Viêm đa khớp dạng thấp: Nguyên nhân, triệu chứng

Viêm đa khớp dạng thấp (RA) là một trong những bệnh lý viêm khớp tự miễn dịch phổ biến, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới. Bệnh này không chỉ gây ra tổn thương nặng nề cho các khớp mà còn có thể lan rộng đến nhiều cơ quan và mô trong cơ thể, bao gồm da, mắt, phổi, tim và mạch máu.

Viêm đa khớp dạng thấp là gì?

Nguyên nhân chính xác của viêm đa khớp dạng thấp vẫn chưa được biết đến. Tuy nhiên, các nhà khoa học tin rằng sự kết hợp giữa yếu tố di truyền và yếu tố môi trường đóng vai trò quan trọng trong việc khởi phát bệnh.

• Di truyền: Nếu gia đình bạn có người mắc bệnh RA, bạn có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Một số gen cụ thể có liên quan đến sự phát triển của RA, bao gồm gen HLA-DR4 và HLA-DRB1.
• Yếu tố môi trường: Một số yếu tố môi trường có thể kích hoạt hoặc làm tăng nguy cơ mắc RA, bao gồm:
  • Nhiễm trùng: Một số loại vi khuẩn hoặc virus có thể đóng vai trò trong việc khởi phát RA.
  • Hút thuốc lá: Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc RA và khiến bệnh trở nên nặng hơn.
  • Buồn bã: Căng thẳng tinh thần có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng RA.
  • Giới tính: Phụ nữ có nguy cơ mắc RA cao gấp hai đến ba lần so với nam giới.
  • Nội tiết tố: Thay đổi nội tiết tố ở phụ nữ, đặc biệt là sau khi mãn kinh, có thể làm tăng nguy cơ mắc RA.

Nguyên nhân gây nên viêm đa khớp dạng thấp

Viêm đa khớp dạng thấp có thể phát triển từ từ theo thời gian hoặc xuất hiện đột ngột. Các nguyên nhân phổ biến nhất bao gồm:

• Đau khớp: Đau khớp thường xảy ra ở các khớp nhỏ ở bàn tay, cổ tay, bàn chân và mắt cá chân. Đau có thể tồi tệ hơn vào buổi sáng và sau khi không hoạt động.
• Sưng khớp: Các khớp bị ảnh hưởng thường sưng tấy, nóng và đỏ.
• Cứng khớp: Cứng khớp thường nặng hơn vào buổi sáng và sau khi không hoạt động.
• Mệt mỏi: Người bệnh thường cảm thấy mệt mỏi và thiếu năng lượng.
• Sốt: Sốt nhẹ có thể xảy ra, đặc biệt là vào buổi chiều.
• Giảm sút chức năng: Viêm đa khớp dạng thấp có thể dẫn đến giảm khả năng vận động và chức năng của các khớp bị ảnh hưởng.

Ngoài ra, một số người bị RA có thể ở các bộ phận khác của cơ thể, bao gồm:

• Da: Viêm da và nổi mẩn đỏ
• Mắt: Viêm mắt (viêm kết mạc) và khô mắt
• Phổi: Viêm phổi và xơ phổi
• Trái tim: Viêm màng ngoài tim và viêm tim
• Thận: Viêm cầu thận
• Tuyến nước bọt: Khô miệng

Các triệu chứng của viêm đa khớp dạng thấp

Các triệu chứng của RA có thể bao gồm:

• Khớp sưng, đau, ấm lên, đặc biệt là vào buổi sáng hoặc sau khi dừng hoạt động lâu.
• Cảm thấy mệt mỏi, sốt và mất cảm giác thèm ăn.
• Viêm các khớp đối xứng như hai bàn tay, hai cổ tay hoặc hai đầu gối.
• Tình trạng này có thể lan rộng đến các khớp nhỏ hơn, ví dụ như khớp ngón tay hoặc ngón chân.
• Khoảng 40% người mắc RA có thể có các triệu chứng liên quan đến các cơ quan khác ngoài khớp, bao gồm da, mắt, phổi, tim, thận và hệ tuần hoàn.

Chẩn đoán và điều trị

Chẩn đoán viêm đa khớp dạng thấp dựa trên các yếu tố sau:

• Tiền sử bệnh: Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng, thời gian xuất hiện, các yếu tố nguy cơ và tiền sử gia đình mắc bệnh.
• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra các khớp để tìm sưng tấy, đau và hạn chế vận động.
• Xét nghiệm:
  • Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể giúp tìm kiếm các dấu hiệu viêm, bao gồm yếu tố khớp dạng thấp (RF) và kháng thể chống lại protein citrullinated cyclic (anti-CCP).
  • Xét nghiệm hình ảnh: X-quang, chụp MRI hoặc chụp CT có thể giúp phát hiện tổn thương khớp và sụn.

Việc điều trị viêm đa khớp dạng thấp nhằm mục đích giảm đau, cải thiện chức năng khớp và ngăn ngừa tổn thương thêm. Các phương pháp điều trị bao gồm:

• Thuốc:
  • Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): NSAIDs như ibuprofen và naproxen có thể giúp giảm đau và viêm.
  • Thuốc chống thấp khớp cải thiện bệnh (DMARDs): DMARDs là nhóm thuốc quan trọng nhất trong điều trị RA. Chúng hoạt động bằng cách làm chậm hoặc ngăn chặn quá trình tiến triển của bệnh.

• Vật lý trị liệu: Vật lý trị liệu có thể giúp cải thiện phạm vi chuyển động, sức mạnh và chức năng khớp.
• Phẫu thuật: Phẫu thuật có thể được xem xét để sửa chữa các khớp bị tổn thương nặng hoặc thay thế khớp bằng khớp nhân tạo.

Lối sống và các biện pháp tự chăm sóc

Bên cạnh việc điều trị bằng thuốc, một số biện pháp tự chăm sóc có thể giúp cải thiện các triệu chứng của RA và nâng cao chất lượng cuộc sống:

• Nghỉ ngơi đầy đủ: Nghỉ ngơi đầy đủ có thể giúp giảm đau và mệt mỏi.
• Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục thường xuyên, đặc biệt là các bài tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội hoặc yoga, có thể giúp cải thiện phạm vi chuyển động, sức mạnh và chức năng khớp.
• Giảm cân: Giảm cân nếu bạn thừa cân hoặc béo phì có thể giúp giảm áp lực lên các khớp và cải thiện các triệu chứng.
• Chườm nóng hoặc lạnh: Chườm nóng hoặc lạnh có thể giúp giảm đau và sưng khớp.
• Sử dụng dụng cụ hỗ trợ: Dụng cụ hỗ trợ như nẹp, gậy hoặc xe lăn có thể giúp bạn di chuyển dễ dàng hơn và giảm đau.
• Tham gia các nhóm hỗ trợ: Tham gia các nhóm hỗ trợ có thể giúp bạn kết nối với những người khác cũng mắc RA và chia sẻ kinh nghiệm, lời khuyên và sự hỗ trợ.

Biến chứng

Viêm đa khớp dạng thấp là một bệnh mạn tính, nhưng với chẩn đoán và điều trị kịp thời, hầu hết người bệnh có thể kiểm soát tốt các triệu chứng và duy trì chất lượng cuộc sống tốt. Tuy nhiên, RA có thể dẫn đến một số biến chứng, bao gồm:

• Tổn thương khớp: RA có thể dẫn đến tổn thương khớp vĩnh viễn, cứng khớp và mất chức năng.
• Loãng xương: RA làm tăng nguy cơ loãng xương.
• Bệnh tim: RA làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, bao gồm nhồi máu cơ tim và đột quỵ.
• Ung thư phổi: Người bệnh RA có nguy cơ mắc ung thư phổi cao hơn.

Kết luận

Viêm đa khớp dạng thấp là một căn bệnh phức tạp và nghiêm trọng, ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh của cuộc sống hàng ngày của người bệnh. Hiểu rõ về nguyên nhân và triệu chứng của bệnh là cơ sở quan trọng để có những phương pháp điều trị và quản lý hiệu quả, từ đó cải thiện chất lượng sống và giảm thiểu các biến chứng.