Viêm mũi dị ứng là gì? Dấu hiệu, nguyên nhân, chẩn đoán và điều trị

Triệu chứng

Hầu hết người mắc viêm mũi dị ứng sẽ có các biểu hiện như:

• Dễ phát hiện nhất là triệu chứng bạn bị hắt hơi liên tục.
• Sổ mũi và ngứa mũi, mắt, cổ họng, da hoặc các vùng khác trên cơ thể.
• Ho, nghẹt mũi, viêm hoặc ngứa họng.
• Ngoài ra bạn cũng sẽ gặp các triệu chứng khác như: chảy nước mắt, đau đầu thường xuyên, phát ban và mệt mỏi.
• Trường hợp có tiền sử hen suyễn, chàm, viêm da dị ứng, nổi mày đay hay khám nội soi mũi thấy niêm mạc mũi nhợt màu, phù nề, nước mũi trong cũng là những triệu chứng của bệnh viêm mũi dị ứng.

Nguyên nhân

Biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường là một trong những tác nhân lớn gây ra sự mất cân bằng dị ứng. Sự mất cân bằng dị ứng cùng với cơ địa nhạy cảm và tiếp xúc với dị nguyên, là các yếu tố quan trọng liên quan đến nguyên nhân và tỉ lệ mắc bệnh viêm mũi dị ứng.

Khi niêm mạc mũi tiếp xúc với dị nguyên, hệ miễn dịch của cơ thể sẽ sinh ra một loại chất hoá học tự nhiên có tên là histamin. Chất này chính là nguyên nhân làm xuất hiện các triệu chứng và gây ra viêm mũi dị ứng.

Một số nguyên nhân gây bệnh viêm mũi dị ứng thường gặp:

• Cơ địa nhạy cảm: thường do yếu tố di truyền
• Tiếp xúc với dị nguyên hay chất gây dị ứng:
• Dị nguyên qua đường thở: bụi, con mọt, lông động vật, phấn hoa,…
• Dị ứng qua đường ăn uống: các loại thực phẩm như trứng, sữa, hải sản
• Dị ứng với các thành phần của thuốc: thường là các thuốc giảm đau chống viêm NSAIDs (aspirin, ibuprofen…), các thuốc ức chế men chuyển (enalapril, captopril..)…

Sự mất cân bằng dị ứng: Khi mất cân bằng dị ứng, bệnh viêm mũi dị ứng sẽ xuất hiện khi có các yếu tố thuận lợi như:

• Tiếp xúc ồ ạt với dị nguyên, vượt quá ngưỡng
• Yếu tố tinh thần: căng thẳng, stress
• Rối loạn nội tiết: phụ nữ thời kỳ kinh nguyệt, tiền mãn kinh, thuốc tránh thai
• Yếu tố khí hậu: độ ẩm, nhiệt độ, nồng độ các ion trong khí quyển,… ảnh hưởng không tốt đến bệnh nhân dị ứng, nhất là dị ứng đường hô hấp
• Yếu tố ô nhiễm môi trường
• Lối sống thiếu vận động, béo phì, thiếu vitamin D do thiếu ánh nắng, ăn kiêng hoặc sử dụng nhiều rượu, thuốc lá
• Virus và vi khuẩn: niêm mạc bị phù nề, hệ lông chuyển bị tê liệt do viêm nhiễm làm tăng tính phản ứng với dị nguyên, giảm khả năng bảo vệ của niêm mạc.

Đối tượng nguy cơ

• Yếu tố di truyền: Gia đình có người mắc bệnh dị ứng.
• Môi trường sống: Sống ở khu vực ô nhiễm, nhiều phấn hoa hoặc bụi nhà.
• Tiền sử bệnh lý: Những người có tiền sử mắc các bệnh dị ứng khác như hen suyễn, viêm da dị ứng.

Chẩn đoán

Chẩn đoán viêm mũi dị ứng thường dựa trên triệu chứng lâm sàng và tiền sử bệnh lý. Các phương pháp chẩn đoán bổ sung bao gồm:

• Test dị ứng da: Để xác định các chất gây dị ứng cụ thể.
• Xét nghiệm máu: Đo mức độ IgE trong máu.
• Khám mũi: Bằng đèn soi để kiểm tra niêm mạc mũi.

Phòng ngừa bệnh

Để phòng ngừa viêm mũi dị ứng, bệnh nhân cần:

• Tăng cường hệ miễn dịch: Đây là một trong những cách tốt nhất để bảo vệ cơ thể khỏi viêm mũi dị ứng, vì khi cơ thể yếu sẽ rất dễ bị dị ứng. 
• Tránh xa các tác nhân gây dị ứng: Khi biết bản thân bị dị ứng với chất gì, cần cố gắng tránh xa các tác nhân đó. Đeo khẩu trang trong vùng có nguy cơ xuất hiện các chất gây dị ứng là biện pháp phòng vệ tốt cho người bị viêm mũi dị ứng. 
• Sử dụng máy lọc không khí: Để giảm thiểu bụi và phấn hoa trong không khí. 
• Điều chỉnh môi trường sống: Giữ nhà cửa khô ráo, thông thoáng.

Điều trị như thế nào?

Điều trị đặc hiệu:

Sử dụng phương pháp là làm thay đổi sự đáp ứng miễn dịch của bệnh nhân thông qua biện pháp giải mẫn cảm, nếu tìm được nguyên nhân gây dị ứng. Với biện pháp này nguyên nhân gây dị ứng sẽ đưa vào cơ thể người bệnh số lượng tăng dần chất chiết xuất từ dị nguyên (giống trong sản xuất vaccin) để tạo kháng thể bao vây, thay đổi cách đáp ứng của cơ thể với yếu tố dị nguyên cùng liều dị nguyên tăng dần, cách quãng.

Điều trị bằng thuốc:

Bác sĩ sẽ căn cứ vào tình trạng bệnh của bệnh nhân để kê đơn thuốc làm giảm các triệu chứng của bệnh viêm mũi dị ứng. Điều trị bằng thuốc chủ yếu là điều trị triệu chứng hoặc phòng ngừa nên chỉ có thể khống chế bệnh hoặc giảm các triệu chứng trong một khoảng thời gian trong và sau khi dùng thuốc một thời gian ngắn. Các loại thuốc thường dùng trong điều trị viêm mũi dị ứng bao gồm:

• Thuốc chống dị ứng: Như antihistamines để giảm triệu chứng ngứa và chảy nước mũi.
• Thuốc xịt mũi corticosteroids: Để giảm viêm và nghẹt mũi.
• Immunotherapy liệu pháp miễn dịch: Dành cho những trường hợp nặng, không đáp ứng với thuốc.

Các thuốc sử dụng cần tham khảo ý kiến bác sĩ.

Điều trị phẫu thuật

Viêm mũi dị ứng điều trị bằng biện pháp phẫu thuật chỉ định cho những trường hợp bị viêm mũi dị ứng có polyp, thoái hóa cuốn mũi, một số yếu tố thuận lợi về cấu trúc giải phẫu như lệch vách ngăn, gai vách ngăn.

Kết luận

Viêm mũi dị ứng là một bệnh lý phổ biến nhưng có thể quản lý và điều trị hiệu quả nếu được chẩn đoán và điều trị đúng cách. Việc hiểu rõ về triệu chứng, nguyên nhân và các biện pháp phòng ngừa sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc đối phó với bệnh. Điều quan trọng là duy trì một môi trường sống sạch sẽ, tránh tiếp xúc với các chất gây dị ứng và sử dụng thuốc điều trị theo chỉ dẫn của bác sĩ. Nếu triệu chứng không cải thiện, hãy tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế để có phương pháp điều trị phù hợp hơn, bao gồm cả việc sử dụng liệu pháp miễn dịch. Hãy chăm sóc sức khỏe của bạn bằng cách nắm vững các kiến thức về viêm mũi dị ứng để có cuộc sống thoải mái và dễ chịu hơn.