Những cách phòng ngừa bệnh giao mùa ở trẻ em hiệu quả

Mỗi khi giao mùa, thời tiết thay đổi thất thường lúc nắng lúc mưa, lúc nóng lúc lạnh. Trong khi đó, trẻ em có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, sức đề kháng dễ suy giảm nên rất dễ mắc các bệnh giao mùa. Vậy trẻ thường mắc các bệnh khi giao mùa nào và ba mẹ nên làm gì để tăng cường ​đề kháng cho trẻ?

Các bệnh giao mùa phổ biến ở trẻ

Cảm cúm

Nguyên nhân: Virus cúm hoạt động mạnh hơn vào mùa mưa, đặc biệt khi thời tiết giao mùa biến đổi thất thường, khiến sức đề kháng của trẻ bị suy yếu nên trẻ rất dễ mắc cảm cúm.

Triệu chứng:

• Khi bị bệnh, trẻ có thể sốt một cách đột ngột (> 38,30C) hoặc sốt đi kèm với run, ớn lạnh, cơ thể đau nhức, cực kỳ mệt mỏi và ho khan. Sau khi xuất hiện các triệu chứng trên, trẻ có thể sẽ bị đau họng, nghẹt mũi và tiếp tục ho.
• Cảm cúm thường không quá nghiêm trọng và có thể tự khỏi trong vòng 1 – 2 tuần. Tuy nhiên, bệnh thường gây ảnh hưởng đến sức khỏe, trường hợp nặng hơn có thể dẫn đến có thể dẫn đến viêm phổi hoặc nhập viện.

Trẻ có thể bị cảm cúm khi giao mùa

Viêm đường hô hấp trên

Nguyên nhân: do tình trạng dị ứng hoặc do sự tấn công của các tác nhân vi khuẩn, virus gây bệnh.

Triệu chứng:

• Trẻ bị viêm đường hô hấp thường bị sốt, ho, chảy mũi nước, hắt xì hơi.
• Đa số trẻ bị viêm đường hô hấp trên thể nhẹ chỉ kéo dài vài ba ngày là tự khỏi, mặc dù không dùng kháng sinh, bởi vì hầu hết do virus gây ra. Tuy vậy, có một số trẻ bị viêm đường hô hấp nặng nhưng không sốt hoặc sốt không cao, nhất là trẻ em bị còi xương, suy dinh dưỡng. Kèm theo sốt là trẻ ho, quấy khó, ngủ kém.

Sốt phát ban

Nguyên nhân: Do virus Rubella hoặc virus sởi. Bệnh lây qua đường hô hấp.

Triệu chứng: đau đầu, đau bụng, mệt mỏi, sốt cao, phát ban,… Sốt phát ban không quá nguy hiểm nhưng nếu điều trị muộn sẽ ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe của bé. Bé cần được tiêm phòng Rubella và Sởi để phòng sốt phát ban.

Sốt xuất huyết

Bệnh có thể xảy ra ở mọi thời điểm trong năm. Tuy nhiên, giao mùa là thời điểm bệnh bùng phát mạnh nhất do muỗi sinh sản nhiều.

Nguyên nhân: Do virus Dengue lây lan qua người qua vết đốt hoặc nước bọt từ muỗi cái Aedes có mang virus gây bệnh, gồm 4 chủng huyết thanh là DEN-1, DEN-2, DEN-3, DEN-4. 

Triệu chứng:

• Trẻ có triệu chứng sốt cao liên tục từ 2 – 4 ngày kèm theo đau đầu, chân tay lạnh, buồn nôn,… Ngoài ra có thể xuất huyết dưới da, niêm mạc miệng,…
• Sốt xuất huyết là bệnh giao mùa ở trẻ khá nguy hiểm bởi những biến chứng có thể xảy ra. Do đó, khi trẻ nhiễm bệnh, ba mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện để thăm khám.

Tiêu chảy cấp

Nguyên nhân: Tiêu chảy cấp ở trẻ em thường do virus, vi khuẩn hoặc ký sinh trùng gây ra. Trong đó Rotavirus là nguyên nhân phổ biến nhất gây tiêu chảy cấp, có thể gây tử vong ở trẻ nhỏ. Đây là virus có khả năng tồn tại bền vững trong môi trường, có thể sống hàng giờ ở trên bàn tay và trên các bề mặt rắn. Đặc biệt, Rotavirus có thể sống ổn định, gây ra bệnh khi sống trong phân 1 tuần.

Triệu chứng: Bệnh gặp nhiều nhất ở trẻ em dưới 5 tuổi, khi mắc tiêu chảy cấp trẻ thường có những biểu hiện điển hình như tiêu chảy, nôn ói, đau bụng, dễ mất nước, có thể dẫn đến trụy mạch rồi tử vong nếu không được chăm sóc đúng cách và điều trị kịp thời.

Viêm da dị ứng

Nguyên nhân: Do dị ứng phấn hoa, dị ứng thời tiết, dị ứng nước,…

Triệu chứng: Phản ứng dị ứng có thể bao gồm hắt hơi, sổ mũi hoặc ngứa, ngứa mắt và phát ban trên da. Trong trường hợp nghiêm trọng, dị ứng có thể dẫn đến các cơn hen suyễn.

Bệnh tay chân miệng

Nguyên nhân: Bệnh nhiễm virus này do Coxsackievirus gây ra

Triệu chứng: Trẻ có thể bị sốt, đau họng, lở miệng và nổi những nốt phỏng nước trên da. Trẻ có thể hồi phục sau 7-10 ngày điều trị. Tuy nhiên bệnh có thể trở nặng với biểu hiện: thở mệt, da nổi bông, không thấy mạch, mạch quá nhanh. Vậy nên, ba mẹ nên đưa trẻ đi khám khi phát hiện trẻ có dấu hiệu bị tay chân miệng.

Bệnh quai bị

Nguyên nhân: Do virus quai bị (Mumps virus), thuộc giống Rubulavirus, họ Paramyxoviridae gây ra. Hiện bệnh quai bị không có thuốc điều trị đặc hiệu mà chỉ điều trị triệu chứng như hạ sốt, giảm đau…

Triệu chứng: Diễn biến bệnh quai bị thường nhẹ, bé có thể hơi sốt, mệt mỏi, ho; sau đó sưng, đau một bên mang tai rồi đau cả hai bên. Nếu đang mắc bị bệnh quai bị mà bé có biểu hiện bất thường như: đau tinh hoàn, sờ rắn lại (ở bé trai), đau bụng dưới (ở bé gái) hoặc thấy đau đầu, nôn… thì cần đến bệnh viện để kiểm tra sớm.

Bệnh thủy đậu

Nguyên nhân: Do virus Varicella Zoster gây ra. Bệnh lây trực tiếp qua đường hô hấp (ho, hắt hơi…) hoặc khi tiếp xúc dịch nước phỏng. Bệnh thủy đậu có thể gặp ở mọi lứa tuổi, hay gặp ở trẻ từ 2 – 10 tuổi và để lại miễn dịch suốt đời. Tại Việt Nam, mùa bệnh thủy đậu thường xuất hiện vào mùa xuân – hè từ tháng 2 đến tháng 6 trong năm.

Triệu chứng: Biểu hiện ban đầu là sốt, đau đầu hay đau cơ, mệt mỏi hoặc chán ăn. Sau đó, xuất hiện những nốt tròn đỏ trong vòng 12 – 24 giờ, rồi tiến triển dần thành các mụn nước lúc đầu trong sau đó đục, nổi lên từng đợt ở da đầu và thân mình. Bình thường, bệnh thủy đậu tiến triển trong 5 – 10 ngày thì khỏi. Đôi khi bệnh thủy đậu có biến chứng như bội nhiễm mụn nước, viêm cầu thận cấp tính, viêm phổi… nhất là ở trẻ nhỏ, nhiều trường hợp dẫn tới tử vong.

Nguyên nhân trẻ mắc bệnh khi giao mùa

Trẻ em, bao gồm cả thanh thiếu niên dưới 18 tuổi, thường dễ bị mắc bệnh giao mùa hơn so với người lớn trước các tác động của thay đổi thời tiết vì:

• Cơ thể trẻ em đang phát triển về mặt thể chất, điều này có thể khiến chúng dễ bị tổn thương hơn trước các mối nguy hiểm liên quan đến khí hậu như nắng, mưa, ô nhiễm không khí,..
• Trẻ em có xu hướng dành nhiều thời gian ở ngoài trời hơn người lớn, tăng khả năng tiếp xúc với nóng và lạnh, mưa và nắng, các chất gây dị ứng ngoài trời và vết côn trùng cắn.

Thực đơn dinh dưỡng cho trẻ

Sức đề kháng hay khả năng miễn dịch của cơ thể là khả năng tự vệ trước sự xâm nhập của các tác nhân gây hại như virus, vi khuẩn, ký sinh trùng… khi sức đề kháng giảm, cơ thể sẽ dễ bị nhiễm trùng. Vì vậy, việc tăng sức đề kháng cho trẻ vào thời điểm giao mùa sẽ giúp cơ thể trẻ chống lại các tác nhân gây bệnh, hạn chế nguy cơ mắc bệnh và giảm các biến chứng.

Chế độ ăn dinh dưỡng khoa học là rất cần thiết cho trẻ nhỏ. Đây là yếu tố quan trọng giúp trẻ có hệ miễn dịch khỏe mạnh.

Đối với trẻ sơ sinh

• Cho bé bú nhiều sữa mẹ vì sữa mẹ còn chứa nguồn kháng thể dồi dào, giúp bé tránh được nhiều bệnh tật. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng sữa mẹ có thể ngăn ngừa dị ứng và bệnh tật, bảo vệ trẻ khỏi vi khuẩn và virus có hại, đồng thời hỗ trợ hệ thống miễn dịch chưa phát triển của trẻ. Sữa mẹ có thể bảo vệ chống lại nhiễm trùng và tăng cường hệ miễn dịch cho trẻ.
• Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và kéo dài đến 24 tháng giúp tăng sức đề kháng cho trẻ một cách tốt nhất.

Đối với trẻ từ một tuổi trở lên

• Cho trẻ uống đủ nước
• Tăng cường các thực phẩm giàu kẽm như tôm, cua, gan động vật, thịt bò và ngũ cốc,…
• Bổ sung thêm các loại rau củ, trái cây chứa nhiều vitamin C, E giúp tăng cường hệ miễn dịch, giúp nhuận tràng, tránh táo bón ở trẻ. Các loại đậu, ngũ cốc nguyên hạt, sữa chua… còn giúp tăng sức đề kháng cho trẻ.
• Các loại trái cây có múi như bưởi, cam, chanh,… là nguồn cung cấp vitamin C dồi dào. Uống các loại nước ép khác cũng giúp bạn tăng cường sức đề kháng trong mùa dịch.
• Ba mẹ cũng cần tập cho bé lối sống lành mạnh: đảm bảo bé ngủ đủ giấc, đúng giờ; rèn luyện cơ thể thường xuyên; tắm nắng để hấp thụ vitamin D.

Ngoài chế độ ăn dinh dưỡng, ba mẹ có thể kết hợp thêm nhiều biện pháp khác để tăng cường đề kháng cho trẻ:

• Tiêm chủng đầy đủ và đúng thời hạn: Tiêm chủng là biện pháp khoa học và thiết thực nhất giúp tăng sức đề kháng cho trẻ.
• Giữ môi trường sạch sẽ: để loại trừ mầm bệnh ra khỏi môi trường của trẻ. Nhà cửa được thông gió tốt và sạch sẽ; mở cửa sổ vào ban ngày để đón gió trong lành và ánh nắng ấm áp cho bé.
• Không hút thuốc: Người lớn nên tránh hút thuốc khi có trẻ em ở gần. Để phòng ngừa nguy cơ trẻ tiếp xúc với khói thuốc lá sẽ gây tổn hại đến sức đề kháng của bé.
• Ba mẹ nên dạy trẻ thói quen vệ sinh tốt, tắm rửa thường xuyên, đánh răng sạch sẽ để ngăn ngừa vi khuẩn gây nhiễm trùng, khiến trẻ dễ mắc bệnh.
• Thường xuyên cho trẻ vận động cơ thể: Cho trẻ đi xe đạp, bơi lội, đá bóng… sẽ giúp trẻ ăn nhiều hơn, năng động, hoạt bát và tăng cường đáng kể kháng thể tự nhiên hữu hiệu.
• Tập cho trẻ đi ngủ sớm, ngủ đủ giấc: Giấc ngủ cho trẻ đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường và nâng cao sức đề kháng cho trẻ. Thiếu ngủ khiến trẻ dễ mắc bệnh bằng cách làm giảm các tế bào miễn dịch bẩm sinh và khiến trẻ khó chịu, suy nhược tinh thần.

Trên đây là một số cách tăng sức đề kháng cho trẻ hiệu quả và an toàn. Tuy nhiên, sức đề kháng chỉ có thể cải thiện sau một thời gian vì đây là một quá trình lâu dài và phải duy trì thường xuyên.