Xử trí kịp thời nhồi máu cơ tim cấp để cứu sống người bệnh

Bệnh nhồi máu cơ tim cấp là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên toàn thế giới. Nhận biết sớm và xử trí kịp thời có thể cứu sống nhiều người. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các dấu hiệu cảnh báo, nguyên nhân và cách xử trí khi phát hiện người bị nhồi máu cơ tim cấp.

Dấu hiệu nhồi máu cơ tim cấp là gì?

Dấu hiệu điển hình là cơn đau ngực:

• Vị trí đau thường là sau ức hoặc ngực trái;
• Kiểu đau như đè nặng, bóp nghẹt, siết chặt;
• Hướng lan của cơn đầu: lên cổ >> hàm dưới >> vai trái >> bờ trụ tay trái, hoặc lan xuống thượng vị (không quá rốn);
• Thời gian đau thường lớn hơn 30 phút;
• Kèm theo triệu chứng như: khó thở, vã mồ hôi;

Tuy nhiên, cũng có trường hợp không điển hình với biểu hiện không đau ngực nhưng có triệu chứng: 

Khó thở

Khó thở là một triệu chứng khác thường gặp, nhất là khi cơn đau ngực kéo dài. Người bệnh có thể cảm thấy hụt hơi, thở dốc, hoặc không thể thở sâu.

Đổ mồ hôi lạnh

Đổ mồ hôi lạnh mà không rõ nguyên nhân cũng là một dấu hiệu cảnh báo nhồi máu cơ tim cấp. Triệu chứng này thường đi kèm với cảm giác mệt mỏi, chóng mặt hoặc buồn nôn.

Buồn nôn và nôn

Một số người bị nhồi máu cơ tim cấp có thể trải qua buồn nôn hoặc nôn mửa. Triệu chứng này thường gặp ở phụ nữ hơn nam giới.

Mệt mỏi và yếu đuối

Cảm giác mệt mỏi, yếu đuối, thậm chí không thể thực hiện các hoạt động hàng ngày cũng là dấu hiệu của nhồi máu cơ tim cấp. Triệu chứng này có thể xuất hiện vài ngày trước khi cơn nhồi máu xảy ra.

Nguyên nhân gây nhồi máu cơ tim cấp

Nguyên nhân dẫn đến nhồi máu cơ tim cấp tính là giảm lưu lượng máu mạch vành dẫn đến thiếu máu cơ tim, xảy ra chủ yếu do tình trạng xơ vữa động mạch. 

Tắc nghẽn động mạch vành

Nguyên nhân phổ biến nhất của nhồi máu cơ tim cấp là do các mảng xơ vữa trong động mạch vành bị vỡ, tạo thành cục máu đông chặn dòng máu.

Huyết khối

Huyết khối hình thành khi có sự bất thường trong hệ thống đông máu, khiến máu dễ dàng đông lại trong các mạch máu và gây tắc nghẽn.

Co thắt động mạch vành

Co thắt đột ngột của động mạch vành có thể làm giảm lưu lượng máu đến tim, gây ra nhồi máu cơ tim cấp. Nguyên nhân của co thắt này có thể là do stress, lạnh, hoặc sử dụng thuốc kích thích.

Rối loạn nhịp tim

Rối loạn nhịp tim nghiêm trọng có thể làm giảm lượng máu bơm ra từ tim, dẫn đến nhồi máu cơ tim cấp.

Thực tế, nếu mảng xơ vữa không vỡ ra mà cứ phát triển âm thầm gây hẹp thì cũng không gây ra nhồi máu cơ tim cấp. Nếu xơ vữa động mạch vỡ ít và cục máu đông được hình thành sau đó không lấp kín toàn bộ lòng mạch thì nó cũng không gây nhồi máu cơ tim cấp mà chỉ gây ra cơn đau thắt ngực không điển hình.

Các nguyên nhân khác có thể dẫn đến nhồi máu cơ tim là:

– Thuyên tắc động mạch vành thứ phát

– Thiếu máu cục bộ do sử dụng ma túy (như cocaine, amphetamine, ephedrine)

– Co thắt mạch vành nguyên phát

– Dị tật mạch vành bẩm sinh

– Chấn thương mạch vành

– Viêm động mạch

– Các yếu tố làm tăng nhu cầu oxy (cường giáp, gắng sức nhiều, sốt)

– Các yếu tố làm giảm khả năng cung cấp oxy (vd: thiếu máu nặng)

– Bóc tách động mạch chủ

– Bệnh phổi cấp tính

Xử trí người bị nhồi máu cơ tim cấp như thế nào?

Thời gian là yếu tố quan trọng nhất quyết định sinh mạng của người bệnh nhồi máu cơ tim cấp. Do đó, cần lập tức gọi cấp cứu, đưa người bệnh đến cơ sở y tế để điều trị tái tưới máu cơ tim càng sớm càng tốt khi xuất hiện các triệu chứng. Thời gian vàng để điều trị nhồi máu cơ tim là 1-2 giờ sau khi xuất hiện triệu chứng. Hoặc ít nhất là trong 6 giờ đầu để giảm mức độ hoại tử tim, giảm nguy cơ suy tim sau đó. 

Sau đây là 1 số cách sơ cứu người bệnh tại chỗ:

Đối với bản thân người bệnh

• Phải dừng ngay mọi công việc đang làm, ngồi nghỉ ngơi hoặc nằm theo tư thế nửa nằm nửa ngồi (co đầu gối, nằm nghiêng 75 độ so với mặt đất).
• Buông lỏng phần vai và hai cánh tay, nhắm mặt lại và hít thở nhẹ nhàng bằng mũi, không cố hít sâu, không nín hơi để tránh bị căng thẳng và tim bị mệt.
• Cởi bớt áo khoác ngoài, nới rộng khăn quàng cổ, cà vạt (nếu có).
• Nếu bệnh nhân được bác sĩ cho uống aspirin (một loại thuốc chống kết tập tiểu cầu), người bệnh có thể nhai luôn viên Aspirin hoặc uống dạng sủi để phòng cục máu đông và nhanh chóng đưa đến bác sĩ để được điều trị ngay, không nên để quá 15 phút.
• Uống một liều thuốc trị đau thắt ngực theo đơn của bác sĩ. Trong trường hợp có sẵn thuốc mang theo bên người, nên dùng ngay viên ngậm dưới lưỡi Nitroglycerin hoặc xịt dưới lưỡi 2 lần Nitroglycerin dạng xịt trong khi chờ đợi xe cấp cứu. Nếu sau 5 phút mà cơn đau ngực vẫn chưa đỡ có thể dùng thêm một liều nữa.
• Nhờ người gọi xe cấp cứu hoặc nhờ họ đưa bạn đến bệnh viện gần nhất.

Đối với người thân của bệnh nhân

• Khi quan sát thấy người bệnh còn tỉnh, hãy để người bệnh nằm ở tư thế nửa nằm nửa ngồi ở nơi thoáng đãng, trấn an nhẹ nhàng, tránh nói to hay hỏi quá nhiều vì điều này có thể làm cho người bệnh cảm thấy căng thẳng.
• Nếu người bệnh được bác sĩ cho uống aspirin hoặc nitroglycerin… trong đơn thuốc hàng ngày hoặc thuốc cấp cứu đã chỉ định trước, hãy cho họ dùng thuốc theo hướng dẫn.

Nếu người bệnh mất ý thức và ngừng thở, cần thực hiện hồi sức tim phổi (CPR) ngay lập tức cho đến khi xe cứu thương đến, cần lưu ý là bạn chỉ thực hiện các kỹ thuật sơ cứu và xử trí nhồi máu cơ tim này nếu đã nắm rõ kỹ thuật và đã được huấn luyện thực hành các kỹ thuật này.

Kết luận

Nhồi máu cơ tim cấp là một tình trạng nguy hiểm, nhưng với sự nhận biết sớm và xử trí kịp thời, chúng ta có thể giảm thiểu nguy cơ tử vong và biến chứng. Việc hiểu rõ các dấu hiệu cảnh báo và biết cách sơ cứu cơ bản không chỉ giúp bạn bảo vệ bản thân mà còn hỗ trợ những người xung quanh. Hãy luôn chú trọng đến sức khỏe tim mạch của mình bằng cách duy trì lối sống lành mạnh, kiểm tra sức khỏe định kỳ và tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ.