Nhiễm toan ceton là gì? Những điều cần biết về nhiễm toan ceton 

Triệu chứng

Nhiễm toan ceton phát triển chậm. Các triệu chứng ban đầu gồm:

• Khát nước.
• Đi tiểu thường xuyên.

Nếu không được điều trị, các triệu chứng nhiễm toan ceton do tiểu đường thường xuất hiện nhanh chóng, có khi trong vòng 24 giờ bao gồm:

• Thở nhanh và sâu.
• Da và miệng khô.
• Mặt đỏ bừng.
• Hơi thở có mùi trái cây.
• Đau đầu.
• Cứng cơ hoặc đau nhức.
• Mệt mỏi.
• Buồn nôn và nôn.
• Đau bụng.

Đôi khi nhiễm toan ceton là dấu hiệu của bệnh tiểu đường ở những người chưa được chẩn đoán. Ngoài ra, các dấu hiệu chắc chắn hơn về nhiễm toan ceton do tiểu đường xuất hiện trong bộ dụng cụ xét nghiệm máu  như: lượng đường trong máu cao. 

Nguy cơ nhiễm toan ceton rất cao nếu người bệnh:

• Bị tiểu đường tuýp 1.
• Thường bỏ lỡ liều insulin.

Đôi khi, nhiễm toan ceton xảy ra với người bệnh tiểu đường tuýp 2. Trong một số trường hợp, nhiễm toan ceton là dấu hiệu của bệnh tiểu đường.

Nguyên nhân

Nguyên nhân nhiễm toan ceton bao gồm các yếu tố:

• Bệnh nhân đái tháo đường bỏ thuốc điều trị hoặc dùng thuốc không đúng liều;
• Nhiễm khuẩn;
• Các bệnh cấp tính: Nhồi máu phổi; nhồi máu cơ tim; tai biến mạch máu não, viêm tụy cấp…;
• Chấn thương, sau phẫu thuật;
• Sử dụng thuốc gây tăng đường huyết: Corticoid, thuốc chẹn beta giao cảm, thuốc lợi tiểu…

Đối tượng nguy cơ

Một số đối tượng dễ bị nhiễm toan ceton:

•  Người mắc bệnh tiểu đường tuýp I hoặc II
•  Bệnh nhân tiểu đường dưới 50 tuổi
•  Căng thẳng về tâm lý, cảm xúc
•  Mắc bệnh liên quan đến tim mạch
•  Bị bệnh dạ dày
•  Sử dụng rượu hoặc các chất kích thích
•  Rối loạn ăn uống
•  Mắc các bệnh về nội tiết
•  Phụ nữ mang thai
•  Người mới phẫu thuật

Chẩn đoán

Kiểm tra ceton khi lượng đường trong máu của người bệnh trên 250mg/dL hoặc người bệnh có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên về lượng đường trong máu cao như khô miệng, cảm thấy khát nước và đi tiểu nhiều. Một số máy đo glucose cũng đo ceton. Cố gắng giảm lượng đường trong máu và kiểm tra lại ceton sau 30 phút.

Khám sức khỏe và xét nghiệm máu có thể chẩn đoán nhiễm toan ceton. Trong một số trường hợp, các xét nghiệm khác cần thiết để tìm ra nguyên nhân gây nhiễm toan ceton.

Xét nghiệm máu

Các xét nghiệm máu được dùng trong chẩn đoán nhiễm toan ceton:

• Xét nghiệm đường huyết: nếu cơ thể không được cung cấp đủ insulin để kết nối glucose đi vào tế bào thì lượng đường trong máu sẽ tăng lên – tăng đường huyết. Khi cơ thể phân hủy chất béo và protein để lấy năng lượng, lượng đường trong máu sẽ tiếp tục tăng.
• Chỉ số ceton: khi cơ thể phân hủy chất béo và protein để tạo năng lượng, các axit được gọi là ceton sẽ đi vào máu.
• Axit máu: nồng độ ceton trong máu quá cao khiến máu trở nên có tính axit. Điều này làm thay đổi cách các cơ quan trong cơ thể hoạt động.

 Các cách kiểm tra khác

Tùy vào tình trạng sức khỏe người bệnh lúc nhập viện, bác sĩ có thể chỉ định thêm một số xét nghiệm khác để giúp tìm ra các vấn đề sức khỏe, hạn chế biến chứng gồm:

• Xét nghiệm điện giải máu.
• X-quang ngực.
• Điện tâm đồ.
• Khí huyết động mạch.
• Huyết áp.
• Xét nghiệm dấu hiệu nhiễm trùng.

Phòng ngừa bệnh

Có nhiều cách phòng ngừa nhiễm toan ceton và các biến chứng tiểu đường khác:

• Quản lý bệnh tiểu đường: duy trì ăn uống lành mạnh và hoạt động thể chất đều đặn hàng ngày. Dùng thuốc tiểu đường hoặc insulin theo chỉ dẫn của bác sĩ.
• Theo dõi lượng đường trong máu: người bệnh cần kiểm tra và ghi lại lượng đường trong máu ít nhất 3 – 4 lần/ngày và thường xuyên hơn nếu đang bệnh hoặc căng thẳng. Theo dõi cẩn thận và đảm bảo lượng đường trong máu nằm trong phạm vi mục tiêu của bản thân.
• Điều chỉnh liều lượng insulin khi cần thiết: cần trao đổi với bác sĩ nếu bạn có ý định muốn điều chỉnh liều lượng insulin phù hợp với bản thân. Xem xét các yếu tố như lượng đường trong máu, những món ăn và mức độ hoạt động của bản thân có gây ảnh hưởng đến bệnh không. Nếu lượng đường trong máu bắt đầu tăng lên, hãy làm theo kế hoạch điều trị bệnh tiểu đường để đưa lượng đường trong máu trở lại phạm vi mục tiêu bản thân.
• Chuẩn bị để hành động nhanh chóng: Nếu nghĩ bản thân bị nhiễm toan ceton do tiểu đường vì lượng đường trong máu cao cần gặp bác sĩ thăm khám ngay.

Điều trị như thế nào?

Người bệnh nhiễm toan ceton sẽ được điều trị tại phòng cấp cứu hoặc nhập viện. Các biện pháp điều trị nhiễm toan ceton gồm:

• Bù dịch: thay thế chất lỏng đã mất do đi tiểu thường xuyên và làm loãng lượng đường dư thừa trong máu. Dịch có thể được cung cấp thông qua miệng hoặc tĩnh mạch. Đặc biệt, chất lỏng IV được truyền qua tĩnh mạch.
• Thay thế chất điện giải: chất điện giải là các khoáng chất trong máu như natri, kali, clorua, mang điện tích. Quá ít insulin sẽ làm giảm mức điện giải trong máu. Chất điện giải IV cung cấp để giúp tim, cơ và tế bào thần kinh hoạt động bình thường.
• Truyền Insulin: insulin đảo ngược các điều kiện gây ra nhiễm toan ceton. Ngoài dịch và chất điện giải, insulin được cung cấp thông qua tĩnh mạch. Có thể trở lại điều trị insulin thông thường khi lượng đường trong máu giảm xuống khoảng 200mg/dL (11,1 mmol/L) và máu không còn tính axit.
• Dùng thuốc cho bất kỳ căn bệnh tiềm ẩn nào gây ra nhiễm toan ceton như thuốc kháng sinh để điều trị nhiễm trùng.

Người bệnh được theo dõi chặt chẽ để phát hiện mọi vấn đề đe dọa tính mạng có thể xảy ra như các vấn đề về não, thận hoặc phổi. Người bệnh có thể xuất viện khi đủ khỏe, ăn uống được và các xét nghiệm cho thấy mức ceton trong cơ thể ở mức an toàn. Trước khi xuất viện, cần hiểu được nguyên nhân mình bị nhiễm toan ceton và cách phòng ngừa.

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.