường nhẹ hơn và xuất hiện từ từ. Người bệnh thường chỉ bị sổ mũi, nghẹt mũi, hắt hơi, đau họng nhẹ, có thể kèm theo sốt nhẹ hoặc không sốt. Cảm lạnh khởi phát từ từ, triệu chứng tập trung chủ yếu ở mũi và họng, và thường tự khỏi trong vài ngày đến một tuần.

Để dễ hình dung hơn, chúng ta có thể so sánh cúm mùa và cảm lạnh thông thường 

Triệu chứng cúm mùa ở trẻ em

Triệu chứng cúm mùa ở trẻ em có thể khác nhau tùy thuộc vào độ tuổi và thể trạng của từng bé. Tuy nhiên, một số triệu chứng thường gặp bao gồm:

• Sốt cao đột ngột (trên 38 độ C)
• Đau đầu
• Đau cơ, đau nhức toàn thân
• Ho khan hoặc ho có đờm
• Sổ mũi, nghẹt mũi
• Đau họng
• Mệt mỏi, chán ăn, bỏ bú (ở trẻ nhỏ)
• Tiêu chảy, nôn mửa (ít gặp hơn)

• Da xanh tái, môi tím tái

Khi trẻ có bất kỳ dấu hiệu nguy hiểm nào kể trên, cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức để được thăm khám và điều trị kịp thời. Việc phát hiện và xử lý sớm các biến chứng sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ.

Tại sao trẻ em dễ mắc cúm mùa hơn người lớn?

Có nhiều yếu tố khiến trẻ em dễ mắc cúm mùa hơn người lớn:

• Hệ miễn dịch của trẻ còn yếu: Hệ miễn dịch của trẻ chưa phát triển đầy đủ, do đó khả năng chống lại virus cúm còn hạn chế.
• Trẻ thường xuyên tiếp xúc với môi trường có nhiều mầm bệnh: Trẻ em, đặc biệt là trẻ đi học, thường xuyên tiếp xúc với nhiều người và các mầm bệnh khác nhau trong môi trường trường học, nhà trẻ, khu vui chơi… Đây là điều kiện thuận lợi cho virus cúm lây lan.
• Vệ sinh cá nhân chưa tốt: Trẻ nhỏ thường chưa có ý thức và kỹ năng vệ sinh cá nhân đúng cách, ví dụ như chưa rửa tay thường xuyên, che miệng khi ho, hắt hơi… Điều này cũng tạo điều kiện cho virus cúm dễ dàng xâm nhập vào cơ thể.

Biến chứng nguy hiểm của cúm mùa ở trẻ em

Cúm mùa nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm cho trẻ, đặc biệt là trẻ nhỏ, trẻ có bệnh nền và trẻ có hệ miễn dịch kém. Một số biến chứng thường gặp bao gồm:

• Viêm phổi: Đây là biến chứng nghiêm trọng và thường gặp nhất của cúm mùa. Viêm phổi có thể gây suy hô hấp, thậm chí tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
• Viêm phế quản: Viêm phế quản khiến đường thở bị viêm nhiễm, gây khó thở, ho nhiều và khò khè.
• Viêm xoang: Virus cúm có thể lan sang các xoang, gây viêm xoang với các triệu chứng như đau mặt, nghẹt mũi, chảy mủ xanh hoặc vàng.
• Viêm tai giữa: Viêm tai giữa là một biến chứng thường gặp ở trẻ nhỏ, gây đau tai, chảy mủ tai và có thể ảnh hưởng đến thính lực.
• Biến chứng hiếm gặp nhưng nguy hiểm: Trong một số trường hợp nặng, cúm mùa có thể gây viêm não, viêm màng não, suy tim, hoặc nhiễm trùng huyết, đòi hỏi can thiệp y tế ngay lập tức.

Hướng dẫn phòng bệnh cúm mùa hiệu quả cho trẻ

Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh. Dưới đây là những cách phòng bệnh cúm mùa hiệu quả cho trẻ mà các bậc phụ huynh cần lưu ý:

Tiêm phòng cúm đầy đủ và đúng lịch: 

Tiêm phòng cúm là biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất. Vắc xin cúm giúp cơ thể tạo ra kháng thể chống lại virus cúm, giảm nguy cơ mắc bệnh và các biến chứng. Theo khuyến cáo, trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên nên được tiêm phòng cúm hàng năm. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn lịch tiêm phòng phù hợp cho bé.

Vệ sinh cá nhân cho trẻ:

Hướng dẫn trẻ rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch, đặc biệt là trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh, sau khi chơi đùa và tiếp xúc với người bệnh. Hãy chắc chắn trẻ rửa tay đúng cách theo các bước được khuyến cáo.

Dạy trẻ cách vệ sinh mũi họng hàng ngày bằng nước muối sinh lý để loại bỏ các chất nhầy và virus.

Tăng cường sức đề kháng cho trẻ:

Đảm bảo trẻ có một chế độ ăn uống cân bằng, đầy đủ các chất dinh dưỡng, đặc biệt là vitamin và khoáng chất. Tăng cường cho trẻ ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi.

Giấc ngủ đủ giấc rất quan trọng cho sự phát triển của trẻ và giúp tăng cường hệ miễn dịch.

Khuyến khích trẻ vận động thể chất thường xuyên, phù hợp với độ tuổi và thể trạng.

Hạn chế tiếp xúc với người bệnh:

Khi đưa trẻ đến nơi đông người hoặc khi tiếp xúc với người có dấu hiệu bệnh, nên cho trẻ đeo khẩu trang để phòng tránh lây nhiễm.

Tránh đưa trẻ đến nơi đông người khi có dịch: Trong thời gian có dịch cúm, nên hạn chế đưa trẻ đến những nơi đông người, đặc biệt là những nơi công cộng.

Chăm sóc trẻ bị cúm mùa tại nhà

Khi trẻ bị cúm mùa, việc chăm sóc đúng cách tại nhà là rất quan trọng để giúp trẻ nhanh chóng hồi phục:

• Theo dõi sát sao tình trạng của trẻ: Thường xuyên theo dõi nhiệt độ, nhịp thở, và các triệu chứng khác của trẻ. Nếu thấy có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, cần đưa trẻ đến bác sĩ ngay.
• Cho trẻ uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ: Không tự ý cho trẻ uống thuốc, đặc biệt là thuốc kháng sinh. Việc sử dụng thuốc cần tuân theo đúng chỉ định của bác sĩ. Hạ sốt: Dùng paracetamol theo liều lượng phù hợp với cân nặng của trẻ, cách nhau 4-6 giờ/lần nếu cần. Không sử dụng aspirin để hạ sốt cho trẻ vì có nguy cơ gây hội chứng Reye (biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng đến gan và não).
• Đảm bảo trẻ được nghỉ ngơi đầy đủ: Tạo môi trường yên tĩnh, thoáng mát để trẻ được nghỉ ngơi đầy đủ. Đảm bảo trẻ ngủ đủ giấc, vì giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi sức khỏe.
• Bù nước và điện giải cho trẻ: Cho trẻ uống nhiều nước, nước điện giải, nước trái cây để bù lại lượng nước và điện giải bị mất do sốt và tiêu chảy (nếu có).

Khi nào cần đưa trẻ đến bác sĩ?

Cần đưa trẻ đến bác sĩ ngay lập tức nếu trẻ có bất kỳ dấu hiệu nguy hiểm nào sau đây:

• Sốt cao liên tục không hạ sau khi dùng thuốc hạ sốt
• Thở nhanh, thở khó, thở khò khè
• Đau ngực
• Ho ra máu
• Li bì, lơ mơ, khó đánh thức
• Bỏ ăn, bỏ bú, không uống nước
• Co giật
• Da xanh tái, môi tím tái

Cúm mùa là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, đặc biệt là đối với trẻ em. Việc phòng bệnh và chăm sóc đúng cách là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe của con bạn. Hãy trang bị cho mình những kiến thức cần thiết về cúm mùa, thực hiện đầy đủ các biện pháp phòng bệnh và đưa trẻ đến bác sĩ kịp thời nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

Tiêm phòng cúm có thể phòng ngừa được cúm mùa hoàn toàn không?
Tiêm phòng cúm là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất, nhưng không đảm bảo ngăn ngừa 100% nguy cơ mắc bệnh. Tuy nhiên, vắc-xin giúp giảm đáng kể nguy cơ nhiễm cúm, làm nhẹ triệu chứng nếu mắc bệnh, và hạn chế các biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, suy hô hấp, hoặc tử vong, đặc biệt ở trẻ nhỏ, người cao tuổi và người có bệnh nền.

Vì virus cúm liên tục biến đổi, vắc-xin cần được tiêm nhắc lại hằng năm để bảo vệ hiệu quả trước các chủng virus mới nhất.

Có nên cho trẻ uống thuốc kháng virus khi bị cúm mùa?
Việc sử dụng thuốc kháng virus cần có chỉ định của bác sĩ. Không tự ý cho trẻ uống thuốc kháng virus.

Làm thế nào để phân biệt cúm mùa và cảm lạnh thông thường?
Cúm mùa thường có các triệu chứng sốt cao đột ngột, đau đầu, đau cơ, mệt mỏi nhiều. Cảm lạnh thông thường thường có các triệu chứng nhẹ nhàng hơn như sổ mũi, nghẹt mũi, hắt hơi, đau họng nhẹ. Tham khảo bảng so sánh ở trên để biết thêm chi tiết.

Trẻ bị cúm mùa có cần phải cách ly không?
Trẻ bị cúm mùa nên được cách ly để tránh lây lan cho những người xung quanh. Thời gian cách ly thường là khoảng 5-7 ngày kể từ khi bắt đầu có triệu chứng.