Kiết lỵ do vi khuẩn: Điều bạn cần biết

Kiết lỵ là một bệnh nhiễm trùng đường ruột nghiêm trọng do vi khuẩn gây ra, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới mỗi năm. Hiểu rõ về các nguyên nhân, con đường lây truyền, triệu chứng và phương pháp điều trị kiết lỵ giúp chúng ta chủ động bảo vệ sức khỏe của mình và gia đình.

Các loại vi khuẩn gây kiết lỵ

Có hai loại vi khuẩn chính gây ra bệnh kiết lỵ:

• Shigella: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra bệnh kiết lỵ, đặc biệt ở các nước đang phát triển. Shigella có bốn loại chính là Shigella dysenteriae, Shigella flexneri, Shigella boydii và Shigella sonnei.

• Entamoeba histolytica: Mặc dù là một loại ký sinh trùng, Entamoeba histolytica thường được xếp chung vào nhóm gây kiết lỵ do vi khuẩn do các triệu chứng tương tự mà nó gây ra.

Con đường lây truyền phổ biến

Kiết lỵ lây truyền chủ yếu qua đường tiêu hóa, thông qua việc tiếp xúc với thực phẩm hoặc nước uống bị ô nhiễm, hoặc qua tiếp xúc trực tiếp với phân của người bị nhiễm. Các con đường lây truyền chính bao gồm:

• Nước và thực phẩm bẩn: Nước uống không đảm bảo vệ sinh hoặc thực phẩm chưa được nấu chín kỹ có thể chứa vi khuẩn gây bệnh.
• Tiếp xúc trực tiếp: Vi khuẩn kiết lỵ có thể lây lan qua tiếp xúc với phân của người bị nhiễm, đặc biệt là trong môi trường chăm sóc trẻ nhỏ hoặc người già.
• Côn trùng: Ruồi và gián có thể mang vi khuẩn kiết lỵ từ phân và lây nhiễm vào thực phẩm và nước uống.

Biểu hiện và triệu chứng

Kiết lỵ là một bệnh nhiễm trùng đường ruột do vi khuẩn Shigella hoặc ký sinh trùng Entamoeba histolytica gây ra. Dưới đây là các biểu hiện và triệu chứng thường gặp của kiết lỵ:

Triệu chứng của kiết lỵ do vi khuẩn (Shigella)

• Tiêu chảy: Tiêu chảy cấp, thường có máu và nhầy trong phân. Đây là triệu chứng điển hình của kiết lỵ do Shigella.
• Đau bụng: Cơn đau bụng dữ dội, thường xuất hiện ở vùng hạ vị (bụng dưới), có thể kèm theo co thắt ruột.
• Sốt: Sốt cao, thường kèm theo cảm giác ớn lạnh.
• Buồn nôn và nôn mửa: Bệnh nhân có thể cảm thấy buồn nôn và nôn.
• Cảm giác mót rặn: Thường xuyên có cảm giác mót rặn, cảm giác cần đi tiêu ngay cả khi ruột đã rỗng.
• Mệt mỏi và suy nhược: Cơ thể mệt mỏi, suy nhược, đặc biệt nếu tình trạng tiêu chảy kéo dài dẫn đến mất nước.

Triệu chứng của kiết lỵ do amip (Entamoeba histolytica)

• Tiêu chảy: Tiêu chảy thường xuyên, phân có máu và nhầy. Triệu chứng này có thể kéo dài hơn so với kiết lỵ do vi khuẩn.
• Đau bụng: Đau bụng âm ỉ hoặc dữ dội, có thể kèm theo co thắt ruột.
• Sốt: Sốt nhẹ hoặc trung bình, không cao như kiết lỵ do vi khuẩn.
• Buồn nôn và nôn mửa: Bệnh nhân có thể buồn nôn và nôn, nhưng ít phổ biến hơn so với kiết lỵ do vi khuẩn.
• Mệt mỏi và suy nhược: Mệt mỏi, suy nhược do tiêu chảy kéo dài và mất nước.
• Triệu chứng hệ thống: Trong một số trường hợp nặng, amip có thể xâm nhập vào các cơ quan khác như gan, gây ra áp-xe gan với các triệu chứng như sốt cao, đau ở vùng hạ sườn phải.

Triệu chứng chung của cả hai loại kiết lỵ

• Mất nước: Khô miệng, khát nước, tiểu ít, da khô, mắt trũng. Mất nước nghiêm trọng có thể dẫn đến sốc và nguy hiểm đến tính mạng.
• Sụt cân: Do tiêu chảy kéo dài và mất nước.
• Chán ăn: Bệnh nhân có thể mất cảm giác thèm ăn, gây ra suy dinh dưỡng nếu không được điều trị kịp thời.

Biểu hiện lâm sàng cần chú ý

• Sốt cao kéo dài: Nếu sốt cao kéo dài không giảm, cần tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức.
• Tiêu chảy kéo dài hơn 3 ngày: Nếu tiêu chảy kéo dài hơn 3 ngày, cần đi khám để xác định nguyên nhân và điều trị kịp thời.
• Phân có máu: Đây là dấu hiệu nghiêm trọng và cần được chẩn đoán và điều trị ngay.
• Đau bụng dữ dội: Nếu đau bụng trở nên dữ dội và không chịu nổi, cần đi khám ngay.

• Mất nước nghiêm trọng: Các dấu hiệu mất nước nghiêm trọng như tiểu ít, khát nước dữ dội, choáng váng, cần điều trị ngay lập tức.

Phương pháp điều trị và phòng ngừa

Phương pháp điều trị

Điều trị kiết lỵ chủ yếu tập trung vào việc bù nước và điện giải cho cơ thể, đồng thời sử dụng thuốc kháng sinh trong trường hợp nhiễm khuẩn nặng. Các biện pháp điều trị bao gồm:

• Bù nước: Đối với những người lớn khỏe mạnh có thể uống nhiều nước để bổ sung cho lượng chất lỏng cơ thể bị mất do tiêu chảy. Còn đối với những trường hợp nghiêm trọng không thể tự uống nước để bù chất lỏng cho cơ thể thì cần đưa đến các cơ sở y tế để được truyền nước và các loại muối thông qua tĩnh mạch. So với tự uống việc truyền qua tĩnh mạch sẽ cung cấp nước và chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể nhanh hơn.
• Kháng sinh: Đối với trường hợp bệnh nhân là trẻ sơ sinh, người già hay những người bị HIV việc sử dụng kháng sinh điều trị là cần thiết. Bởi vì đây là các đối tượng có nguy cơ lây lan bệnh cao hơn so với những người khác.

Bạn có thể đến bệnh viện hoặc các cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và điều trị bằng thuốc kháng sinh. Khi điều trị bạn nên tuân thủ theo những chỉ định của bác sĩ để đảm bảo nhanh chóng khỏi bệnh. Lưu ý không tự thay đổi đơn thuốc hoặc dùng thuốc không đúng liều lượng gây ra tác dụng phụ hoặc nhờn thuốc làm ảnh hưởng xấu tới sức khỏe.

Các loại kháng sinh như ciprofloxacin, azithromycin hoặc metronidazole có thể được kê đơn để tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh.

• Dinh dưỡng: Ăn thức ăn nhẹ, dễ tiêu hóa và tránh các thực phẩm kích thích như gia vị cay, đồ chiên rán.

Phòng tránh bệnh kiết lỵ

Thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn khắc phục và phòng ngừa bệnh ngay tại nhà. Để tránh bị bệnh bạn nên thực hiện các thói quen sau:

• Hãy thường xuyên rửa tay sạch sẽ với xà phòng diệt khuẩn để tránh vi khuẩn. Đặc biệt là trước khi ăn uống hoặc cầm vào đồ ăn.
• Đối với những người bị nhiễm vi khuẩn không nên cầm đồ ăn, thức uống cho người khác. Vi khuẩn gây bệnh vẫn có thể tồn tại trong phân của bệnh nhân bị tiêu chảy từ 1 đến 2 tuần sau khi các triệu chứng đã kết thúc.
• Nếu trẻ nhỏ nhà bạn đang trong giai đoạn sử dụng tã và bị nhiễm vi khuẩn thì bạn nên lau sạch khu vực xung quanh bằng chất khử trùng rồi bỏ tã vào thùng rác đóng kín. Sau khi vệ sinh cho trẻ xong hãy nhớ rửa tay thật sạch với nước ấm cùng xà phòng để diệt vi khuẩn.

• An toàn thực phẩm: Đảm bảo thực phẩm được nấu chín kỹ, uống nước đã đun sôi hoặc lọc sạch, và tránh ăn uống tại các quán hàng rong không đảm bảo vệ sinh.
• Vệ sinh môi trường: Giữ gìn môi trường sống sạch sẽ, đặc biệt là nhà vệ sinh và khu vực chế biến thực phẩm.

Kiết lỵ là một bệnh nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu chúng ta hiểu rõ về nó. Hãy luôn tuân thủ các biện pháp vệ sinh cá nhân và an toàn thực phẩm để bảo vệ sức khỏe của bản thân và cộng đồng. Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào của kiết lỵ, hãy đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Sức khỏe của bạn là tài sản quý giá nhất, hãy chăm sóc và bảo vệ nó mỗi ngày!

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.