Thuốc sulfonylureas: giảm huyết đường hiệu quả, an toàn và đáng tin cậy
Nhóm thuốc Sulfonylureas đã được khám phá bởi nhà hóa học Marcel Janbon và các nhà nghiên cứu trong quá trình nghiên cứu về kháng sinh sulfonamide. Họ đã phát hiện rằng Sulfonylureas có khả năng giảm đường huyết trong các thí nghiệm trên động vật. Những khám phá này đặt nền tảng cho việc sử dụng thuốc Sulfonylureas trong quản lý và điều trị bệnh tiểu đường 2.
Thuốc Sulfonylureas là gì?
Bệnh tiểu đường là một loại rối loạn chuyển hoá không đồng nhất, được đặc trưng bởi tăng glucose (đường trong máu) do thiếu insulin và khả năng tác động của insulin bị suy giảm. Việc tăng glucose trong máu kéo dài gây ra sự rối loạn chuyển hoá chất carbohydrates, protein, lipid và tổn thương nhiều cơ quan, đặc biệt là mạch máu, tim, thận, mắt và hệ thần kinh.
Sulfonylureas, còn được gọi là sulfamid hạ đường huyết, là một nhóm thuốc được sử dụng trong điều trị bệnh xuất phát từ tiểu đường loại 2. Hiệu quả giảm đường huyết của Sulfonylureas đã được phát hiện trong quá trình nghiên cứu về khả năng kháng khuẩn.
Sulfonylureas hiện có ba thế hệ khác nhau. Thế hệ đầu tiên được phát triển vào những năm 1950 và bao gồm các hoạt chất như carbutamide, acetohexamide, chlorpropamide, tolbutamide. Thế hệ thứ hai ra đời vào năm 1980 và bao gồm các thành phần như glipizide, gliclazide, glibenclamide, glyburide. Thế hệ thứ ba ra đời vào những năm 2000 và bao gồm thành phần glimepiride.
Mechanism of action của thuốc Sulfonylureas
Thuốc Sulfonylureas hoạt động bằng cách kích thích tế bào beta trong tuyến tụy tiết insulin thông qua tăng độ nhạy cảm của chúng với glucose. Sulfonylureas ảnh hưởng đến một thụ thể trên tế bào gọi là SUR1 và làm giảm dòng kali khi rời khỏi tế bào beta bằng cách ức chế các kênh kali phụ thuộc vào ATP.
“Sulfonylureas hoạt động bằng cách kích thích tế bào beta trong tuyến tụy tiết insulin thông qua tăng độ nhạy cảm của chúng với glucose.”
Điều này dẫn đến tăng nồng độ kali trong tế bào, làm mở các kênh calci phụ thuộc vào điện thế. Các kênh này giúp calci đi vào tế bào, đồng thời kích thích việc tiết insulin từ các bọc dự trữ thông qua màng bào tương.
Thuốc Sulfonylureas chỉ có tác dụng đối với những bệnh nhân có tuyến tụy còn hoạt động. Hiệu quả của thuốc không phụ thuộc vào mức đường huyết hiện tại vì nó tăng cường việc giải phóng insulin đã được tổng hợp trước đó.
“Sulfonylureas chỉ có tác dụng đối với những bệnh nhân có tuyến tụy còn hoạt động.”
Hiệu quả và cơ chế tác động của các loại thuốc trong nhóm Sulfonylureas có thể tương tự nhau. Vì vậy, nếu đã sử dụng Sulfonylureas ở liều tối đa, không nên chuyển sang nhóm thuốc khác vì tất cả các loại thuốc này có hiệu quả tương tự.
Thuốc Sulfonylureas giúp giảm khoảng 1% chỉ số HbA1c và giảm các biến chứng liên quan đến đường huyết như bệnh võng mạc và bệnh thận. Ngoài ra, thuốc cũng ảnh hưởng đến tế bào gan, làm giảm sản xuất glucose từ quá trình giải phóng mỡ gan.
Chỉ định và chống chỉ định của thuốc Sulfonylureas
Chỉ định:
- Đái tháo đường loại 2 ở người lớn, đặc biệt khi chế độ ăn, luyện tập và giảm cân không đủ để kiểm soát lượng đường huyết.
- Bệnh nhân có đái tháo đường kết hợp với béo phì, kháng insulin hoặc khi metformin không đạt hiệu quả mong đợi.
Chống chỉ định:
- Người bệnh thiếu insulin và phụ thuộc vào insulin để điều trị tiểu đường.
- Trẻ vị thành niên.
- Người bị nhiễm toan ceton hoặc tiền hôn mê.
- Người bị hôn mê do đái tháo đường.
- Người bị suy thận hoặc suy gan nặng.
“Khi sử dụng thuốc Sulfonylureas, cần tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ để đạt hiệu quả tốt nhất và tránh các tác dụng phụ không mong muốn.”
Hướng dẫn sử dụng thuốc Sulfonylureas
Hầu hết các loại thuốc Sulfonylureas có thời gian tác dụng kéo dài, cho phép người bệnh chỉ cần uống thuốc hai lần/ngày hoặc thậm chí chỉ cần uống một lần/ngày. Trong trường hợp quên một liều thuốc, người bệnh không nên bổ sung liều bỏ quên mà nên tiếp tục sử dụng liều kế tiếp. Việc tăng liều thuốc có thể gây ra các tác dụng không mong muốn, do đó cần tuân thủ đúng liều được chỉ định.
Thuốc Sulfonylureas thường được sử dụng trong hoặc sau khi ăn để tránh tình trạng hạ đường huyết. Trong trường hợp sử dụng thuốc một lần/ngày, nên uống thuốc vào buổi sáng. Ngoài ra, khi sử dụng thuốc, người bệnh nên bảo vệ da khỏi ánh nắng mặt trời, vì thuốc Sulfonylureas có thể làm cho da trở nên nhạy cảm với ánh sáng.
“Người bệnh nên tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ để đạt hiệu quả tốt nhất và tránh tình trạng hạ đường huyết không mong muốn.”
Thời gian bán thải của thuốc Sulfonylureas dao động từ 2 đến 45 giờ, trong khi thời gian tác dụng kéo dài từ 12 đến 70 giờ. Do đó, việc tuân thủ liều thuốc và hướng dẫn sử dụng rất quan trọng để đạt được hiệu quả tốt nhất trong điều trị.
Tác dụng phụ của thuốc Sulfonylureas
Việc sử dụng thuốc Sulfonylureas có thể gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn, bao gồm:
- Hạ đường huyết: Các triệu chứng như đánh trống ngực, nhịp tim nhanh, run tay chân, đổ mồ hôi nhiều có thể xảy ra khi sử dụng thuốc Sulfonylureas, thường xuất hiện vào buổi chiều hoặc khi đói.
- Tăng cân: Sử dụng thuốc Sulfonylureas có thể dẫn đến tăng cân đáng kể, từ 1 đến 4 kg.
- Tác dụng phụ hiếm: Thuốc Sulfonylureas có thể gây ra các tác dụng phụ hiếm như rối loạn tiêu hoá, phản ứng dị ứng trên da (như mề đay hoặc hội chứng Lyell), mẫn cảm với ánh sáng, vàng da, viêm gan, giảm tiểu cầu, giảm bạch cầu, mất bạch cầu hạt và hạ natri máu.
Để tránh các tác dụng phụ không mong muốn, người bệnh cần tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ và báo cáo ngay lập tức nếu có bất kỳ tác dụng phụ nào xảy ra.
Câu hỏi thường gặp (FAQs)
- Thuốc Sulfonylureas có hiệu quả trong việc giảm đường huyết từ bệnh tiểu đường loại 2 không?
- Thuốc Sulfonylureas có tác dụng phụ không?
- Nhóm thuốc Sulfonylureas có thể dùng cho bệnh nhân thiếu insulin không?
- Khi nào thì nên sử dụng thuốc Sulfonylureas?
- Làm thế nào để sử dụng thuốc Sulfonylureas hiệu quả?
Có, thuốc Sulfonylureas được sử dụng để giảm đường huyết hiệu quả ở bệnh nhân tiểu đường loại 2. Tuy nhiên, hiệu quả của thuốc phụ thuộc vào tình trạng tuyến tụy của bệnh nhân.
Việc sử dụng thuốc Sulfonylureas có thể gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn như hạ đường huyết, tăng cân và các tác dụng phụ hiếm. Tuy nhiên, tác dụng phụ này không xảy ra ở tất cả người dùng thuốc.
Không, thuốc Sulfonylureas chỉ có hiệu quả đối với những bệnh nhân có tuyến tụy còn hoạt động. Người bệnh thiếu insulin và phụ thuộc vào insulin để điều trị tiểu đường không nên sử dụng thuốc này.
Thuốc Sulfonylureas thường được sử dụng khi chế độ ăn, luyện tập và giảm cân không đủ để kiểm soát lượng đường huyết, hoặc khi bệnh nhân có đái tháo đường kết hợp với béo phì hoặc kháng insulin.
Để sử dụng thuốc Sulfonylureas hiệu quả, người bệnh cần tuân thủ đúng liều thuốc và hướng dẫn sử dụng từ bác sĩ. Việc theo dõi tình trạng đường huyết và báo cáo ngay lập tức nếu có bất kỳ tác dụng phụ nào cũng là rất quan trọng.
Nguồn: Tổng hợp
