Sa sút trí tuệ hay Bệnh Alzheimer? Cách phân biệt

Sa sút trí tuệ là hội chứng, không phải bệnh riêng biệt, nó bao gồm một nhóm các triệu chứng không có chẩn đoán xác định. Sa sút trí tuệ gồm một nhóm các triệu chứng ảnh hưởng đến khả năng nhận thức như trí nhớ và khả năng lý luận. Chứng sa sút trí tuệ là một cụm từ dùng chung cho nhiều tình trạng bệnh khác nhau. Theo thống kê có thể có hàng trăm dạng sa sút trí tuệ khác nhau, trong đó bệnh Alzheimer thuộc dạng phổ biến nhất.

Sa Sút Trí Tuệ (Cognitive Decline) và Bệnh Alzheimer: Định Nghĩa

Sa sút trí tuệ và bệnh Alzheimer là hai khái niệm liên quan đến sức khỏe não bộ, nhưng chúng có sự khác biệt nhất định:

Sa Sút Trí Tuệ

Sa sút trí tuệ là hội chứng bao gồm một nhóm các triệu chứng ảnh hưởng đến khả năng nhận thức như trí nhớ và khả năng lý luận. Đây không phải là một bệnh riêng biệt mà là một phần của quá trình lão hóa tự nhiên, có thể bao gồm nhiều tình trạng bệnh khác nhau:

• Suy giảm trí tuệ tự nhiên: Quá trình tự nhiên của việc mất dần khả năng tư duy, nhớ và học hỏi theo thời gian.
• Sa sút trí tuệ thể Lewy (LBD): Có nhiều triệu chứng tương đồng như bệnh Alzheimer giai đoạn nặng, nhưng người bệnh có nhiều khả năng gặp ảo giác thị giác, khó khăn trong việc giữ cân bằng và rối loạn giấc ngủ.

Bệnh Alzheimer

Bệnh Alzheimer là một dạng sa sút trí tuệ phổ biến nhất, là một bệnh mất trí tuệ tiến triển và nghiêm trọng hơn so với sự suy giảm trí tuệ tự nhiên:

• Suy thoái và mất dần các chức năng não bộ: Gây ra mất trí nhớ, suy giảm khả năng tư duy, và mất khả năng tự chăm sóc bản thân.
• Tổn thương và mất dần các tế bào não: Đặc biệt là các tế bào thần kinh liên quan đến trí nhớ và chức năng tư duy.
• Tiến triển theo từng giai đoạn: Từ nhẹ đến nặng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống và khả năng hoạt động hàng ngày.

Nguyên Nhân và Cơ Chế

Sa Sút Trí Tuệ

• Yếu tố tuổi tác: Lão hóa là nguyên nhân chính, giảm dần số lượng và chất lượng các tế bào thần kinh và các kết nối não.
• Yếu tố gen: Một số gen có thể tăng nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến suy giảm trí tuệ.
• Lối sống và môi trường: Dinh dưỡng kém, thiếu hoạt động thể chất, hút thuốc, uống rượu, và thiếu hoạt động tinh thần.
• Bệnh lý khác: Bệnh tim mạch, tiểu đường, cao huyết áp, tiền sử đột quỵ, trầm cảm, suy giáp, thiếu vitamin B12.
• Mất ngủ: Thường xuyên mất ngủ gây suy giảm trí tuệ và khả năng tập trung.
• Các bệnh lý như Alzheimer, Parkinson và Huntington: Bệnh Alzheimer chiếm khoảng 50-70% các trường hợp sa sút trí tuệ.

Bệnh Alzheimer

• Tích tụ protein beta-amyloid: Hình thành các cụm plagues, gây tổn thương tế bào não.
• Tích tụ protein tau: Hình thành các sợi neurofibrillary tangles, làm hỏng cấu trúc tế bào.
• Tổn thương tế bào não: Các tế bào thần kinh bị tổn thương và chết dần.
• Giảm chức năng của neurotransmitter: Sự giảm tổng hợp và hoạt động của acetylcholine.
• Yếu tố gen: Các biến thể gen như APOE e4 tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Tổn thương mạch máu não: Tắc nghẽn mạch máu có thể góp phần vào sự phát triển của bệnh.
• Yếu tố môi trường và lối sống: Hút thuốc, thiếu hoạt động thể chất và tinh thần.

Triệu Chứng

Sa Sút Trí Tuệ

• Khó khăn trong việc nhớ: Giảm khả năng nhớ thông tin mới.
• Tập trung kém: Giảm khả năng duy trì sự chú ý.
• Giảm khả năng đánh giá và quyết định: Khó khăn trong việc đưa ra quyết định.
• Sa sút trí tuệ thể Lewy: Ảo giác thị giác, khó giữ cân bằng, rối loạn giấc ngủ.

Bệnh Alzheimer

• Mất trí nhớ: Đặc biệt là các sự kiện hoặc cuộc hội thoại gần đây.
• Suy giảm khả năng tư duy: Khó khăn trong việc lập kế hoạch, giải quyết vấn đề.
• Mất khả năng tự chăm sóc: Khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động hàng ngày.
• Các giai đoạn từ nhẹ đến nặng: Tiến triển từ quên lãng nhẹ đến mất nhận thức hoàn toàn.

Điều Trị

Sa Sút Trí Tuệ

• Điều chỉnh lối sống: Chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục đều đặn, hoạt động tinh thần và đủ giấc ngủ.
• Hoạt động tinh thần: Đọc sách, giải đố, học ngôn ngữ mới, tham gia các hoạt động xã hội.
• Quản lý các vấn đề y tế liên quan: Điều trị bệnh tiểu đường, cao huyết áp, bệnh tim mạch.
• Điều trị y học và hỗ trợ: Thuốc tăng cường trí não và điều trị tâm thần.

Bệnh Alzheimer

• Dược phẩm: Thuốc ức chế cholinesterase như donepezil (Aricept), rivastigmine (Exelon) và memantine (Namenda) để giảm triệu chứng và làm chậm tiến triển.
• Hỗ trợ và chăm sóc: Hỗ trợ từ gia đình, người chăm sóc, các nhóm hỗ trợ.
• Chăm sóc y tế và tâm lý toàn diện: Quản lý các vấn đề y tế và tâm lý.
• Nghiên cứu và tham gia các thử nghiệm lâm sàng: Tìm kiếm các phương pháp điều trị mới.

Kết Luận

Cả sa sút trí tuệ và bệnh Alzheimer đều gây suy giảm trí nhớ và khả năng tự chăm sóc, nhưng chúng có nguyên nhân và triệu chứng riêng biệt. Nếu bạn hoặc người thân có dấu hiệu của bệnh, hãy tới cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị sớm. Bắt đầu điều trị kịp thời có thể giúp quản lý các triệu chứng tốt hơn và cải thiện chất lượng cuộc sống. 

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.