Các biện pháp phòng ngừa sỏi tiết niệu hiệu quả trong cuộc sống hàng ngày

Sỏi tiết niệu là một bệnh lý phổ biến, gây nhiều phiền toái cho người bệnh. Hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng các biện pháp phòng ngừa sẽ giúp bạn tránh được những rắc rối mà bệnh này gây ra. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về sỏi tiết niệu và các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Bệnh sỏi tiết niệu là gì?

Sỏi tiết niệu là các hạt rắn xuất hiện trong thận, bàng quang hoặc niệu quản, có nhiều thành phần hóa học khác nhau – canxi oxalate, canxi photphat, axit uric, cystine và struvite.

Hệ tiết niệu của con người gồm hai thận, hai niệu quản hai bên, bàng quang và cuối cùng là niệu đạo. Chức năng của thận là lọc các hợp chất hóa học thải ra khỏi cơ thể vào nước tiểu. Trong một số điều kiện nhất định, các chất trong nước tiểu có thể kết tinh tự nhiên thành các tinh thể, kết hợp với nhau tạo thành sỏi tiết niệu.

Nguyên nhân gây ra sỏi tiết niệu

Các loại sỏi tiết niệu có thành phần cấu tạo rất khác nhau và quá trình hình thành sỏi cũng rất phức tạp. Một số nguyên nhân có thể kể đến là:

Sự gia tăng bài tiết các chất hòa tan vào nước tiểu

• Tăng Calci: Thông thường, lượng Calci (Ca) bài tiết vào nước tiểu là 100 – 175mg/ngày với những người có chế độ ăn Calci vừa phải. Nhưng nếu hàm lượng Calci trong nước tiểu vượt ngưỡng trên thì cơ thể dễ bị tăng nguy cơ sỏi tiết niệu.
• Tăng Oxalate: Khoảng 50% sỏi là muối Calci Oxalat. Do đó, việc nạp nhiều thức ăn chứa nhiều oxalate cũng là nguyên nhân lắng sỏi. Nguyên nhân tăng Oxalate chủ yếu là do một số bệnh di truyền gây khiếm khuyết trong quá trình chuyển hóa acid Glyoxylic: bệnh kém hấp thu, phẫu thuật cắt bỏ quá nhiều ruột…
• Tăng Cystine: Do rối loạn di truyền, sỏi này ít gặp, không cản quang.
• Tăng Acid Uric: Nồng độ Acid Uric cao xuất phát từ việc dùng nhiều thực phẩm chứa chất sinh Acid Uric do hấp thu quá nhiều nhân Purin như thịt, hải sản, gia cầm… hoặc hệ quả hóa trị liệu một số bệnh như bệnh bạch cầu, bệnh tăng hồng cầu.

Các thay đổi về lý tính

• Giảm lưu lượng nước tiểu làm cho nồng độ các loại muối và chất hữu cơ gia tăng. Nguyên nhân do thời tiết nóng bức, công việc nặng nhọc, uống ít nước,… 
• Chỉ số pH nước tiểu bình thường là 5,85. Nồng độ pH bị thay đổi do cơ thể bài tiết thức ăn, đồ uống, thực phẩm chức năng và dược phẩm… qua hệ tiết niệu. Một số muối vô cơ sẽ khó hòa tan trong môi trường kiềm.

Đám randall

Theo nhà nghiên cứu Randall, các mảng Calci hóa thường gặp ở vùng nhú thận, tạo nên từ sự tổn thương các tế bào của ống thu thập. Khi niêm mạc phủ trên các mảng này bị lở loét, lớp Calci khi đó sẽ tạo thành một nhân giúp cho các chất không hòa tan của nước tiểu dính vào đó. Các vật thể khác có thể đóng vai trò nhân sinh sỏi gồm cục máu, xác tế bào thượng bì thận, vi khuẩn, tế bào mủ, vật lạ trong hệ niệu…

Do bít tắc

Hệ tiết niệu bị bít tắc bẩm sinh hay mắc phải gây tồn đọng nước tiểu, gây ra các nguy cơ tạo sỏi.

Các biện pháp phòng ngừa bệnh sỏi tiết niệu

Thực hiện những điều chỉnh nhỏ trong chế độ ăn uống và kế hoạch dinh dưỡng hiện tại của bạn có thể giúp ích rất nhiều trong việc phòng ngừa bệnh sỏi tiết niệu:

Giữ nước

Uống nhiều nước là cách tốt nhất để ngăn ngừa sỏi tiết niệu. Nếu bạn không uống đủ nước, lượng nước tiểu sẽ ít. Lượng nước tiểu ít có nghĩa là nước tiểu sẽ đậm đặc hơn và ít có khả năng hòa tan muối trong nước tiểu gây sỏi.

Nước chanh và nước cam cũng là những lựa chọn tốt. Cả hai đều chứa citrate, có thể ngăn ngừa hình thành sỏi.

Cố gắng uống khoảng tám ly chất lỏng mỗi ngày, hoặc đủ để vượt qua hai lít nước tiểu. Nếu bạn tập thể dục hoặc đổ mồ hôi nhiều hoặc tiền sử sỏi Cystine, bạn sẽ cần bổ sung nhiều nước.

Bạn có thể biết liệu mình có đủ nước hay không bằng cách nhìn vào màu sắc của nước tiểu – nó phải trong hoặc vàng nhạt. Nếu sẫm, bạn cần uống nhiều hơn

Ăn ít muối

Chế độ ăn nhiều muối làm tăng nguy cơ tạo sỏi canxi. Theo Tổ chức Chăm sóc Tiết niệu, quá nhiều muối trong nước tiểu sẽ ngăn cản canxi được tái hấp thu từ nước tiểu vào máu. Điều này gây ra lượng canxi trong nước tiểu cao, có thể dẫn đến sỏi tiết niệu.

Ăn ít muối giúp giữ mức canxi trong nước tiểu thấp hơn. Lượng canxi trong nước tiểu càng thấp thì nguy cơ phát triển sỏi càng thấp.

Ăn ít thực phẩm giàu oxalate

Một số sỏi tiết niệu được tạo thành từ oxalate, một hợp chất tự nhiên có trong thực phẩm liên kết với canxi trong nước tiểu để tạo thành sỏi. Hạn chế thực phẩm giàu oxalate có thể giúp ngăn ngừa sỏi hình thành.

Thực phẩm chứa nhiều oxalat là: rau chân vịt, sô cô la, khoai lang, cà phê, củ cải, đậu phộng, sản phẩm làm từ đậu nành, cám lúa mì

Ăn ít protein động vật

Thực phẩm giàu protein động vật có tính axit và có thể làm tăng axit trong nước tiểu. Axit nước tiểu cao có thể gây ra cả sỏi axit uric và canxi oxalate.

Sử dụng thực phẩm giàu citrate

Citrate có khả năng ngăn chặn hình thành sỏi, các loại trái cây họ cam quýt như chanh, cam là lựa chọn tốt.

Tránh bổ sung vitamin C

Bổ sung vitamin C (axit ascorbic) quá nhiều có thể gây sỏi thận, đặc biệt ở nam giới.

Kiểm tra sức khỏe định kỳ

Thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện và điều trị kịp thời các bệnh lý nền có nguy cơ gây sỏi tiết niệu.

Ngoài ra cần lưu ý:

• Giữ vệ sinh cá nhân sạch sẽ, tránh nhiễm khuẩn tiết niệu.
• Không nhịn tiểu.
• Thường xuyên vận động, tập luyện thể dục thể thao.

Sỏi tiết niệu không chỉ gây đau đớn mà còn ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Việc hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng các biện pháp phòng ngừa là điều cần thiết. Hãy chú ý uống đủ nước, duy trì chế độ ăn uống hợp lý và kiểm tra sức khỏe định kỳ để bảo vệ hệ tiết niệu của bạn. Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào liên quan đến sỏi tiết niệu, hãy thăm khám bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời. Chăm sóc sức khỏe là chìa khóa giúp bạn sống khỏe mạnh và hạnh phúc hơn.