Nguyên nhân gây sốt rét là gì?

Sốt rét là một căn bệnh nghiêm trọng, gây ra bởi ký sinh trùng Plasmodium và lan truyền qua vết cắn của muỗi Anopheles. Bệnh này có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về sốt rét, nguyên nhân gây bệnh, và các phương pháp điều trị hiện có.

Sốt rét là gì?

Sốt rét là một bệnh nhiễm trùng máu do ký sinh trùng Plasmodium gây ra. Ký sinh trùng này được truyền từ người bệnh sang người lành thông qua vết cắn của muỗi cái Anopheles. Sốt rét chủ yếu phổ biến ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, nơi điều kiện khí hậu thuận lợi cho sự phát triển và sinh sản của muỗi Anopheles.

Khi bị nhiễm ký sinh trùng Plasmodium, người bệnh sẽ trải qua các giai đoạn của bệnh từ nhẹ đến nặng. Các triệu chứng bao gồm sốt cao, rét run, đau đầu, buồn nôn và mệt mỏi. Nếu không được điều trị kịp thời, sốt rét có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như thiếu máu nặng, suy thận và thậm chí tử vong.

Theo cơ sở phân loại bệnh sốt rét của Tổ chức Y tế Thế giới, bệnh sốt rét ở Việt Nam được phân chia theo 2 mức độ lâm sàng:

• Sốt rét thông thường hoặc sốt rét chưa có biến chứng: Là những triệu chứng ban đầu của bệnh sốt rét, chưa có biến chứng nên thường không nguy hiểm đến tính mạng người bệnh.
• Sốt rét ác tính hoặc sốt rét có biến chứng: Là dạng sốt rét nặng có biến chứng. Người bệnh có các dấu hiệu nổi bật về rối loạn thần kinh như rối loạn hành vi, rối loạn ý thức, hôn mê nhanh, đôi khi đột ngột, đôi khi co giật, liệt, mất vỏ, mất não.

Nguyên nhân gây sốt rét

Nguyên nhân chính gây sốt rét là do ký sinh trùng Plasmodium, trong đó có bốn loại chính ảnh hưởng đến con người: Plasmodium falciparum, Plasmodium vivax, Plasmodium ovale, và Plasmodium malariae. Trong đó, Plasmodium falciparum là loại nguy hiểm nhất, có khả năng gây tử vong cao nếu không được điều trị kịp thời.

Quá trình lây nhiễm:

• Vết cắn của muỗi Anopheles: Khi muỗi Anopheles cái bị nhiễm ký sinh trùng Plasmodium cắn người, ký sinh trùng này sẽ xâm nhập vào máu và bắt đầu quá trình sinh sản trong gan.

• Lây truyền từ mẹ sang con: Sốt rét có thể truyền từ mẹ sang con trong thời kỳ mang thai hoặc khi sinh.
• Truyền qua máu: Bệnh cũng có thể lây truyền qua việc truyền máu hoặc sử dụng chung kim tiêm nhiễm ký sinh trùng.

Yếu tố nguy cơ:

• Khu vực sinh sống: Những người sống ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, đặc biệt là châu Phi, Đông Nam Á và Nam Mỹ, có nguy cơ cao bị nhiễm sốt rét.
• Du lịch: Khách du lịch đến các vùng có nguy cơ sốt rét cũng có thể bị nhiễm bệnh nếu không có biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Cách điều trị sốt rét

Điều trị sốt rét cần phải được tiến hành sớm và đúng phương pháp để đảm bảo hiệu quả và ngăn ngừa biến chứng. Các phương pháp điều trị hiện nay bao gồm:

Thuốc chống sốt rét:

• Chloroquine: Được sử dụng để điều trị Plasmodium vivax, Plasmodium ovale và Plasmodium malariae.
• Điều trị kết hợp với Artemisinin (Artemisinin-based Combination Therapies – ACTs): Phổ biến nhất cho điều trị Plasmodium falciparum. ACTs kết hợp artemisinin với một loại thuốc khác để tăng hiệu quả điều trị và giảm nguy cơ kháng thuốc.
• Primaquine: Sử dụng để loại bỏ các giai đoạn ký sinh trùng trong gan và ngăn ngừa tái phát, đặc biệt là với Plasmodium vivax và Plasmodium ovale.

Chăm sóc hỗ trợ:

• Điều trị triệu chứng: Dùng thuốc hạ sốt, giảm đau và bù nước, điện giải để giảm bớt các triệu chứng của bệnh.
• Điều trị biến chứng: Trường hợp sốt rét nặng cần được điều trị trong bệnh viện để kiểm soát và điều trị các biến chứng như thiếu máu, suy thận, và suy hô hấp.

Sốt rét là một bệnh lý nghiêm trọng nhưng có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu được phát hiện kịp thời. Việc hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị sẽ giúp chúng ta nâng cao nhận thức và chủ động bảo vệ sức khỏe. Nếu bạn hoặc người thân có dấu hiệu nghi ngờ nhiễm sốt rét, hãy tìm đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Đồng thời, việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa như sử dụng màn chống muỗi, mặc quần áo dài tay và dùng thuốc phòng chống sốt rét khi đi du lịch đến vùng có nguy cơ cao sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh.