Loét dạ dày tá tràng: Triệu chứng, nguyên nhân và điều trị

Loét dạ dày –  tá tràng là một trong những bệnh lý tiêu hóa phổ biến, gây ra nhiều khó khăn trong cuộc sống hàng ngày của người bệnh. Hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị là bước quan trọng giúp bạn quản lý và phòng ngừa bệnh một cách hiệu quả.

Tổng quan chung

Loét dạ dày tá tràng là tình trạng tổn thương trên niêm mạc của dạ dày hoặc tá tràng, phần đầu tiên của ruột non. Tình trạng này xảy ra khi lớp bảo vệ của niêm mạc bị suy yếu, khiến axit dạ dày và pepsin tấn công và gây viêm loét.

Tình trạng viêm có thể biểu hiện cấp tính hoặc mãn tính. Nếu không được phát hiện và điều trị sớm, bệnh có thể nặng lên thành loét dạ dày gây xuất huyết tiêu hóa hoặc tiến triển thành ung thư dạ dày.

Triệu chứng

Triệu chứng thường gặp khi bị loét dạ dày tá tràng bao gồm : 

• Đau bụng vùng thượng vị: dấu hiệu chính của bệnh viêm loét dạ dày – tá tràng. Cơn đau thường hay xuất hiện vào lúc đói,k ban đêm hoặc sau khi ăn 2-3 tiếng. Đau âm ỉ kéo dài hoặc đau quặn từng cơn, có thể kèm theo cảm giác bỏng rát.
• Đầy bụng, khó tiêu do  dạ dày bị tổn thương khiến hoạt động tiêu hóa chậm lại. Kèm theo đó là những cơn buồn nôn hoặc nôn.
• Việc đau bụng về đêm khiến người bệnh mất ngủ hoặc ngủ không sâu giấc, điều này khiến tình trạng bệnh ngày càng nặng thêm.
• Ợ hơi, ợ chua và nóng rát thượng vị thường gặp ở những người bị viêm loét dạ dày – tá tràng giai đoạn đầu.
• Bệnh nhân bị rối loạn tiêu hóa như tiêu chảy hoặc táo bón do hệ tiêu hóa hoạt động kém, không ổn định.
• Chán ăn và sụt cân: Do loét dạ dày tá tràng gây ra cảm giác đau và khó chịu sau khi ăn, nhiều người bệnh giảm khẩu phần ăn dẫn đến sụt cân.

Một số bệnh nhân có thể gặp các biểu hiện khác như: sốt cao (trường hợp cấp tính).

Nguyên nhân

Nguyên nhân gây loét dạ dày tá tràng có thể bao gồm:

• Nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, vi khuẩn này tấn công lớp niêm mạc dạ dày, làm suy yếu lớp bảo vệ và gây loét.
• Sử dụng thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Các loại thuốc này có thể làm giảm sản xuất chất nhầy bảo vệ niêm mạc dạ dày, dẫn đến viêm loét.
• Stress và căng thẳng: Tình trạng stress kéo dài có thể làm tăng tiết axit dạ dày, góp phần gây ra loét.
• Lối sống không lành mạnh: Thói quen ăn uống không đều đặn, hút thuốc lá, uống rượu bia cũng là những yếu tố nguy cơ.

Đối tượng nguy cơ

Viêm loét dạ dày tá tràng là căn bệnh phổ biến,mọi lứa tuổi có thể gặp ở cả nam và nữ. Thường sẽ gặp ở những người từ 50 tuổi trở lên. Tuy nhiên, gần đây bệnh này đang dần có xu hướng trẻ hóa,sau đây là những đối tượng hay viêm loét dạ dày tá tràng:

• Thường xuyên hút thuốc lá và uống rượu bia (hoặc nước uống có cồn khác). Khói thuốc lá chứa hơn 200 loại chất gây hại cho sức khỏe con người. Đặc biệt là chất nicotin gây kích thích cơ thể để tiết ra nhiều cortisol – tác nhân chính làm tăng nguy cơ viêm loét dạ dày.
• Căng thẳng thần kinh : tình trạng căng thẳng kéo dài gây ảnh hưởng lớn đến quá trình bài tiết axit trong dạ dày, tăng khả năng mắc bệnh.
• Thói quen ăn uống, sinh hoạt không điều độ: thức khuya, thường xuyên bỏ bữa sáng, ăn uống không đúng giờ giấc, ăn khuya, lười vận động,…
• Người sử dụng NSAIDs kéo dài: Bệnh nhân đau xương khớp hoặc viêm khớp.

Chẩn đoán

Để chẩn đoán tình trạng viêm loét tá tràng ngoài dựa vào các triệu chứng lâm sàng cần phải dựa vào kết quả nội soi tá tràng.
Trên lâm sàng bệnh nhân sẽ được khai thác các thông tin liên quan đến bệnh sử, các triệu chứng mà người bệnh đang trải qua như đau bụng ở vị trí nào. Nếu bệnh nhân bị nghi ngờ nhiễm khuẩn H.P thì có thể sẽ được chỉ định thực hiện những xét nghiệm sau:

Nội soi tiêu hóa: Đây là phương pháp chính xác nhất để chẩn đoán viêm tá tràng. Qua nội soi, bác sĩ có thể quan sát trực tiếp lớp niêm mạc tá tràng và phát hiện các tổn thương, viêm nhiễm.
Xét nghiệm máu và phân: Các xét nghiệm này giúp phát hiện vi khuẩn H. pylori trong máu hoặc phân của bệnh nhân.
Chụp X-quang: Chụp X-quang có thể giúp phát hiện các tổn thương ở tá tràng, nhưng không chính xác bằng nội soi.
Xét nghiệm hơi thở ure: Để chuẩn bị cho xét nghiệm bạn cần uống thuốc chứa công thức ure đặc biệt. Sau đó bác sĩ sẽ cho bạn thờ vào một chiếc túi để thu thập hơi thở. Nếu bạn bị nhiễm vi khuẩn thì ure trong thuốc sẽ chuyển thành CO2 ( carbon dioxide). Dựa vào nồng độ CO2 các chuyên gia sẽ đánh giá bạn có bị nhiễm khuẩn HP hay không.

Phòng ngừa bệnh

Chế độ sinh hoạt, lối sống và thói quen tốt có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh loét dạ dày – tá tràng một cách đáng kể. Bởi vậy, chúng ta cần:

• Hạn chế ăn đồ ăn nhanh, đồ ăn cay nóng và các loại nước có cồn.
• Sử dụng thuốc kháng viêm giảm đau trong điều trị theo đúng đơn kê của bác sĩ.
• Tránh nhiễm khuẩn tiêu hóa bằng cách rửa tay sạch sẽ trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh.
• Ăn chín, uống sôi.
• Duy trì chế độ sinh hoạt lành mạnh, lên thời gian biểu cụ thể cho việc học tập, làm việc và thư giãn mỗi ngày.
• Có thể bổ sung một số loại vitamin, chất xơ,… giúp hệ tiêu hóa khỏe mạnh hơn.

Điều trị 

Việc điều trị bệnh viêm loét dạ dày –  tá tràng sẽ phụ thuộc vào tình trạng viêm loét, giai đoạn phát bệnh của bệnh nhân. Đồng thời, bác sĩ cũng sẽ xét qua bệnh sử của bệnh nhân để có thể đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Điều trị với nguyên tắc chung là loại bỏ các yếu tố tấn công vào niêm mạc, tăng cường chức năng của các thành phần bảo vệ dạ dày và hỗ trợ điều trị triệu chứng kèm theo.
Một số phương pháp điều trị bệnh viêm loét dạ dày – tá tràng được sử dụng hiện nay gồm:

Điều trị bằng thuốc: Lưu ý chỉ dùng thuốc khi có chỉ định của bác sĩ

• Đối với trường hợp bị nhiễm H.P: phương pháp điều trị sẽ là sử dụng kháng sinh. Phác đồ diệt vi khuẩn H.pylori thường sẽ cần sử dụng phối hợp một vài loại kháng sinh trong thời gian ít nhất 2 tuần, sau đó đánh giá lại xem đã sạch vi khuẩn hay chưa.
  Các thuốc kháng sinh bao gồm :amoxicillin, clarithromycin (Biaxin), metronidazole (Flagy), tetracycline,..
• Điều trị bằng can thiệp qua nội soi tiêu hóa trên: Bác sĩ sẽ sử dụng ống soi để can thiệp những vết loét đang hoặc có nguy cơ cao chảy máu.
• Thuốc kháng tiết acid: Bác sĩ sẽ sử dụng các loại thuốc ức chế acid phổ biến là nhóm thuốc ức chế bơm proton (PPI) có khả năng ngăn chặn acid mạnh. Lưu ý với phương pháp này, người bệnh thường cần ăn một bữa sau dùng thuốc 30 phút để kích hoạt thuốc hoạt động hiệu quả.
• Kết hợp với nhóm thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày hoặc nhóm Antacid

Thay đổi chế độ ăn uống: Tránh thức ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, và thức ăn khó tiêu. Nên ăn nhiều rau xanh, trái cây, và uống đủ nước.

Điều chỉnh lối sống: Giảm stress, hạn chế rượu bia và thuốc lá, và duy trì lối sống lành mạnh.

Điều trị bằng can thiệp qua nội soi tiêu hóa: Bác sĩ sẽ sử dụng ống soi để can thiệp những vết loét đang hoặc có nguy cơ cao chảy máu.

Kết luận:

Viêm loét dạ dày –  tá tràng là một bệnh lý về tiêu hóa phổ biến nhưng có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu được chẩn đoán sớm và áp dụng các biện pháp phù hợp. Việc thay đổi lối sống, chế độ ăn uống lành mạnh, và tuân thủ đúng chỉ dẫn của bác sĩ là những yếu tố quan trọng giúp bạn kiểm soát và cải thiện tình trạng viêm tá tràng. Hãy chủ động trong việc chăm sóc sức khỏe của mình, đồng thời đừng ngần ngại tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia y tế khi cần thiết.

Bằng việc hiểu rõ hơn về viêm tá tràng và các biện pháp phòng ngừa, điều trị, bạn sẽ có thể bảo vệ sức khỏe tiêu hóa của mình một cách tốt nhất. Hãy luôn theo dõi các triệu chứng của cơ thể và đến gặp bác sĩ nếu có dấu hiệu bất thường để được tư vấn và điều trị kịp thời.

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.