Phòng ngừa bệnh cho người cao tuổi vào thời điểm giao mùa

Thời tiết giao mùa thường nắng mưa thất thường khiến cho con người chưa thể thích nghi ngay được nên rất dễ mắc bệnh. Đặc biệt là đối với những người cao tuổi thì nguy cơ mắc bệnh khi thời tiết giao mùa thường cao hơn. Bởi người cao tuổi sức đề kháng đã suy giảm nên khả năng chống lại các loại vi khuẩn, virus gây bệnh kém hơn. Vì thế mà các loại bệnh tật dễ dàng xâm nhập gây ra rất nhiều bệnh tật. Do đó, khi thời tiết giao mùa người cao tuổi cần phải tăng cường sức khỏe để phòng tránh bệnh.

Các loại bệnh khi giao mùa thường gặp

Khi thời tiết thay đổi, nhiệt độ và độ ẩm không khí thay đổi khiến cơ thể không kịp thích nghi dẫn tới đề kháng bị giảm mạnh và đó là nguyên nhân dễ mắc các bệnh giao mùa. Đây là điều kiện thuận lợi cho virus, vi khuẩn gây bệnh phát triển. Sau đây là 1 số bệnh thường gặp khi giao mùa:

• Bệnh đường hô hấp (nhiễm trùng đường hô hấp, bệnh hen suyễn,…) là thường gặp nhất khi giao mùa bởi lẽ đường hô hấp là nơi nhiều mầm bệnh dễ dàng xâm nhập khi chúng ta hít thở, do đó những triệu chứng như cảm cúm, ho, ngứa rát họng, viêm xoang, viêm mũi,… rất phổ biến.
• Dị ứng
• Sốt xuất huyết
• Đau nhức xương khớp
• Bệnh tim mạch (Suy tim, đột quỵ)

Đối tượng nào dễ mắc bệnh khi giao mùa

Bệnh có thể gặp ở mọi đối tượng và mọi lứa tuổi, nhưng người có sức đề kháng kém thì tỉ lệ mắc bệnh khi giao mùa sẽ cao hơn, cụ thể:

• Trẻ em: Hệ miễn dịch của bé còn non yếu, chưa hoàn thiện nên rất dễ bị tác nhân gây bệnh tấn công.
• Phụ nữ có thai: phụ nữ có thai thường yếu hơn người bình thường và trong thai kỳ, người mẹ cần hạn chế dùng thuốc điều trị vì lo ngại ảnh hưởng đến thai nhi, đây là lý do khiến cho bệnh kéo dài, giảm khả năng miễn dịch và có thể nặng hơn.
• Ngoài 2 đối tượng trên thì người cao tuổi cũng là nhóm người dễ mắc các bệnh khi giao mùa bởi lẽ hệ miễn dịch sẽ kém đi theo tuổi tác, hơn nữa nhóm đối tượng này thường mắc các bệnh lý nền mạn tính trước đó như tim mạch, huyết áp cao, đái tháo đường, suy gan, suy thận,….khiến sức khỏe suy yếu, nguy cơ biến chứng cũng cao hơn người trẻ.

Người cao tuổi thường dễ mắc bệnh gì khi giao mùa?

Có 4 nhóm bệnh người cao tuổi dễ mắc:

Các bệnh về đường hô hấp

Đường hô hấp rất nhạy cảm với thời tiết và các mầm bệnh vi khuẩn, virus; dễ bị các bệnh như cảm cúm, viêm mũi họng, viêm xoang, viêm khí phế quản, viêm phổi, hen suyễn,… Đặc biệt, hai loại bệnh hen suyễn và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính là mối đe dọa đến tính mạng người bệnh mỗi khi thời tiết thay đổi. Nếu không điều trị kịp thời, các bệnh về đường hô hấp dễ gây ra những biến chứng khó lường.

Người hút thuốc lá, thuốc lào, uống rượu, bia nhiều nguy cơ mắc bệnh hơn. Lý do là khói thuốc lá, thuốc lào khi hít vào đường hô hấp sẽ làm tổn thương các nhu mô phổi (tổ chức phổi) do đó làm tăng nguy cơ bội nhiễm vi sinh vật (virus, vi khuẩn, vi nấm). Thêm vào đó môi trường ô nhiễm, nhiều bụi, khói của bếp than, bếp củi, bếp dầu, nhà ở chật chội, không thông thoáng, ô nhiễm môi trường… cũng là những yếu tố thuận lợi làm cho người cao tuổi dễ mắc các bệnh đường hô hấp.

Rất nhiều người cao tuổi khi mắc các bệnh nhiễm khuẩn hô hấp không có biểu hiện trên lâm sàng điển hình, chẳng hạn như không sốt hoặc sốt không cao; ho ít, đôi khi chỉ ho húng hắng là dễ bỏ sót; người bệnh lại ít có khả năng khạc đờm. Một số người bệnh thậm chí chỉ có biểu hiện rối loạn ý thức, chậm chạp, lú lẫn… Tuy nhiên, một số bệnh nhân có các biểu hiện như: chảy mũi, ho, đờm, sốt, đau ngực, lạnh run… Nếu các viêm nhiễm ở đường hô hấp dưới thường có các triệu chứng như: thở dốc, khó thở, lạnh run, sốt liên tục; thở nhanh và đau ngực; ho nhiều kèm theo đờm có thể lẫn máu; đau ngực; ra nhiều mồ hôi vào ban đêm và sụt cân.

Do tuổi cao, khi sốt, nhiệt độ sẽ không tăng cao như ở người trẻ nên dễ bị nhầm bệnh nhẹ nhưng khi có viêm phổi thì tình trạng tổn thương phổi, suy hô hấp sẽ diễn tiến nhanh hơn và nặng nề hơn, triệu chứng lâm sàng sẽ đi trước các biến đổi tổn thương trên X-quang. Mặt khác, bệnh gặp ở người cao tuổi thường lại nặng hơn ở người trẻ rất nhiều, nhất là đối với trường hợp không có triệu chứng lâm sàng điển hình, do đó, người cao tuổi lại thường đi khám bệnh muộn – khi bệnh đã nặng.

Đối với người cao tuổi mắc bệnh mạn tính hoặc bị tai biến mạch não, người nhà thường xuyên trợ giúp vỗ lưng tránh ứ đọng dịch tiết hô hấp gia tăng nguy cơ nhiễm khuẩn.

Các bệnh về tim mạch như tăng huyết áp, đột quỵ, suy tim, nhồi máu cơ tim…

Theo thống kê, có khoảng hơn 50% những cơn đau tim ở người già xảy ra vào mùa đông và tỷ lệ tử vong ở người mắc bệnh tim mạch cũng gia tăng nhanh, nhất là ở tháng 12 và tháng 1 – những tháng lạnh nhất trong năm.

Khi nhiệt độ ngoài trời hạ thấp, nếu cơ thể người mắc bệnh tim mạch không giữ đủ độ ấm sẽ rất dễ bị hạ thân nhiệt đột ngột khiến bệnh tình tiến triển nặng hơn, thậm chí là nguy hiểm đến tính mạng. Trong mùa lạnh, nhu cầu cung cấp oxy của tim tăng lên do phải tăng cường hoạt động để duy trì thân nhiệt. Nếu tim không đáp ứng đủ nhu cầu này sẽ dẫn đến mất cân bằng cung – cầu khiến tình trạng suy tim tăng lên, gây đau thắt ngực ở người bị bệnh mạch vành và tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim. Đau tim thường gặp ở người ngoài 50 tuổi. Các dấu hiệu phổ biến nhất là đau ngực, thở dốc và đau ở lưng, vai, hoặc cổ. Nguy cơ có thể thấp hơn nếu bạn có cân nặng vừa phải, không hút thuốc và tập thể dục thường xuyên.

Đột quỵ cũng là căn bệnh phổ biến ở người cao tuổi. Dấu hiệu của đột quỵ là bị choáng đột ngột hoặc tê trên mặt, cánh tay và chân. Bạn sẽ gặp khó khăn trong việc nói chuyện. Trường hợp nặng, người bệnh quỵ ngã đột ngột, bất tỉnh. Tránh nguy cơ đột quỵ bằng cách giữ huyết áp ổn định, lối sống khoa học, tập thể dục và không hút thuốc lá.

Nhiễm trùng

Người cao tuổi sức đề kháng kém và hệ miễn dịch thấp hơn nên dễ mắc các bệnh nhiễm trùng, nhất là khi mùa đông lạnh. Theo thống kê, hiện nay, nhiễm trùng vẫn là bệnh có tỷ lệ mắc đứng đầu trong mô hình bệnh ở nước ta mặc dù các bệnh không lây nhiễm (tim mạch, tiểu đường, rối loạn chuyển hóa, ung thư…) đang tăng lên nhanh chóng.

Hội chứng nhiễm trùng rất đa dạng, có thể xuất hiện ở tất cả cơ quan như nhiễm trùng đường hô hấp (viêm họng, viêm xoang, viêm phế quản, phổi, lao phổi…), nhiễm trùng đường tiêu hóa (viêm miệng, thực quản, dạ dày, viêm gan, tụy, ruột thừa, tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa, giun sán…), nhiễm trùng đường tiết niệu (viêm bàng quang, viêm thận, bể thận), nhiễm trùng sinh dục (lậu, giang mai…), nhiễm trùng khoang kín, thần kinh, cơ xương khớp.

Các bệnh về cơ, xương, khớp

Theo thống kê, có đến hơn 90% người cao tuổi Việt Nam bị mắc các bệnh liên quan đến khớp (viêm khớp gối) gây đau nhức, vận động đi lại khó khăn. Nguyên nhân thường thấy của sự lão hóa cơ thể về già, sự suy giảm chức năng, các cơ khớp trở nên kém linh hoạt hơn. Cùng với đó, các tế bào xương khớp bị thoái hóa, dây chằng bị đóng vôi, ít đàn hồi nên dễ bị tổn thương. Loãng xương cũng là một trong những nguyên nhân chính gây ra chứng đau nhức các khớp xương ở người cao tuổi.

Khi bị mắc bệnh, người bệnh thường có cảm giác tay chân mỏi mệt, phù nề, đau âm ỉ trong một thời gian dài. Biểu hiện rõ rệt nhất trong những vận động lên xuống bậc cầu thang, gập hay duỗi tay chân.

Ngoài ra, người già dễ bị cứng khớp, khó cử động khớp cổ tay, bàn tay, cổ chân. Để giảm đau, cần xoa bóp nhẹ nhàng và thường xuyên vận động.

Phòng ngừa bệnh khi giao mùa cho người cao tuổi

Do sức đề kháng suy giảm, người cao tuổi có ít khả năng chống lại các vi khuẩn và virus gây bệnh hơn. Vì thế, cần tăng sức đề kháng bằng cách:

• Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh: Ăn đa dạng các loại thực phẩm và tăng cường các loại thức ăn giúp nâng cao hệ miễn dịch như: các thức ăn giàu protein (chất đạm), omega 3 có trong cá, các loại thực phẩm giàu vitamin và vi chất như sắt, kẽm, selen, … Ăn nhiều rau củ quả và các loại hạt, hạn chế các loại thực phẩm đóng hộp chế biến sẵn. Ăn lượng dầu mỡ vừa phải, giảm lượng đường và muối. Tăng cường bổ sung vitamin trong các loại rau, củ, quả và uống nhiều nước. Nên sử dụng thêm các loại nước ép bổ sung vitamin C như nước cam, nước ổi…Chú ý uống đủ nước và đúng cách. Ngoài ra cần lưu ý bảo đảm các quy tắc về an toàn vệ sinh thực phẩm.

• Thường xuyên vận động thể lực: Tập thể dục giúp cải thiện lưu thông máu và giúp hệ thống miễn dịch khỏe mạnh, từ đó giúp chống lại virus và giảm nguy cơ bị nhiễm bệnh khi giao mùa, ốm đau hoặc sốt. Khi luyện tập thể dụng người cao tuổi cần lưu ý chọn chỗ kín gió, ấm áp, quần áo phù hợp, chọn giày dép có độ ma sát cao tránh trơn trượt trong quá trình vận động. Người cao tuổi cũng cần khởi động kỹ trước khi tập.
• Duy trì thói quen sinh hoạt tốt
• Vệ sinh cơ thể sạch sẽ, tạo môi trường sinh hoạt thông thoáng: Vệ sinh cơ thể sạch sẽ, đặc biệt là vệ sinh, sát khuẩn vùng họng, răng miệng bằng nước muối loãng hoặc các dung dịch súc miệng khác sẽ giúp loại bỏ và hạn chế sự sinh sôi phát triển của các vi khuẩn có hại. Rửa tay thường xuyên, tránh chạm vào các bề mặt như tay nắm cửa hoặc công tắc, che mặt khi ho hoặc hắt hơi. Đeo khẩu trang khi ra ngoài đường cũng giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng, hít phải khói bụi và phấn hoa do thay đổi thời tiết lúc giao mùa.

Ngoài ra, cần tạo môi trường sống sạch sẽ, thông thoáng và hạn chế tập trung chỗ đông người, đặc biệt hạn chế trò chuyện với người mắc bệnh cúm và các bệnh đường hô hấp.

• Ngủ đủ giấc: Tạo thói quen ngủ đủ giấc mỗi đêm có thể giúp tăng cường đáng kể hệ thống miễn dịch của bạn.
• Giảm căng thẳng: Cảm giác căng thẳng có thể làm giảm phản ứng của hệ miễn dịch đối với tình trạng nhiễm trùng. Vì vậy, bạn nên cố gắng giữ tâm trí luôn thoải mái để tránh ảnh hưởng đến hệ miễn dịch.
• Khi thời tiết chuyển lạnh, bệnh nhân cần phải mặc ấm, nhất là giữ ấm đầu, cổ, bàn chân, hạn chế ra ngoài khi thời tiết quá lạnh, không nên thức dậy quá sớm, không nên ra ngoài tập thể dục vào lúc sớm, thay vào đó, có thể tập thể dục nhẹ nhàng trong nhà.

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.