Tổng quan chung
Triệu chứng
Nguyên nhân
Đối tượng nguy cơ
Chuẩn đoán
Phòng ngừa bệnh
Cách điều trị
Ung thư vòm họng giai đoạn đầu: Dấu hiệu, chẩn đoán và điều trị
Giai đoạn đầu hay còn gọi là giai đoạn ủ bệnh, trong giai đoạn này, khối u bắt đầu hình thành một cách âm thầm, sau đó xuất hiện các triệu chứng giống các bệnh đường hô hấp như ngạt mũi, ù tai, đau đầu thoáng qua làm người bệnh chủ quan. Bài viết sau sẽ cung cấp thông tin những điều cần biết về ung thư vòm họng giai đoạn đầu.
Tổng quan chung ung thư vòm họng giai đoạn đầu
Ung thư vòm họng là một trong 10 loại ung thư phổ biến và là ung thư thường gặp nhất trong các bệnh lý ung thư đầu mặt cổ.
Tỷ lệ mắc ung thư vòm mũi họng khác nhau giữa các vùng địa lý, tỷ lệ mắc thấp ở châu Âu và các nước phương Tây, tỷ lệ cao nhất ở vùng Đông Nam Trung Quốc.
Chẩn đoán ung thư vòm họng thường chậm do các triệu chứng giai đoạn đầu mơ hồ, không đặc hiệu dễ nhầm với các bệnh lý lành tính của đường hô hấp trên.
Có 3 yếu tố chính liên quan đến ung thư vòm họng là:
- Nhiễm virus Epstein-Barr
- Yếu tố di truyền
- Yếu tố môi trường.
Triệu chứng ung thư vòm họng giai đoạn đầu
Giai đoạn đầu hay còn gọi là giai đoạn ủ bệnh, trong giai đoạn này, khối u bắt đầu hình thành một cách âm thầm, sau đó xuất hiện các triệu chứng giống các bệnh đường hô hấp như ngạt mũi, ù tai, đau đầu thoáng qua làm người bệnh chủ quan.
Đau rát họng, khản tiếng:
- Biểu hiện này chứng tỏ khối u đang phát triển gây tổn thương niêm mạc và các cấu trúc vùng hầu-họng, kết quả là gây cảm giác đau khi nói hoặc nuốt. Tiếp sau đó, cổ họng bắt đầu đau rát nặng hơn dẫn tới hiện tượng khản tiếng. Các triệu chứng trên tuy dễ nhầm lẫn nhưng có thể phân biệt với các bệnh hô hấp khác bằng 1 đặc điểm chung đó là thường đau ở cùng 1 bên cổ họng, tăng dần và dùng thuốc điều trị không đỡ.
- Do đó, người có các triệu chứng trên về đường hô hấp thì nên chú ý thêm các triệu chứng phân biệt. Nếu đã tự dùng thuốc điều trị các bệnh như cảm cúm, đau họng,… mà không khỏi, thời gian kéo dài 3 tuần trở nên thì nên đến cơ sở chuyên khoa để tầm soát bệnh ung thư vòm họng.
Ngạt mũi: Triệu chứng điển hình ung thư vòm họng là ngạt mũi một bên, lúc đầu ngạt từng lúc, có thể kèm theo chảy máu mũi. Có biểu hiện này là khối u phát triển ra phía trước, trực tiếp chèn ép vào lỗ mũi sau, hoặc phối hợp làm nặng thêm các bệnh hô hấp như nhiễm trùng hay viêm mũi.
Ho có đờm: Biểu hiện ho trong ung thư vòm họng là ho có đờm và dai dẳng. Các loại thuốc chữa ho, cảm cúm chỉ làm giảm triệu chứng nhất thời.
Đau đầu: Cơn đau đầu mang tính chất âm ỉ và xuất hiện từng cơn. Vì cơn đau chỉ mang tính chất thoáng qua, mức độ nhẹ nên ít làm người bệnh bận tâm đến.
Ù tai: Biểu hiện là ù một bên tai, lúc tại bị ù cảm giác như nghe tiếng ve kêu bên tai.
Nổi hạch: Nổi hạch Người bị ung thư vòm họng có nổi hạch ở vùng cổ, dùng tay sờ vào 2 vị trí hạch dưới cằm có thể phát hiện dễ dàng. Những hạch này không nhỏ đi như đối với bệnh lý viêm nhiễm thông thường mà phát triển to lên và gây cảm giác đau nhức.Nhìn chung, các triệu chứng này tương tự với các bệnh hô hấp thông thường.
Tuy nhiên, nếu để ý kỹ sẽ phát hiện trong ung thư vòm họng việc sổ mũi hay đau rát họng thường chỉ tập trung ở 1 bên cổ họng, có biểu hiện lâu dài nên uống thuốc thường không có tác dụng. Người có nguy cơ mắc bệnh cần chú ý theo dõi bệnh và đi khám ngay nếu các triệu chứng diễn ra dai dẳng không khỏi.
Nguyên nhân ung thư vòm họng giai đoạn đầu
Nguyên nhân ung thư vòm họng hiện nay vẫn chưa được xác định rõ ràng. Một số yếu tố nguy cơ bao gồm:
- Virus Epstein-Barr (EBV): EBV thuộc họ virus Herpesviridae. EBV đã được chứng minh là có liên quan đến cơ chế bệnh sinh trong ung thư vòm họng
- Yếu tố di truyền: Một số trường hợp ung thư vòm họng xảy ra ở nhiều thành viên trong gia đình. Các bất thường nhiễm sắc thể 3p, 9p, 11q, 13a, 14q và 16q gây đột biến các gen ức chế khối u, dẫn đến hình thành ung thư.
- Yếu tố môi trường: Các thức ăn giàu chất Nitrosamine dễ bay hơi là tác nhân gây ung thư đã được biết tới, gây ung thư biểu mô mũi, xoang trên thực nghiệm (cá khô muối, ướp muối…). Một ví dụ chứng minh vai trò của các yếu tố môi trường là tỷ lệ mắc bệnh ung thư vòm họng ở người Trung Quốc di cư tới Mỹ với chế độ ăn khác thì thấp hơn so với người dân sống tại Trung Quốc.
- Hút thuốc lá: Thuốc lá chứa các chất độc hại như Benzen, hydrocacbon, asen, nicotin.. làm tăng nguy cơ mắc ung thư vòm họng.
- Quan hệ tình dục bằng miệng: Quan hệ tình dục bằng miệng không những làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư vòm họng mà còn tăng nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục như lậu, giang mai, sùi mào gà…
Đối tượng nguy cơ ung thư vòm họng giai đoạn đầu
- Bệnh nhân nam giới, tuổi từ 30-55
- Tiền sử hút thuốc lá, uống rượu bia
- Có người thân trong gia đình mắc ung thư vòm họng
- Người có thói quen ăn uống các đồ ăn như cá muối, dưa khú,….
- Bệnh nhân đã từng nhiễm EBV (có kháng thể EBV trong máu)
Chẩn đoán ung thư vòm họng giai đoạn đầu
Khi theo dõi bệnh phát hiện các triệu chứng với tính chất đặc trưng được nêu ở trên thì nên đi khám và tầm soát ung thư vòm họng. Khi đi khám cần nói rõ các triệu chứng đặc biệt là các triệu chứng phân biệt liên quan đến ung thư vòm họng để bác sĩ dễ dàng hơn trong việc phát hiện và đưa ra chỉ định điều trị.
- Thăm khám
Bác sĩ sẽ tiến hành quan sát từ đầu tới cổ để kiểm tra xem các hạch. Sau đó, người khám được đề nghị há miệng ra để thăm khám các cơ quan trong miệng như lưỡi, vòm họng.
- Nội soi họng
Sử dụng các dụng cụ nội soi chuyên dụng để phát hiện các bất thường trong vòm họng. Thông thường khối u vòm có thể được nhìn thấy trên nội soi ở cả giai đoạn sớm. Nội soi đồng thời cũng cho phép đánh giá mức độ lan rộng của khối u cũng như các nguy cơ như võ u, chảy máu.
- Chẩn đoán hình ảnh
Từ hình ảnh X Quang, cắt lớp vi tính hay cộng hưởng từ có thể xác định các chi tiết liên quan đến khối u như kích thước, hình dạng và mức độ tác động tới các mô mềm.
Phòng ngừa ung thư vòm họng giai đoạn đầu
Đối với ung thư, cách tốt để cải thiện bệnh là giữ tâm thế bình tĩnh, điều chỉnh thái độ tâm lý lạc quan. Ngoài ra, một lối sống sinh hoạt và ăn uống lành mạnh có thể giúp làm chậm quá trình phát triển của bệnh.
- Kiêng hoàn toàn thuốc lá, rượu bia và các đồ uống có cồn, có gas
- Không ăn thức ăn mặn, thức ăn muối như thịt muối, cá muối, thức ăn lên men như dưa muối, cà muối
- Không ăn đồ ăn quá nóng hoặc quá lạnh
- Tập thể dục thể thao để tăng sức sức khỏe và tăng sức đề kháng cho cơ thể
Hiện nay, sàng lọc ung thư sớm được coi là biện pháp hoàn hảo trong việc phát hiện và điều trị kịp thời các loại ung thư. Giảm chi phí điều trị và nhất là giảm tỷ lệ tử vong ở người bệnh.
Điều trị ung thư vòm họng giai đoạn đầu như thế nào?
Giống như các phương pháp điều trị ung thư khác, phương pháp được sử dụng phổ biến nhất trong điều trị ung thư vòm họng là xạ trị và hóa trị. Ngoài ra, ở giai đoạn đầu việc phẫu thuật có thể hiệu quả vì ung thư chưa di căn, tuy nhiên phẫu thuật là ở vòm họng gần các cơ quan quan trọng như mắt, tai, hệ thần kinh, nên mức độ nguy hiểm cũng cao hơn.
Xạ trị
Xạ trị sử dụng các tia năng lượng cao để phá hủy tế bào ung thư. Đối với những khối u vòm họng nhỏ, xạ trị bằng chiếu tia ngoài có thể là liệu pháp duy nhất cần phải thực hiện. Trong những trường hợp khác, việc điều trị có thể kết hợp xạ trị với hóa trị.
Một loại xạ trị khác, là chiếu tia bên trong (liệu pháp tia phóng xạ để gần) thường được sử dụng trong ung thư vòm họng tái phát nhằm tiếp cận và tiêu diệt tế bào ung thư hiệu quả hơn.
Hóa trị
Hóa trị là sử dụng hóa chất để tiêu diệt tế bào ung thư. Thuốc hóa trị có thể là thuốc viên, tiêm tĩnh mạch hoặc cả hai. Hóa trị có thể được sử dụng để điều trị ung thư vòm họng bằng ba phương pháp:
- Hóa trị được thực hiện cùng lúc với xạ trị: Khi kết hợp với xạ trị, hóa trị có thể làm tăng hiệu quả của xạ trị. Tuy nhiên tác dụng phụ của hóa trị cộng thêm tác dụng phụ của xạ trị có thể quá sức chịu đựng của nhiều bệnh nhân.
- Hóa trị sau xạ trị: Hóa trị sau xạ trị với mục đích tiêu diệt các tế bào ung thư còn lại trong cơ thể, kể cả tế bào ung thư đã di căn. Tuy nhiên, hiệu quả của phương pháp được quyết định nhiều bởi khả năng chịu đựng của người bệnh. Nhiều người không có khả năng chịu đựng được những tác phụ và phải ngưng điều trị.
- Hóa trị trước xạ trị: Hóa trị hỗ trợ được thực hiện trước xạ trị đơn thuần hoặc trước liệu pháp đồng thời. Phương pháp này cần được nghiên cứu nhiều hơn để xác định hiệu quả điều trị.
Phẫu thuật
Vì tính nguy hiểm của phẫu thuật tại vòm họng nên nó thường không được sử dụng trong ung thư vòm họng. Đa số, phẫu thuật được chỉ định để cắt bỏ các hạch bạch huyết ung thư ở cổ, một số trường hợp được sử dụng để cắt bỏ một khối u ở vòm họng.
Điều trị ung thư là tốn kém, người bệnh cần kiên nhẫn và nỗ lực rất nhiều để vượt qua các trở ngại tâm lý trong quá trình điều trị. Việc điều trị kết hợp với chế độ ăn nhiều dưỡng chất có thể giúp hồi phục sức khỏe tốt hơn. Người bệnh cũng cần tuân thủ các lưu ý mà bác sĩ đã căn dặn sau các đợt hóa trị và xạ trị để làm chậm quá trình tái phát bệnh trở lại.