Dấu hiệu sớm của bệnh sỏi tiết niệu

Sỏi tiết niệu là một vấn đề sức khỏe phổ biến và có thể gây nhiều biến chứng nếu không được điều trị kịp thời. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu của bệnh sỏi tiết niệu có thể giúp bạn điều trị hiệu quả và tránh được những biến chứng không mong muốn.

Sỏi tiết niệu là gì?

Hệ tiết niệu của con người gồm hai thận, hai niệu quản hai bên, bàng quang và cuối cùng là niệu đạo. Chức năng của thận là lọc các hợp chất hóa học thải ra khỏi cơ thể vào nước tiểu. Trong một số điều kiện nhất định, các hóa chất trong nước tiểu có thể hình thành các tinh thể, kết hợp với nhau tạo thành sỏi tiết niệu.

Sỏi tiết niệu là những khối rắn hình thành trong đường tiết niệu, bao gồm thận, niệu quản, bàng quang và niệu đạo. Sỏi được hình thành do sự kết tụ của các khoáng chất và muối có trong nước tiểu. Tùy vào thành phần và vị trí, sỏi có thể gây ra các triệu chứng khác nhau, từ nhẹ đến nghiêm trọng.

Nguyên nhân gây ra sỏi tiết niệu

Có hai loại sỏi tiết niệu: sỏi cơ thể (sỏi nguyên phát) và sỏi cơ quan (sỏi thứ phát). Sự rối loạn sinh hóa trong cơ thể sẽ sinh ra sỏi nguyên phát, sỏi thứ phát bắt nguồn từ những nguyên nhân gây tắc nghẽn đường bài tiết dẫn đến ứ đọng nước tiểu.

Sỏi tiết niệu có thể hình thành do nước tiểu quá bão hòa với muối dẫn đến hình thành sỏi hoặc do nước tiểu thiếu các chất ức chế hình thành sỏi thông thường. Citrate là một chất ức chế như vậy vì nó thường liên kết với canxi, chất thường liên quan đến việc hình thành sỏi.

Ngoài ra, sỏi tiết niệu có thể hình thành ở:

• Người bệnh uống không đủ lượng nước trung bình mỗi ngày và thường xuyên nhịn không đi tiểu. Khi nước tiểu bị đọng lại quá lâu sẽ hình thành nên sỏi.
• Những người mắc một số rối loạn nhất định, như: cường tuyến cận giáp, mất nước và nhiễm toan ống thận.
• Những người có chế độ ăn rất giàu protein nguồn động vật hoặc vitamin C.
• Những người đã trải qua phẫu thuật để giảm cân cũng có thể có nguy cơ hình thành sỏi cao hơn.
• Hiếm gặp, nhưng thuốc (indinavir) và các chất trong chế độ ăn uống (như melamine) cũng có thể gây ra sỏi.
• Tuổi tác: Thường gặp nhiều hơn ở người lớn tuổi ~ 40 – 60 tuổi.
• Béo phì: Có liên quan đến nguy cơ hình thành sỏi cao hơn >50%.
• Di truyền: Những người có tiền sử gia đình hình thành sỏi có nhiều khả năng bị sỏi canxi và mắc chúng thường xuyên hơn.

Dấu hiệu sớm của bệnh sỏi tiết niệu

Các dấu hiệu mà người bệnh có thể xuất hiện tùy thuộc vào vị trí của sỏi tiết niệu. Hầu hết sỏi tiết niệu đều nằm ở bàng quang hoặc niệu đạo và chỉ một tỷ lệ nhỏ nằm ở thận hoặc niệu quản. Sỏi tiết niệu có thể làm tổn thương niêm mạc đường tiết niệu gây viêm.

• Sỏi, đặc biệt là sỏi nhỏ, có thể không gây ra bất kỳ triệu chứng nào. 
• Sỏi trong bàng quang có thể gây đau vùng bụng dưới.
• Sỏi làm tắc nghẽn niệu quản, bể thận hoặc bất kỳ ống dẫn lưu nào của thận có thể gây đau lưng hoặc đau bụng.
• Cơn đau quặn thận được đặc trưng bởi cơn đau dữ dội từng cơn, thường ở khu vực giữa xương sườn và hông ở một bên, lan khắp bụng và thường kéo dài đến vùng sinh dục.
• Cơn đau có xu hướng xuất hiện từng đợt, tăng dần đến cường độ đỉnh điểm, sau đó giảm dần trong khoảng 20 đến 60 phút.
• Cơn đau có thể lan xuống bụng về phía háng hoặc tinh hoàn hoặc âm hộ.

Các dấu hiệu khác bao gồm:

• Buồn nôn và nôn.
• Bồn chồn, đổ mồ hôi.
• Tiểu máu: có máu hoặc sỏi hoặc mảnh sỏi trong nước tiểu.
• Tần suất đi tiểu thường xuyên, đặc biệt là khi sỏi đi xuống niệu quản.
• Đôi khi xảy ra ớn lạnh, sốt, nóng rát hoặc đau khi đi tiểu, nước tiểu đục, có mùi hôi và sưng bụng.
• Đau thắt lưng: Đau đột ngột và dữ dội ở lưng và hai bên bên dưới xương sườn, có thể lan xuống háng.

Cách phòng tránh bệnh sỏi tiết niệu

Người bệnh có thể phòng tránh nguy cơ sỏi tiết niệu bằng cách thực hiện lối sống lành mạnh, chế độ ăn lành mạnh kết hợp luyện tập hợp lý:

• Uống nước: nên uống đủ nước để tạo ra nước tiểu nhẹ và trong.
• Cân bằng lượng canxi trong cơ thể: Lượng oxalate cao trong cơ thể là một trong các tác nhân chính gây ra sỏi niệu quản. Thực phẩm có nhiều canxi sẽ giúp cân bằng lượng oxalat cao mà người bệnh đã tiêu thụ, từ đó hạn chế sự hình thành sỏi oxalat ở niệu quản.
• Giảm ăn thực phẩm giàu oxalate: rau bina, khoai lang, các loại hạt, trà, sô cô la và các sản phẩm từ đậu nành.
• Giảm muối và protein trong chế độ ăn uống.
• Không hút thuốc lá, sử dụng rượu, bia, chất kích thích vì gây suy chức năng thận, tiết niệu.
• Giữ vệ sinh tốt, tránh nhiễm khuẩn tiết niệu.
• Tránh thói quen nhịn tiểu.
• Thường xuyên vận động, tập luyện thể dục thể thao.

Nhận biết sớm các dấu hiệu của bệnh sỏi tiết niệu là chìa khóa để điều trị hiệu quả và tránh các biến chứng. Việc thay đổi lối sống và chế độ ăn uống có thể giúp bạn phòng tránh bệnh một cách hiệu quả. Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu nào nghi ngờ mắc bệnh, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời. Chăm sóc sức khỏe đường tiết niệu không chỉ giúp bạn sống khỏe mạnh mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống.

Hãy luôn chú ý đến những thay đổi của cơ thể và đừng ngần ngại tìm kiếm sự hỗ trợ y tế khi cần thiết. Chúng ta có thể kiểm soát và phòng ngừa bệnh sỏi tiết niệu bằng cách áp dụng những biện pháp đơn giản và khoa học trong cuộc sống hàng ngày. Chúc bạn luôn mạnh khỏe!