Vô sinh nguyên phát là gì? Những điều cần biết về vô sinh nguyên phát

Triệu chứng

Các dấu hiệu nhận vô sinh nguyên phát ở nam giới như:

• Đau khi xuất tinh, tinh dịch lẫn máu.
• Sưng to vùng bìu, căng tròn như quả bóng, mềm ở 1 hoặc cả 2 bên.
• Tinh hoàn bị xoắn hay không nằm đúng vị trí trong bìu.
• Tinh hoàn sưng đau, tấy đỏ do viêm mào tinh hoàn thể nặng hay bị xoắn tinh hoàn, làm máu không thể di chuyển tới để nuôi dưỡng tinh hoàn.
• Nam giới bị rối loạn chức năng tình dục.
• Bị đau dọc ống đái hoặc có dịch mủ chảy ra từ miệng sáo (lỗ đái).

Nam giới có thể nhận biết những dấu hiệu vô sinh thông quá các triệu chứng toàn thân như rụng tóc, béo bụng, da khô và nhăn nheo, ra nhiều mồ hôi, stress nghiêm trọng, luôn cảm thấy lo âu, không yên…

Vô sinh nguyên phát ở nữ giới rất khó nhận biết trong các trường hợp không xác định được nguyên nhân. Dưới đây là các dấu hiệu thường gặp:

• Rối loạn kinh nguyệt: Mất kinh, rong kinh kéo dài hơn 10 ngày; thống kinh, kinh nguyệt ra quá ít, kinh nguyệt chỉ diễn ra trong 2 – 3 ngày rồi hết hẳn, kinh nguyệt có màu đen và vón cục…
• Cơ thể mệt mỏi: Nữ giới luôn mệt mỏi, trong tình trạng béo phì hay quá gầy yếu, da xanh xao hay vàng vọt, đau đầu, chóng mặt… Đây dù không phải là dấu hiệu chính của vô sinh, nhưng lại triệu chứng của các bệnh lý ảnh hưởng tới khả năng sinh sản ở nữ giới như bệnh gan, bệnh thận, bệnh tim mạch, bệnh nội tiết…
• Quan hệ tình dục đều đặn mà không có thai: Cả hai vợ chồng không có những biểu hiện gì nêu trên, giao hợp đều đặn 2 – 3 lần/tuần, không áp dụng bất kỳ biện pháp tránh thai nào trong một thời gian nhưng vẫn không có thai.

Nguyên nhân

Nguyên nhân vô sinh nguyên phát ở nam và nữ như sau:

Vô sinh nguyên phát nam giới

• Tắc nghẽn đường sinh sản gây rối loạn chức năng phóng tinh. Sự tắc nghẽn này có thể xảy ra trong các ống dẫn tinh hay túi tinh. Sự tắc nghẽn thường xảy ra do chấn thương hoặc nhiễm trùng đường sinh dục.
• Rối loạn nội tiết tố dẫn đến bất thường về hormone do tuyến yên, vùng dưới đồi và tinh hoàn sản xuất. Các hormone như testosterone điều chỉnh việc sản xuất tinh trùng. Ví dụ về các rối loạn dẫn đến mất cân bằng nội tiết tố bao gồm ung thư tuyến yên hoặc tinh hoàn
• Tinh hoàn không sản xuất được tinh trùng, ví dụ do giãn tĩnh mạch thừng tinh hoặc các phương pháp điều trị y tế làm suy yếu tế bào sản xuất tinh trùng (chẳng hạn như hóa trị)
• Chức năng và chất lượng tinh trùng bất thường. Những tình trạng hoặc tình huống gây ra hình dạng (hình thái) và sự di chuyển (khả năng vận động) bất thường của tinh trùng ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng sinh sản. Ví dụ, việc sử dụng steroid đồng hóa có thể gây ra các thông số tinh dịch bất thường như số lượng và hình dạng tinh trùng
• Do sử dụng một số thuốc ảnh hưởng chất lượng tinh trùng như thuốc điều trị dạ dày, tăng huyết áp… khiến tinh trùng di động kém. 
• Do căng thẳng kéo dài, vợ chồng mâu thuẫn… cũng có thể dẫn tới tình trạng vô sinh ở nam.

Vô sinh nguyên phát ở nữ 

• Do viêm nhiễm vùng chậu như lậu, viêm do vi khuẩn Chlamydia… gây vô sinh. 
• Do bệnh lý buồng trứng, tử cung: bệnh buồng trứng đa nang, u xơ tử cung, polyp tử cung…
• Do viêm tắc ống dẫn trứng: ống dẫn trứng bị viêm do viêm nhiễm âm đạo, viêm cổ tử cung,… để lại sẹo làm chít hẹp đường dẫn trứng, ngăn cản sự di chuyển gặp gỡ của trứng và tinh trùng. 
• Do một số bệnh lý khác như gout, béo phì, đái tháo đường, bệnh thận, bệnh gan, bệnh tuyến giáp…
• Rối loạn hệ thống nội tiết gây mất cân bằng hormone sinh sản. Hệ thống nội tiết bao gồm vùng dưới đồi và tuyến yên. Ví dụ về các rối loạn phổ biến ảnh hưởng đến hệ thống này bao gồm ung thư tuyến yên và suy tuyến yên.
• Chế độ dinh dưỡng không đảm bảo, thường xuyên sử dụng thuốc lá, rượu bia, các chất kích thích, hay môi trường ô nhiễm, tuổi tác (sau tuổi 35)… cũng ảnh hưởng tới khả năng sinh sản ở nữ giới.

Đối tượng nguy cơ

Một số đối tượng có nguy cơ vô sinh thứ phát:

• Đối với nam giới: 
  • Người nhiễm bệnh nam khoa: bệnh ở tinh hoàn và mào tinh, sùi mào gà, quai bị, tiền liệt tuyến,…
  • Sử dụng một số loại thuốc tăng huyết áp, thuốc dạ dày khi dùng quá liều hoặc nghiện bia rượu, thuốc lá sẽ khiến tinh trùng bị yếu đi. Khả năng di chuyển vì thế cũng sẽ giảm.
  •  Người tiếp xúc với môi trường như hoá chất, bức xạ và công việc căng thẳng, stress kéo dài 
• Đối với nữ giới
  • Người bị buồng trứng đa nang, viêm nhiễm vùng chậu, tắc ống dẫn chứng, u xơ tử cung,…
  • Người bị rối loạn phóng noãn
  • Tác dụng phụ từ các loại thuốc trị bệnh, thuốc tránh thai khẩn cấp trong khoảng thời gian dài: điều này gây ức chế buồng trứng dẫn đến việc đậu thai ở nữ giới sẽ giảm mạnh.

Chẩn đoán

Các phương pháp chẩn đoán vô sinh nguyên phát cho phụ nữ:

Đầu tiên, bác sĩ sẽ khám lâm sàng và tiến hành các xét nghiệm để tìm ra vấn đề trong quá trình rụng trứng ở phụ nữ. Các xét nghiệm chẩn đoán vô sinh nguyên phát ở phụ nữ bao gồm:

• Chụp buồng tử cung;
• Kiểm tra khả năng dự trữ của buồng trứng
• Xét nghiệm hormone;
• Siêu âm vùng chậu;
• Kiểm tra sự rụng trứng.

Các phương pháp chẩn đoán vô sinh nguyên phát cho nam giới:

Tương tự như phụ nữ, nam giới sẽ được các bác sĩ khám lâm sàng, sau đó tiến hành các xét nghiệm để tìm ra vấn đề trong quá trình xuất tinh và sản xuất tinh trùng. Các xét nghiệm chẩn đoán vô sinh nguyên phát ở nam giới bao gồm:

• Xét nghiệm tinh dịch đồ;
• Xét nghiệm hormone;
• Siêu âm bìu;
• Xét nghiệm di truyền;
• Sinh thiết tinh hoàn.

Phòng ngừa bệnh

Phòng ngừa vô sinh nguyên phát

• Duy trì được đời sống vợ chồng an toàn
• Vệ sinh sạch sẽ trước và sau khi cả hai giao hợp, tránh được tình trạng bị viêm nhiễm. Các đôi vợ chồng cũng nên có một chế độ giao hợp đều đặn 2 – 3 lần/ tuần. Chú ý nên giữ được một tâm trạng thật vui vẻ, nhịp nhàng khi quan hệ tình dục để tăng xúc cảm cho đối phương.
• Lối sống sinh hoạt khoa học, lành mạnh: Các đôi vợ chồng không nên sử dụng quá nhiều các chất kích thích chẳng hạn như rượu bia vì rất dễ gây nên tình trạng rối loạn cương dương, giảm tình trạng ham muốn. Ngoài ra, bạn cũng nên thường xuyên vận động cơ thể để có được thể lực thật khỏe mạnh, giúp cải thiện được đời sống tình dục giữa hai vợ chồng.
• Bổ sung đầy đủ các dưỡng chất có lợi cho sức khỏe cũng như sinh lý
  • Hải sản: Trong nhiều loại hải sản thường có chứa rất nhiều kẽm, giúp tăng khả năng ham muốn và sức bền khi cả hai quan hệ tình dục. Đặc biệt chính là các món ăn đã được chế biến từ hàu, rất tốt cho cả quá trình sản xuất các “tinh binh” khỏe mạnh.
  • Rau củ: Súp lơ, rau đều thuộc họ hành, dâu tây, việt quất… nên được bổ sung đầy đủ vào những bữa hằng ngày nhằm thúc đẩy các nội tiết tố, đảm bảo được chất lượng tinh trùng.
• Cần tránh tiếp xúc với môi trường độc hại, ảnh hưởng đến sức khoẻ:
  • Hạn chế tối đa với việc tiếp xúc với môi trường độc hại
  • Hóa chất, ô nhiễm, các bức xạ… đều là các nguyên nhân dẫn tới tình trạng vô sinh nguyên phát cho cả nam và nữ giới. Vì thế, bạn cũng nên sử dụng một số đồ bảo hộ khi làm việc trong những môi trường, khu vực luôn có tính độc hại cao.
• Thăm khám sức khỏe định kỳ: Các đôi vợ chồng nên thường xuyên đi khám sức khỏe thật định kỳ để được các bác sĩ có thể kịp thời can thiệp khi có những phát sinh các vấn đề nghiêm trọng liên quan đến vấn đề sinh sản. Đồng thời, hai bạn cũng cần đảm bảo bản thân tuân thủ theo đúng những chỉ định của bác sĩ nhằm thúc đẩy quá trình chữa trị và phòng tránh tối ưu khả năng vô sinh.

Điều trị như thế nào?

Sau khi xác định chính xác nguyên nhân gây vô sinh, bác sĩ sẽ có tư vấn và hướng dẫn để lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp. Thông thường, hướng điều trị được ưu tiên triển khai như sau:

• Thay đổi lối sống: Cặp đôi được khuyến cáo thay đổi lối sống tích cực và lành mạnh hơn bằng việc xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học, không ăn thức ăn nhanh, nhiều dầu mỡ, không uống rượu bia, không hút thuốc lá, giữ mức cân nặng hợp lý, không gầy yếu cũng như không thừa cân, tập thể dục đều đặn,… để không ảnh hưởng đến sự rụng trứng và chất lượng tinh trùng.
• Điều trị nội khoa: Trong trường hợp bị viêm nhiễm, bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng sinh.
  • Ở người chồng: Thuốc điều trị các vấn đề ảnh hưởng đến chức năng sinh sản nam giới như mất cân bằng hormone, rối loạn cương dương…
  • Ở người vợ: Thuốc nội tiết tố cho các trường hợp có bất thường chức năng buồng trứng hoặc hệ thống cơ quan sinh dục nữ giới.
• Điều trị phẫu thuật: Phẫu thuật được chỉ định trong các trường hợp:
  • Tắc nghẽn ống dẫn tinh, giãn tĩnh mạch thừng tinh… ở người chồng.
  • Phẫu thuật giải quyết các vấn đề ở tử cung như vách ngăn tử cung, polyp nội mạc tử cung, khuyết sẹo lòng tử cung… ở người vợ. 
• Can thiệp kỹ thuật hỗ trợ sinh sản: Trong những trường hợp đã áp dụng các phương pháp nêu trên nhưng không đạt kết quả, vợ chồng vẫn không thể thụ thai và mang thai tự nhiên, bác sĩ khuyến khích cặp đôi sử dụng các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản để sớm mang con yêu về nhà. Các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản hiện đại phổ biến nhất hiện nay gồm:
  • Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF): Tinh trùng ở người chồng và trứng ở người vợ được thu nhận để tiến hành thụ tinh trong môi trường Labo. Sau khi phôi thai được hình thành và nuôi dưỡng sẽ được chuyển trở lại vào buồng tử cung người vợ để phôi làm tổ và phát triển thành thai nhi.
  • Thụ tinh nhân tạo (hay bơm tinh trùng vào tử cung – IUI): Chọn và lọc rửa tinh trùng khỏe mạnh để bơm trực tiếp vào buồng tử cung của người vợ, tăng khả năng thụ thai thành công.
  • Tiêm tinh trùng vào bào tương noãn (ICSI): Chọn một tinh trùng có chất lượng tốt nhất để bơm trực tiếp vào bào tương noãn nhằm cải thiện khả năng thụ tinh. Sau khi thụ tinh thành công, phôi sẽ được tiếp tục nuôi cấy đến thời gian nhất định rồi chuyển trở lại vào tử cung người vợ.

Trên đây là những chia sẻ về vô sinh nguyên phát.  Hy vọng bài viết sẽ đem lại nhiều thông tin hữu ích cho bạn đọc.