Não gan là gì? Những điều cần biết về bệnh não gan

Triệu chứng não gan

Triệu chứng của bệnh não gan có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và giai đoạn tiến triển. Dưới đây là một số triệu chứng chung phổ biến:

• Thay đổi tâm lý và hành vi: Người bệnh có thể trở nên dễ cáu gắt, lo lắng hoặc trầm cảm. Những thay đổi này thường là dấu hiệu sớm của bệnh.
• Rối loạn giấc ngủ: Bệnh nhân có thể gặp khó khăn trong việc duy trì giấc ngủ hoặc thức dậy thường xuyên vào ban đêm.
• Giảm khả năng tập trung và suy giảm trí nhớ: Người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc ghi nhớ thông tin hoặc tập trung vào các hoạt động hàng ngày.
• Rối loạn ngôn ngữ: Khó khăn trong việc nói chuyện hoặc hiểu lời nói.
• Run tay (asterixis): Tay của người bệnh có thể run rẩy không kiểm soát được.
• Hôn mê: Trong các trường hợp nghiêm trọng, bệnh nhân có thể rơi vào tình trạng hôn mê.

Triệu chứng lâm sàng của bệnh lý não gan theo từng giai đoạn:

Giai đoạn 1: Giai đoạn báo trước

Bệnh nhân thay đổi tính cách, rối loạn hành vi. Câu trả lời của bệnh nhân vẫn còn chính xác, nhưng phát âm không rõ ràng và khá chậm, có thể run còn được gọi là run gan. Giai đoạn này thường kéo dài vài ngày hoặc vài tuần, triệu chứng đôi khi không rõ ràng, dễ bị bỏ qua.

Giai đoạn 2: Tiền hôn mê

Bệnh nhân có dấu hiệu nhầm lẫn ý thức, rối loạn giấc ngủ, hành vi. Xuất hiện triệu chứng mất phương hướng và hiểu biết cũng giảm sút. Nói líu lưỡi, rối loạn viết, bệnh nhân có những hành vi bất thường, ngủ ngày, thậm chí ảo giác, sợ hãi. Những dấu hiệu thần kinh quan trọng trong giai đoạn này: tăng phản xạ, tăng trương lực cơ, cơ cứng cơ cẳng chân và dấu hiệu Babinski.

Giai đoạn 3: Giai đoạn ngủ

Tinh thần rối loạn, một loạt các dấu hiệu thần kinh kéo dài hoặc tăng trong hầu hết thời gian. Bệnh nhân bị hôn mê, nhưng có thể được đánh đánh thức. Bệnh nhân có thể trả lời câu hỏi nhưng thường nhầm lẫn và ảo giác. Run vẫn là triệu chứng thường thấy. 

Giai đoạn 4: Giai đoạn hôn mê

Bệnh nhân rơi vào tình trạng mất hoàn toàn ý thức, không thể tỉnh dậy khi kích thích, khó chịu với tư thế kích thích đau và phản ứng, phản xạ gân, cơ tăng. Hôn mê sâu, các phản xạ thay đổi khác nhau, giảm trương lực cơ, có thể có co giật kịch phát, rung giật mắt và tăng thông khí.

Nguyên nhân não gan

Nguyên nhân chính xác gây bệnh não gan vẫn chưa được xác định.Tuy nhiên bệnh não gan thường xảy ra khi gan mất khả năng loại bỏ độc tố ra khỏi máu, dẫn đến sự tích tụ các chất độc hại trong hệ thần kinh trung ương. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:

• Xơ gan: Là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh não gan. Xơ gan là tình trạng gan bị tổn thương nặng nề và không thể thực hiện chức năng loại bỏ độc tố hiệu quả.
• Viêm gan virus: Viêm gan B và C có thể dẫn đến tổn thương gan nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời.
• Nhiễm trùng: Nhiễm trùng nặng, đặc biệt là nhiễm trùng máu, có thể gây áp lực lớn lên gan và dẫn đến bệnh não gan.
• Dùng thuốc: Một số loại thuốc có thể gây tổn thương gan hoặc làm gia tăng lượng độc tố trong máu.
• Tiêu thụ rượu bia: Uống rượu bia quá mức và trong thời gian dài có thể gây tổn thương gan và góp phần vào sự phát triển của bệnh não gan.

Nhiều giả thuyết cho rằng bệnh não gan bị gây ra bởi nồng độ amoniac cao trong máu và mô não. Amoniac có nguồn gốc từ dạ dày và ruột và thông thường, gan sẽ là cơ quan chuyển hóa amoniac. Tuy nhiên, nồng độ amoniac trong máu sẽ tăng cao do suy giảm chức năng gan, sau đó qua máu, ảnh hưởng đến chức năng của não gây ra các triệu chứng bệnh.

Đối tượng nguy cơ não gan

Những đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh não gan bao gồm:

• Người mắc bệnh gan mãn tính: Những người bị xơ gan, viêm gan B hoặc C có nguy cơ cao hơn.
• Người tiêu thụ nhiều rượu bia: Sử dụng rượu bia quá mức có thể gây tổn thương gan nghiêm trọng.
• Người bị tiểu đường: Tiểu đường có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh gan và bệnh não gan.
• Người bị béo phì: Béo phì có thể dẫn đến gan nhiễm mỡ và các vấn đề về gan khác, làm tăng nguy cơ bệnh não gan.
• Người sử dụng một số loại thuốc: Sử dụng lâu dài một số loại thuốc có thể gây hại cho gan

Chẩn đoán não gan

Chẩn đoán bệnh não gan thường bao gồm các bước sau:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra các triệu chứng và tiền sử bệnh của bệnh nhân.
• Xét nghiệm máu: Các xét nghiệm máu giúp đánh giá chức năng gan và phát hiện các dấu hiệu của bệnh não gan. 
• Xét nghiệm máu cũng có thể được chỉ định để bác sĩ đo nồng độ natri, kali và amoniac trong máu của người bệnh. Các sự rối loạn chuyển hóa các chất này cũng có thể khởi phát bệnh não gan.
• Chụp hình ảnh: Các kỹ thuật chụp CT hoặc MRI có thể được sử dụng để kiểm tra sự tổn thương của não và gan.
• Các chẩn đoán hình ảnh chụp cắt lớp vi tính (CT scan) hoặc cộng hưởng từ (MRI) có thể được chỉ định trong một vài trường hợp chẩn đoán bệnh não gan. Đặc biệt, ở những bệnh nhân mê sảng/bệnh não và bệnh gan, nên chụp CT scan hoặc MRI não trong trường hợp nghi ngờ chẩn đoán hoặc không đáp ứng với điều trị. Các phương pháp này sẽ giúp bác sĩ kiểm tra tình trạng mạch máu não hay những bất thường khác trong nhu mô não của người bệnh.
• Xét nghiệm chức năng gan: Những xét nghiệm chức năng gan như đo nồng độ của các chất như albumin máu, thời gian prothrombin, bilirubin toàn phần, bilirubin trực tiếp kết hợp với hoạt độ các men như GOT, GPT, GGT… có thể được chỉ định thực hiện. Sự rối loạn các chất này sẽ là dấu hiệu cho thấy sự suy giảm về chức năng gan hoặc hủy hoại tế bào gan ở người bệnh.
• Đo mức ammonia: Mức ammonia trong máu tăng cao thường là dấu hiệu của bệnh não gan.

Phòng ngừa bệnh não gan

Để phòng ngừa bệnh não gan, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau:

• Kiểm soát lượng rượu bia: Hạn chế hoặc tránh uống rượu bia để giảm nguy cơ tổn thương gan.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Kiểm soát cân nặng và tránh béo phì để bảo vệ gan.
• Tiêm phòng viêm gan: Tiêm phòng viêm gan B để ngăn ngừa nhiễm virus.
• Ăn uống lành mạnh: Chế độ ăn uống giàu dinh dưỡng và cân đối giúp duy trì sức khỏe gan. Thực hiện chế độ ăn uống khoa học, đầy đủ dưỡng chất, ăn chín, uống sôi, hợp vệ sinh. Trong thực đơn ăn uống hằng ngày nên ưu tiên bổ sung những loại rau củ quả, chất xơ, vitamin và khoáng chất.
• Giữ vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên với xà phòng diệt khuẩn, đặc biệt là trước khi chế biến thức ăn, trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh, vệ sinh môi trường sống tốt, hạn chế tối đa nhiễm trùng từ môi trường sống.
• Tập luyện thể dục đều đặn: Thường xuyên vận động cơ thể, tập thể dục thể thao ít nhất 30 phút mỗi ngày. Điều này vừa giúp tăng cường miễn dịch, sức khỏe toàn diện vừa hỗ trợ bạn kiểm soát tốt cân nặng.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Thường xuyên kiểm tra sức khỏe và xét nghiệm chức năng gan để phát hiện sớm các vấn đề về gan.

Điều trị bệnh não gan như thế nào?

Các phương pháp điều trị sẽ nhắm tới mục tiêu khắc phục nguyên nhân cơ bản của bệnh não gan, cụ thể:

• Thuốc: Bác sĩ có thể kê đơn thuốc để giảm lượng ammonia trong máu, như lactulose hoặc rifaximin.
• Chế độ ăn uống: Chế độ ăn ít protein có thể được khuyến nghị để giảm lượng ammonia sản xuất từ quá trình tiêu hóa.
• Điều trị bệnh gan nền: Điều trị nguyên nhân gây bệnh, như xơ gan hoặc viêm gan, là một phần quan trọng trong việc kiểm soát bệnh não gan.
• Thay đổi lối sống: Bệnh nhân cần hạn chế hoặc ngừng uống rượu bia, duy trì cân nặng hợp lý và tuân thủ chế độ ăn uống lành mạnh.
• Điều trị hỗ trợ: Trong các trường hợp nặng, bệnh nhân có thể cần điều trị tại bệnh viện, bao gồm việc sử dụng thuốc an thần, hỗ trợ hô hấp và điều trị nhiễm trùng nếu có.
• Cải thiện triệu chứng tâm – thần kinh của từng bệnh nhân.
• Dự phòng bệnh não gan tái phát.
• Ghép gan.

Kết luận

Bệnh não gan là một tình trạng nghiêm trọng và phức tạp, nhưng với sự hiểu biết đúng đắn và can thiệp kịp thời, bệnh nhân có thể kiểm soát và sống khỏe mạnh hơn. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và tìm kiếm sự giúp đỡ y tế là quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Hãy chú ý đến sức khỏe của gan và duy trì lối sống lành mạnh để bảo vệ sức khỏe toàn diện của bạn.

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.