Bệnh táo bón (bón) là gì? Nguyên nhân và cách xử lý hiệu quả

Táo bón là bệnh lý xuất hiện khá phổ biến ở mọi lứa tuổi, đồng thời cũng là nỗi ám ảnh của rất nhiều người. Vậy, táo bón là gì? Nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng táo bón? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp đến bạn những thông tin liên quan đến bệnh táo bón một cách đầy đủ nhất mà bạn có thể áp dụng ngay tại nhà để chữa trị và phòng ngừa bệnh hiệu quả hơn.

Bệnh táo bón là gì?

Bệnh táo bón là gì? Táo bón (hay bón) được hiểu là tình trạng cá nhân phải đi đại tiện ít hơn hay bằng 3 lần trong tuần. Khi đi vệ sinh, phân thường khô và cứng hơn bình thường, thậm chí cơ thể còn cảm giác đau và chảy máu trong lúc đi. Hầu hết các trường hợp bị táo bón chỉ xuất hiện trong thời gian ngắn và không gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Ngược lại, nếu táo bón kéo dài trong vài tuần hay lâu hơn sẽ gây căng thẳng quá mức, ức chế nhu động ruột và trở thành một bệnh lý mạn tính. Đặc biệt, chúng còn có thể là một triệu chứng cảnh báo các bệnh khác, ví dụ ung thư, polyp đại trực tràng hay bệnh đại trực tràng,…

Các dấu hiệu và triệu chứng bệnh táo bón

Bên cạnh thắc mắc “Táo bón là gì?”, nhiều bạn cũng lo lắng khi không xác định được các dấu hiệu của chứng bệnh này. Chi tiết:

• Đi đại tiện ít hơn 3 lần/tuần và thường gặp khó khăn trong quá trình đi vệ sinh.
• Phân khô, cứng hay rời rạc thành từng cục.
• Khi đi đại tiện, bạn sẽ cảm thấy chưa thể tống hết phân ra ngoài.
• Phải dùng tay ấn vào bụng để hỗ trợ đi cầu dễ dàng hơn
• Cảm giác đau quặn bụng hay đầy hơi.
• Buồn nôn.
• Ăn không ngon miệng.
• Gặp tình trạng chảy máu trực tràng trong hay sau khi đi đại tiện.

Nguyên nhân gây bệnh táo bón (bón)

Đối với trẻ em thì tình trạng táo bón chủ yếu xảy ra do chế độ ăn cùng với thói quen vệ sinh chưa đúng cách. Ngoài ra, các nguyên nhân khác gây nên bệnh này có thể kể đến như: 

• Bệnh nhân có dấu hiệu mắc hội chứng ruột kích thích.
• Chế độ dinh dưỡng ít hoặc không có bổ sung chất xơ.
• Không uống đủ nước.
• Ít hoặc không tập luyện thể thao đều đặn.
• Đã hoặc đang dùng thuốc điều trị có chứa tác dụng phụ gây táo bón.
• Thường xuyên nhịn đi đại tiện khi cảm thấy mắc vệ sinh.
• Một số đối tượng thường mắc táo bón, như phụ nữ mang thai, người cao tuổi,…
• Người bệnh mắc các bệnh như cơ sàn chậu bị yếu, nứt hậu môn, sa trực tràng, ung thư đại tràng, đa xơ cứng, tủy sống bị tổn thương và ung thư vùng bụng,… 

Nguy cơ mắc bệnh táo bón

Bên cạnh các dấu hiệu táo bón, Pharmacity chia sẻ đến bạn một số đối tượng có rủi ro gặp vấn đề này cao hơn, cụ thể là:

• Người lớn tuổi. 
• Mẹ bầu hoặc sau khi sinh con.
• Có thói quen ăn uống ít hoặc không có chất xơ.
• Sử dụng thuốc hay thực phẩm chức năng gây ra tác dụng phụ.
• Gặp một số vấn đề về sức khỏe, chẳng hạn rối loạn ăn uống, dễ căng thẳng và trầm cảm,…

Cách chẩn đoán bệnh táo bón

Ngoài việc chẩn đoán bệnh thông qua quá trình thăm khám sức khỏe tổng hợp và khám trực tràng bằng tay, các bác sĩ cũng có thể yêu cầu người bệnh thực hiện một số xét nghiệm để tìm kiếm nguyên nhân, từ đó việc áp dụng phương pháp trị táo bón cũng phù hợp hơn.

• Chụp X-quang: Liệu pháp này có tác dụng giúp bác sĩ quan sát hình ảnh đường ruột có đang tắc nghẽn, đại tràng nhiều phân hoặc xuất hiện dị vật gây cản quang không.
• Xét nghiệm máu: Khi có kết quả xét nghiệm máu sẽ phát hiện ra các nguyên do gây nên bệnh táo bón, như suy giáp hay tăng canxi máu.
• Soi đại tràng xích-ma: Đối với phương pháp này thì bác sĩ sẽ sử dụng một ống mềm, mảnh, nhẹ và đưa vào hậu môn nhằm kiểm tra trực tràng cùng với phần dưới của đại tràng.
• Đo áp lực hậu môn trực tràng: Phương pháp này có thể đánh giá được khả năng phối hợp giữa các cơ trong nhu động ruột.
• Nội soi đại tràng: Kỹ thuật này giúp bác sĩ kiểm tra toàn bộ đại tràng thông qua ống mảnh, có gắn một máy quay nhỏ ở đầu nhằm luồn vào hậu môn.

Phương pháp trị táo bón hiệu quả ngay tại nhà

Để cải thiện tình trạng bệnh một cách an toàn và hiệu quả, bạn cũng cần có phương pháp trị táo bón thích hợp, như:

Xây dựng thực đơn ăn uống đầy đủ dưỡng chất 

Thay đổi chế độ sinh hoạt hàng ngày không chỉ có tác dụng trị táo bón hiệu quả mà còn giúp nâng cao sức khỏe tổng thể. Cụ thể như:

• Tăng hàm lượng chất xơ cho bữa ăn: Nếu bạn là một người không thích ăn rau xanh, hãy thử bắt đầu với những loại trái cây tươi hay ngũ cốc nguyên hạt. Chỉ cần 14gram chất xơ tiêu thụ cho 1000 calo mỗi ngày là bạn có thể đảm bảo cơ thể không bị thiếu hụt chất dinh dưỡng này.
• Luyện tập thể thao đều đặn: Bởi quá trình luyện tập sẽ giúp làm tăng khả năng hoạt động cho các cơ trong hệ tiêu hóa. Từ đó, việc cải thiện tình trạng táo bón cũng trở nên dễ dàng hơn.
• Không cố gắng nhịn đi đại tiện: Hãy xây dựng thói quen đi đại tiện vào một khung giờ cụ thể trong ngày. Đồng thời, giữ tinh thần thoải mái, thư giãn và không để các yếu tố khác làm ảnh hưởng trong quá trình đi vệ sinh.

Dùng thuốc nhuận tràng

Ngoài thắc mắc “Táo bón là gì?”, nhiều bạn cũng lo lắng khi không biết liệu “Nên hay không sử dụng thuốc nhuận tràng?”. Thật ra, có nhiều loại thuốc nhuận tràng sẽ hỗ trợ bạn trong việc đi đại tiện dễ dàng hơn, như:

• Thuốc làm tăng co bóp cơ trơn: Bisacodyl, sennosides.
• Một số sản phẩm cung cấp chất xơ: psyllium, canxi polycarbophil và methylcellulose.
• Các chất làm mềm phân: Natri docusate, canxi docusate.
• Thuốc đạn đặt hậu môn: Thuốc đạn có chứa glycerin, bisacodyl.
• Thuốc có tác dụng làm tăng khả năng thẩm thấu: Cụ thể là magie citrate, lactulose, polyethylene glycol,…

Một số loại thuốc khác

Trường hợp đã sử dụng các loại thuốc không kê đơn nhưng chưa có sự cải thiện rõ rệt, thì bạn nên đến khám tại các cơ sở y tế uy tín. Khi đó, các bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh dùng lubiprostone, linaclotide, plecanatide, prucalopride,… tùy theo tình trạng sức khỏe. Mặt khác, đối với các loại thuốc không kê đơn đã kể trên thường được chỉ định dùng cho người lớn và cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng.

Phẫu thuật

Phẫu thuật là một cách điều trị táo bón được lựa chọn khi việc áp dụng các phương pháp trên chưa thật sự hiệu quả. Đồng thời, việc thực hiện thủ thuật cắt bỏ một phần đại tràng hay toàn bộ đại tràng cũng có thể do người bệnh gặp chứng tắc nghẽn hay sa trực tràng. 

Tạo thói quen tập luyện cơ sàn chậu 

Đối với liệu pháp sinh học luyện tập cơ sàn chậu có thể mang lại tác dụng hiệu quả mà bạn nên thực hiện. Bởi vì với các động tác này sẽ giúp người bệnh học được cách thư giãn cũng như siết chặt các cơ vùng chậu đúng thời điểm, từ đó quá trình đi đại tiện cũng trở nên dễ dàng.

Biến chứng của bệnh táo bón

Khi gặp trường hợp người bệnh mắc chứng táo bón mạn tính thì có thể dẫn đến một số biến chứng như:

• Bệnh trĩ: Việc gặp khó khăn trong quá trình đi đại tiện làm sưng các tĩnh mạch bên trong và xung quanh khu vực hậu môn, từ đó gây ra bệnh trĩ.
• Nứt hậu môn: Do khối phân lớn và cứng lâu ngày gây ra những vết rách nhỏ ở xung quanh hậu môn.
• Ứ phân phía trong đại tràng: Một phần khối phân sẽ bị kẹt cứng trong đường ruột, đặc biệt người lớn tuổi cũng dễ bị tắc ruột do mắc chứng táo bón mạn tính.
• Sa trực tràng: Việc cố gắng dùng sức đi đại tiện sẽ làm một đoạn nhỏ trực tràng bị giãn, thậm chí nhô ra ngoài hậu môn.

Phương pháp ngăn ngừa tình trạng táo bón

Thực tế, bệnh táo bón xảy ra chủ yếu là do chế độ ăn uống mất cân bằng dinh dưỡng, thường xuyên căng thẳng hay lười vận động. Vì vậy, bên cạnh thói quen uống đủ 2 lít nước mỗi ngày thì người bệnh cần:

• Không nhịn đi đại tiện khi có cảm giác muốn đi.
• Tránh xa các thực phẩm có hàm lượng chất xơ thấp như sản phẩm từ sữa, thịt và thực phẩm đóng hộp.
• Xây dựng chế độ ăn uống cho trẻ có đầy đủ hàm lượng dinh dưỡng.
• Hình thành thói quen đi đại tiện vào khung giờ nhất định, như vào mỗi buổi sáng hay sau khi ăn.
• Tạo thói quen vận động, tập luyện thể thao mỗi ngày.
• Nâng cao hàm lượng chất xơ vào chế độ ăn, gồm có ngũ cốc nguyên hạt, trái cây, rau củ, đậu, rau xanh,…

Như vậy, có thể thấy táo bón là một bệnh lý rất phổ biến mà nhiều người mắc phải. Bên cạnh việc thiết lập chế độ dinh dưỡng hàng ngày, người bệnh cũng cần tham gia thăm khám sức khỏe định kỳ, để nhanh chóng phát hiện và điều trị bệnh kịp thời.