Viêm da cơ địa - Bệnh lý da liễu thường gặp và dễ tái phát

Tỷ lệ bệnh viêm da cơ địa cao và khác nhau ở từng quốc gia, ở Mỹ và một số nước Tây Âu, có khoảng 10-20% trẻ em và 1-3% người lớn bị bệnh này. Bệnh gặp ở cả hai giới, tuy nhiên nữ hay bị hơn (tỷ lệ nữ/nam là 1,3/1,0). Trong những năm gần đây, tỷ lệ viêm da cơ địa tăng, kể cả ở những nước phát triển và các nước đang phát triển. Nhiều người bệnh khi mắc viêm da cơ địa thường băn khoăn không biết tại sao bệnh lại dễ tái phát như vậy. Bài viết sau đây giúp độc giả hiểu hơn về vấn đề này.

Viêm da cơ địa là gì?

Viêm da cơ địa là một bệnh viêm da tái phát mạn tính với cơ chế bệnh sinh phức tạp liên quan đến tính nhạy cảm di truyền, rối loạn chức năng miễn dịch và biểu bì, và các yếu tố môi trường. Ngứa là triệu chứng chính; tổn thương da từ ban đỏ mức độ nhẹ đến lichen hóa (dày da) mức độ nặng đến chứng đỏ da. Chẩn đoán dựa vào hỏi bệnh và thăm khám. Điều trị bao gồm tư vấn về cách chăm sóc da thích hợp, tránh các tác nhân kích thích, bôi corticosteroid và thuốc ức chế miễn dịch. Kiểm soát ngứa và bội nhiễm cũng rất quan trọng. Những trường hợp nặng có thể phải điều trị ức chế miễn dịch toàn thân. Bệnh viêm da cơ địa ở trẻ em thường khỏi hoặc giảm đáng kể ở tuổi trưởng thành.

Nguyên nhân viêm da cơ địa dễ tái phát

Nguyên nhân và yếu tố thuận lợi có nhiều nhưng yếu tố môi trường đóng vai trò quan trọng làm khởi phát bệnh:

• Yếu tố ô nhiễm môi trường, môi trường công việc phải tiếp xúc thường xuyên với chất tẩy rửa, hóa chất hoặc bụi vải….
• Yếu tố khí hậu: Bệnh viêm da cơ địa nặng hơn khi giao mùa, hoặc thời tiết lạnh khô làm tình trạng khô da nặng hơn…
• Yếu tố di truyền: Các nghiên cứu cho thấy bệnh viêm da cơ địa chưa xác định được rõ ràng do gen nào đảm nhiệm. Nhưng khoảng 60% người lớn bị viêm da cơ địa có con bị bệnh này, nếu cả bố và mẹ cùng bị bệnh thì con sinh ra có đến 80% cũng bị bệnh viêm da cơ địa. Vì vậy có thể nói, với những người có ông bà, cha mẹ mắc viêm da cơ địa thì thế hệ sau có nguy cơ mắc bệnh hơn nhiều lần, và cao hơn so với những người có cha mẹ bị hen phế quản hay viêm mũi dị ứng. Điều đó cho thấy yếu tố cơ địa dị ứng rất quan trọng trong viêm da cơ địa.

Triệu chứng của viêm da cơ địa

Biểu hiện của viêm da cơ địa khác nhau tùy theo từng lứa tuổi.

Viêm da cơ địa ở trẻ nhũ nhi

• Bệnh phát sớm khoảng 3 tuần sau sinh, tổn thương cấp tính: đỏ da, ngứa, xuất hiện nhiều mụn nước nông, tập trung thành từng đám, dập vỡ, rỉ nước, có thể bội nhiễm, hạch lân cận sưng to.
• Vị trí thường gặp: hai má, trán, cằm, cổ, thân mình, mặt dưới các chi hoặc khi trẻ biết bò có thể tổn thương ở đầu gối.
• Trẻ có thể dị ứng với thức ăn như sữa, hải sản, thịt bò, thịt gà…Khi không ăn các thức ăn gây dị ứng thì viêm da cơ địa giảm hẳn.
• Bệnh hay tái phát, mạn tính, và rất nhạy cảm với các yếu tố như nhiễm trùng, mọc răng, tiêm chủng, thay đổi khí hậu hay môi trường sống.
• Hầu hết bệnh sẽ tự khỏi khi trẻ được 18 tháng – 2 tuổi.

Viêm da cơ địa ở trẻ em

• Thường từ viêm da cơ địa nhũ nhi chuyển sang.
• Tổn thương là các mẩn đỏ, da dày, mụn nước có thể khu trú hay lan tỏa cấp tính kèm theo nhiễm khuẩn thứ phát.
• Vị trí hay gặp ở các nếp gấp như khoeo, nếp gấp khủy tay, mí mắt, hai bên cổ, cẳng tay, ít khi ở mặt duỗi chi.
• Bệnh thường trở nên cấp tính khi trẻ tiếp xúc với lông súc vật, gia cầm, mặc đồ len,…
• Nếu tổn thương trên 50% diện tích da, trẻ thường suy dinh dưỡng.
• 50% sẽ tự khỏi khi trẻ được 10 tuổi.

Viêm da cơ địa ở thanh thiếu niên và người lớn

• Biểu hiện là mụn nước, mẩn đỏ dẹt, vùng da mỏng trên mảng da dày, lichen hóa, ngứa.
• Vị trí: chủ yếu ở vùng nếp gấp khuỷu, khoeo, cổ, rốn, vùng da quanh mắt đối với thanh thiếu niên.
• Viêm da lòng bàn tay, chân.
• Viêm da quanh mi mắt, chàm ở vú.

Một số yếu tố làm gia tăng nguy cơ và khiến bệnh trở nên nặng hơn

Chưa có nghiên cứu nào xác định chính xác nguyên nhân gây ra viêm da cơ địa. Tuy nhiên, một số yếu tố có thể là các nguyên nhân làm gia tăng nguy cơ và khiến bệnh trở nên nặng hơn. Trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta có thể tiếp xúc nhiều dị nguyên khiến cho bệnh có thể khởi phát. 

Các yếu tố thường thấy khiến cho tình trạng viêm da cơ địa tái phát:

• Dị ứng hóa chất: Những hóa chất trong sinh hoạt hoặc trong công nghiệp (chất bảo quản, chất tẩy rửa) khi tiếp xúc vào da khiến cơ thể dị ứng có thể dẫn đến bệnh viêm da cơ địa.
• Ô nhiễm môi trường: Khói bụi, nhiễm bẩn nguồn nước cũng là những nhân tố gây viêm da cơ địa dị ứng.
• Dị ứng thực phẩm: ăn một số loại thực phẩm dễ bị dị ứng như trứng, sữa, cá, đậu nành hay lúa mì…
• Các nguyên nhân gây bệnh viêm da cơ địa khác: Vệ sinh kém, căng thẳng, stress, sức đề kháng yếu, cơ địa nhạy cảm… là điều kiện lý tưởng cho vi khuẩn dễ dàng xâm nhập vào cơ thể.

Cách phòng tránh bệnh viêm da cơ địa

Viêm da cơ địa dị ứng là một tình trạng mạn tính tiến triển từng đợt, trong đợt cấp có thể gây ngứa dữ dội dễ gây các biến chứng khi không được tư vấn và điều trị kịp thời. Tuy nhiên có thể áp dụng một số biện pháp phòng ngừa bệnh như sau:

• Giảm các yếu tố nguy cơ gây viêm da cơ địa: giữ phòng ngủ thoáng mát, tránh tiếp xúc lông gia súc, gia cầm, đồ len, dạ, bụi nhà, giảm stress…
• Vệ sinh vùng tã lót ở trẻ nhỏ để tránh chất tiết gây kích thích.
• Tuân thủ chặt chẽ việc chăm sóc da, làm mềm da đúng cách có thể kiểm soát được triệu chứng bệnh và hạn chế nhiễm trùng thứ phát.
• Nên sử dụng các chất dưỡng ẩm hằng ngày, đặc biệt sau khi tắm. Chất dưỡng ẩm có vai trò quan trọng phòng chống tái phát bệnh vì có tác dụng duy trì độ ẩm cho da, ngăn cản mất nước quanh da, phục hồi yếu tố dưỡng ẩm tự nhiên.
• Ăn kiêng chỉ áp dụng cho trường hợp bệnh nặng, trẻ nhỏ, khi đã xác định rõ loại thức ăn gây kích thích.

Qua bài viết này chúng ta đã tìm hiểu về bệnh viêm da cơ địa là một trong những bệnh da liễu thường gặp. Đây là một bệnh mạn tính có thể gây ngứa dữ dội, mặc dù bệnh không gây hậu quả nghiêm trọng nhưng làm ảnh hưởng đến sinh hoạt và cuộc sống thường ngày của người bệnh. Qua đó có những biện pháp phòng tránh tốt hơn để bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình.

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.