Những nguyên nhân phổ biến gây tổn thương thận cấp tính: những điều cần biết

Hoại tử ống thận cấp tính là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tổn thương thận cấp tính, thường xuất hiện ở bệnh nhân nhập viện. Tình trạng này có thể phát sinh do nhiều nguyên nhân như thiếu máu cục bộ, tiếp xúc với chất độc, và nhiễm trùng huyết. Để hiểu rõ hơn về căn bệnh này, hãy cùng khám phá chi tiết qua bài viết dưới đây.

Hoại Tử Ống Thận Cấp Là Gì?

Hoại tử ống thận cấp (Acute Tubular Necrosis – ATN) là một tình trạng tổn thương tế bào ống thận trong thời gian ngắn. Nephron, đơn vị cấu trúc và chức năng của thận, bao gồm cầu thận và ống thận. Cầu thận có chức năng lọc máu, trong khi ống thận giúp tái hấp thu và bài tiết các chất cần thiết. Tổn thương này xảy ra khi các tế bào ống thận bị hoại tử và ảnh hưởng đến chức năng thận.

Nghiên cứu PICARD tại Hoa Kỳ cho thấy, khoảng 50% bệnh nhân ICU gặp phải hoại tử ống thận cấp do thiếu máu cục bộ, trong khi 25% bị tổn thương do độc tố, dẫn đến suy thận.

Triệu Chứng Của Hoại Tử Ống Thận Cấp

Triệu chứng của ATN rất đa dạng và phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng. Nhiều trường hợp được phát hiện tình cờ khi xét nghiệm nước tiểu. Tuy nhiên, một số triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Phù: Hiện tượng tích tụ nước gây ra sưng phù ở mặt và các chi.
• Khát nước: Cảm giác khát liên tục do cơ thể mất nước hoặc rối loạn điện giải.
• Tiểu ít: Sản xuất nước tiểu giảm đi rõ rệt, một dấu hiệu cho thấy thận không hoạt động hiệu quả.
• Mệt mỏi, lơ mơ: Cảm giác kiệt sức không rõ nguyên nhân, có thể kèm theo lơ mơ hoặc mất ý thức trong các trường hợp nghiêm trọng.
• Xuất hiện trụ hạt nâu bùn trong nước tiểu: Là dấu hiệu chẩn đoán đặc trưng của ATN, cho thấy sự phá hủy tế bào ống thận.

Tác Động Của Hoại Tử Ống Thận Cấp Đối Với Sức Khỏe

Ở những người khỏe mạnh, ATN có thể hồi phục nếu được điều trị sớm. Tuy nhiên, tình trạng này có thể tăng tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân nằm viện, đặc biệt là những người trong ICU. Điều này là do hoại tử ống thận cấp tính không chỉ ảnh hưởng đến chức năng thận mà còn gây ra các biến chứng liên quan đến các hệ thống khác trong cơ thể. Việc giảm chức năng thận dẫn đến tích tụ các chất độc trong máu, gây rối loạn chuyển hóa và có thể ảnh hưởng xấu đến tim mạch và hệ thần kinh.

Biến Chứng Liên Quan Đến Hoại Tử Ống Thận Cấp

Một số biến chứng bao gồm rối loạn axit-bazơ như toan chuyển hóa và rối loạn điện giải như hạ canxi máu, tăng kali máu. Tăng ure huyết có thể dẫn đến viêm màng ngoài tim và xuất huyết nội tạng. Các biến chứng này nếu không được quản lý kịp thời có thể dẫn đến tình trạng nguy kịch cho người bệnh. Ngoài ra, bệnh nhân có thể trải qua các biến chứng như viêm phổi hoặc nhiễm trùng thứ phát do hệ miễn dịch suy yếu.

Khi Nào Nên Gặp Bác Sĩ?

Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu nào của hoại tử ống thận cấp hoặc thuộc nhóm nguy cơ, hãy đến khám bác sĩ ngay để được thăm khám và điều trị kịp thời. Điều này đặc biệt quan trọng đối với những người có triệu chứng như phù nề nghiêm trọng, tiểu ít hoặc không đi tiểu, hoặc có bất kỳ dấu hiệu nào của nhiễm trùng.

Nguyên Nhân Dẫn Đến Hoại Tử Ống Thận Cấp

Hoại Tử Ống Thận Cấp Tính Do Thiếu Máu Cục Bộ

Tình trạng này xảy ra khi giảm thể tích tuần hoàn và giảm tưới máu thận, thường do tiêu chảy, nôn mửa, chảy máu hoặc bỏng. Những nguyên nhân này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến lưu lượng máu đến thận, dẫn đến tình trạng thiếu oxy và hoại tử tế bào thận.

Hoại Tử Ống Thận Cấp Tính Do Nhiễm Trùng Huyết

Nhiễm trùng huyết có thể gây hoại tử ống thận cấp bằng cách giảm tưới máu thận và tạo điều kiện cho các chất độc gây tổn thương thận. Trong điều kiện nhiễm trùng huyết, hệ miễn dịch phản ứng mạnh mẽ có thể dẫn đến tình trạng giảm huyết áp và giảm chức năng thận.

Hoại Tử Ống Thận Cấp Tính Do Độc Thận

• Thuốc: Một số thuốc như aminoglycoside, amphotericin B có thể gây hoại tử ống thận cấp. Những thuốc này có thể tích tụ trong ống thận và gây độc cho tế bào.
• Chất độc: Hemoglobin, myoglobin có thể gây tổn thương thận. Sự tích tụ bất thường của các chất này trong thận có thể xảy ra do các vấn đề như ly giải cơ vân hoặc tan máu.

Những Ai Có Nguy Cơ Mắc Phải Hoại Tử Ống Thận Cấp?

Bệnh nhân lớn tuổi hoặc có nhiều bệnh lý nền có nguy cơ cao mắc hội chứng này. Các yếu tố nguy cơ khác bao gồm bệnh thận mạn tính, đái tháo đường, nhiễm trùng huyết, và các tình trạng mất nước. Ngoài ra, những người thường xuyên sử dụng thuốc gây độc cho thận, hoặc có tiền sử bệnh lý liên quan đến tuần hoàn, cũng nên cẩn trọng và theo dõi kỹ lưỡng.

Phương Pháp Xét Nghiệm và Chẩn Đoán Hoại Tử Ống Thận Cấp

Khai Thác Bệnh Sử và Thăm Khám Lâm Sàng

Khai thác bệnh sử giúp phát hiện nguyên nhân dẫn đến hoại tử ống thận cấp. Các bệnh như nhiễm trùng huyết, hạ huyết áp, và sử dụng thuốc độc thận thường dẫn đến tình trạng này. Trong quá trình khai thác bệnh sử và thăm khám lâm sàng, bác sĩ có thể đánh giá các triệu chứng cụ thể của bệnh nhân, từ đó đưa ra kế hoạch xét nghiệm phù hợp.

Cận Lâm Sàng

Các cận lâm sàng nhằm phân biệt hoại tử ống thận cấp với các loại AKI khác. Xét nghiệm nước tiểu, đánh giá nồng độ natri, và các dấu ấn sinh học hiện đại như microalbumin niệu rất hữu ích trong chẩn đoán. Cùng với đó, xét nghiệm máu để kiểm tra các chỉ số chức năng thận và đánh giá mức độ rối loạn điện giải cũng đóng vai trò quan trọng.

Phương Pháp Điều Trị Hoại Tử Ống Thận Cấp

Điều trị tích cực nguyên nhân là phương pháp điều trị rất quan trọng. Trong nhiều trường hợp, cần duy trì chế độ ăn uống hợp lý và sử dụng thuốc điều chỉnh điện giải. Việc kiểm soát huyết áp và tối ưu hóa lưu lượng máu đến thận là cần thiết để cải thiện chức năng thận. Ngoài ra, tránh các thuốc gây độc thêm cho thận và cung cấp đầy đủ các dịch truyền để duy trì cân bằng dịch.

Những Thói Quen Sinh Hoạt Giúp Hạn Chế Diễn Tiến Của Hoại Tử Ống Thận Cấp

• Ngừng sử dụng thuốc ức chế ACEI hoặc angiotensin II khi huyết áp thấp.
• Tránh sử dụng các thuốc gây độc cho thận như NSAID.
• Đảm bảo cung cấp đầy đủ thông tin sức khỏe cá nhân tới bác sĩ.
• Uống đủ nước mỗi ngày để đảm bảo lưu lượng máu đến thận luôn ổn định.
• Thường xuyên theo dõi sức khỏe định kỳ, đặc biệt nếu có tiền sử bệnh thận hoặc các yếu tố nguy cơ.

Phương Pháp Phòng Ngừa Hoại Tử Ống Thận Cấp Hiệu Quả

Những biện pháp ngăn ngừa bao gồm duy trì lưu lượng máu và oxy đến thận, uống đủ nước và luôn thông báo cho bác sĩ về bất kỳ bệnh lý nào có thể gây hại cho thận. Để phòng ngừa hiệu quả, cần có một chế độ ăn uống cân bằng, hạn chế muối và chất béo, cũng như duy trì trọng lượng cơ thể ở mức hợp lý. Kiểm tra thường xuyên các chỉ số sức khỏe liên quan đến thận và hạn chế các tác nhân gây căng thẳng lên thận cũng là điều cần thiết.

FAQ – Câu Hỏi Thường Gặp

• Hoại tử ống thận cấp có phải là bệnh mạn tính không? ATN là một tình trạng cấp tính, nhưng nếu không được điều trị kịp thời, nó có thể dẫn đến tổn thương vĩnh viễn cho thận hoặc tiến triển thành bệnh thận mạn tính.
• Làm thế nào để phát hiện sớm hoại tử ống thận cấp? Phát hiện sớm thường dựa trên xét nghiệm máu và nước tiểu định kỳ, đặc biệt quan trọng đối với những người có nguy cơ cao.
• Chế độ ăn uống có tác động đến ATN như thế nào? Chế độ ăn uống có thể ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng thận. Một chế độ ăn ít muối, ít chất béo và đủ nước có thể giúp duy trì chức năng thận và ngăn ngừa tổn thương thêm.
• Hoại tử ống thận cấp có thể chữa khỏi hoàn toàn không? Nếu được chẩn đoán và điều trị sớm, ATN có thể hồi phục hoàn toàn. Tuy nhiên, điều này phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của tổn thương.
• Có cần thay đổi lối sống sau khi bị hoại tử ống thận cấp không? Có, thay đổi lối sống, chế độ ăn uống và theo dõi sức khỏe thường xuyên là cần thiết để ngăn ngừa tái phát và bảo vệ chức năng thận còn lại.

Nguồn: Tổng hợp