Bạn có biết sốt xuất huyết đang là mối lo lớn tại Việt Nam và nhiều nước nhiệt đới vào năm 2025? Đây là căn bệnh do virus Dengue gây ra, lây lan qua muỗi Aedes. Hiểu rõ triệu chứng và cách phòng ngừa có thể giúp bạn bảo vệ bản thân và gia đình. Bài viết này sẽ mang đến thông tin chi tiết, dễ hiểu để bạn ứng phó hiệu quả với căn bệnh này.

Sốt Xuất Huyết Là Gì?

Định Nghĩa và Đặc Điểm

Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm do muỗi truyền. Nó phổ biến ở vùng nhiệt đới, đặc biệt là Việt Nam, nơi khí hậu ẩm ướt tạo điều kiện cho muỗi phát triển. Bệnh không lây trực tiếp từ người sang người, mà cần “trung gian” là muỗi.

Vai Trò của Virus Dengue

Bệnh bắt nguồn từ virus Dengue, có 4 loại (D1, D2, D3, D4). Điều đáng chú ý là nhiễm một loại không bảo vệ bạn khỏi các loại khác. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), gần 390 triệu ca nhiễm xảy ra mỗi năm trên toàn cầu, và Việt Nam nằm trong số các nước chịu ảnh hưởng nặng.

“Nhiễm lần hai với loại virus khác có thể làm bệnh nặng hơn,” WHO cảnh báo.

Xem thêm thông tin từ WHO.

Sự Lây Lan Qua Muỗi Aedes

Muỗi Aedes, đặc biệt là Aedes aegypti, là thủ phạm chính. Loài này thích đẻ trứng trong nước đọng và cắn vào ban ngày. Chỉ cần một chiếc lốp cũ chứa nước mưa, bạn đã vô tình tạo “nhà” cho chúng.

Triệu Chứng Sốt Xuất Huyết Cần Nhận Biết

Giai Đoạn Sớm

Bạn có thể nhận ra triệu chứng sốt xuất huyết từ những ngày đầu:

• • Sốt cao đột ngột (39-40°C).

• • Đau đầu dữ dội, nhất là sau mắt.

• • Đau cơ và khớp, cảm giác như xương “muốn gãy”.

• • Buồn nôn hoặc mệt mỏi toàn thân.

Những dấu hiệu này dễ bị nhầm với cảm cúm. Nhưng nếu bạn sống ở khu vực có muỗi, đừng chủ quan.

Giai Đoạn Nặng

Sau 3-5 ngày, bệnh có thể chuyển biến xấu:

• • Chảy máu chân răng hoặc mũi.

• • Đau bụng dữ dội.

• • Nôn mửa liên tục, đôi khi có máu.

• • Da tím tái do xuất huyết dưới da.

Trẻ em và người già dễ gặp biến chứng hơn. Một bà mẹ ở Hà Nội chia sẻ:

“Con tôi sốt cao 3 ngày, đến ngày thứ 4 thì xuất hiện chấm đỏ trên da. Tôi đưa bé đi viện ngay và bác sĩ nói đó là sốt xuất huyết nặng.”

Khi Nào Cần Đi Khám?

Đừng chờ đợi nếu bạn thấy:

1. 1. Sốt không giảm sau 48 giờ dùng thuốc hạ sốt.

1. 1. Xuất huyết bất thường (mũi, lợi, hoặc phân đen).

1. 1. Mệt lả, khó thở, hoặc ngất xỉu.

Gọi ngay bác sĩ hoặc đến cơ sở y tế gần nhất.

Nguyên Nhân và Yếu Tố Nguy Cơ Gây Sốt Xuất Huyết

Vai Trò của Muỗi Aedes

Muỗi Aedes sinh sản nhanh trong nước đọng. Chúng thích:

• • Lốp xe cũ.

• • Chậu cây chứa nước.

• • Thùng rác không đậy kín.

Chúng cắn vào sáng sớm hoặc chiều tà, khác với muỗi thường hoạt động ban đêm. Một nghiên cứu năm 2024 tại TP.HCM cho thấy 70% ổ muỗi nằm trong hộ gia đình.

Điều Kiện Môi Trường

Mưa nhiều và đô thị hóa làm vấn đề thêm trầm trọng. Tại Việt Nam, mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 11 là thời điểm sốt xuất huyết bùng phát mạnh. Nhà cao tầng mọc lên, nhưng hệ thống thoát nước kém khiến nước đọng khắp nơi.

Ai Dễ Bị Ảnh Hưởng Nhất?

Bạn cần chú ý nếu:

• • Là trẻ dưới 15 tuổi (hệ miễn dịch yếu).

• • Từng mắc sốt xuất huyết trước đó (nguy cơ nặng hơn khi tái nhiễm).

• • Sống ở khu đông dân, vệ sinh kém.

Người cao tuổi cũng dễ gặp biến chứng do sức đề kháng giảm.

Cách Phòng Ngừa Sốt Xuất Huyết Hiệu Quả

Loại Bỏ Nơi Sinh Sản của Muỗi

Bạn có thể giảm nguy cơ bằng cách:

• • Đổ nước đọng trong chậu, bình hoa mỗi tuần.

• • Đậy kín thùng nước, tránh để muỗi đẻ trứng.

• • Dùng cát khô thay nước trong lọ hoa trang trí.

Chỉ 10 phút dọn dẹp mỗi tuần có thể cứu cả gia đình bạn.

Bảo Vệ Cá Nhân

Hãy chủ động bảo vệ mình:

• • Thoa kem chống muỗi có DEET hoặc Picaridin.

• • Mặc áo dài tay, sáng màu khi ra ngoài.

• • Lắp màn chống muỗi ở cửa sổ và giường ngủ.

Đừng tin vào mẹo dân gian như đốt vỏ cam – chúng không hiệu quả lắm đâu!

Vai Trò của Cộng Đồng

Phòng ngừa không chỉ là việc của bạn. Cả khu phố cần:

• • Tham gia dọn vệ sinh định kỳ.

• • Báo cáo ổ muỗi cho chính quyền địa phương.

• • Tuyên truyền về phòng ngừa sốt xuất huyết.

Một chiến dịch ở Đà Nẵng năm 2024 đã giảm 30% ca bệnh nhờ nỗ lực cộng đồng.

Có Nên Dùng Vaccine Không?

Vaccine Dengue (Dengvaxia) đã có mặt, nhưng không phải ai cũng dùng được. Nó chỉ phù hợp với người từng nhiễm virus Dengue trước đó. Hãy hỏi ý kiến bác sĩ trước khi quyết định.