Cách khắc phục và phòng ngừa tình trạng nôn khan hiệu quả

Bạn có thường xuyên cảm thấy buồn nôn, khó chịu ở cổ họng và có cảm giác muốn nôn ra nhưng không có gì? Đó chính là nôn khan, một triệu chứng khá phổ biến mà nhiều người gặp phải. Nôn khan không chỉ gây khó chịu, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo một số vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Vậy nôn khan là gì? Nguyên nhân do đâu? Và quan trọng nhất, làm thế nào để khắc phục và phòng ngừa nôn khan hiệu quả? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết này nhé!

Nôn khan là gì?

Nôn khan (hay còn gọi là buồn nôn, ọe) là phản xạ của cơ thể khi các cơ vùng bụng và cơ hoành co thắt mạnh, tạo ra cảm giác muốn nôn. Tuy nhiên, khác với nôn, nôn khan thường không dẫn đến việc nôn ra thức ăn hay dịch vị.

Một số triệu chứng thường gặp khi bị nôn khan:

• Buồn nôn, khó chịu ở vùng thượng vị.
• Cảm giác vướng víu, khó chịu ở cổ họng.
• Co thắt cơ bụng và cơ hoành.
• Chảy nước miếng.
• Đôi khi kèm theo chóng mặt, hoa mắt.

Nguyên nhân gây nôn khan

Nôn khan có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

Các yếu tố liên quan đến lối sống

• Ăn quá no hoặc quá nhanh: Việc ăn quá nhiều hoặc ăn quá nhanh khiến dạ dày bị quá tải, gây áp lực lên cơ hoành và kích thích phản xạ nôn khan.
• Lạm dụng rượu bia: Rượu bia gây kích ứng niêm mạc dạ dày, làm tăng tiết axit dịch vị, từ đó gây buồn nôn và nôn khan.
• Hút thuốc lá: Các chất độc hại trong thuốc lá cũng gây kích ứng dạ dày và đường hô hấp, góp phần gây ra nôn khan.
• Căng thẳng, lo âu: Stress, áp lực tâm lý kéo dài có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, gây ra các triệu chứng như đầy bụng, khó tiêu, buồn nôn và nôn khan.

Các bệnh lý gây nôn khan

• Trào ngược dạ dày thực quản: Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây nôn khan. Khi axit dạ dày trào ngược lên thực quản, nó gây kích ứng niêm mạc, dẫn đến cảm giác nóng rát, ợ chua, buồn nôn và nôn khan.
• Viêm dạ dày ruột: Viêm nhiễm ở dạ dày và ruột cũng có thể gây ra nôn khan, kèm theo các triệu chứng khác như đau bụng, tiêu chảy, sốt…
• Ngộ độc thực phẩm: Nôn khan là một trong những phản ứng của cơ thể khi bị ngộ độc thực phẩm, giúp loại bỏ các chất độc hại ra ngoài.
• Say tàu xe: Say tàu xe là tình trạng rối loạn cảm giác thăng bằng do sự di chuyển, gây ra buồn nôn, nôn, chóng mặt, và nôn khan.
• Các bệnh lý về tai mũi họng: Một số bệnh lý về tai mũi họng như viêm họng, viêm amidan, viêm xoang… cũng có thể gây kích ứng phản xạ nôn khan.
• Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc kháng sinh, thuốc giảm đau, thuốc hóa trị… có thể gây ra tác dụng phụ là buồn nôn và nôn khan.

Nguyên nhân khác

• Mang thai: Nôn khan là triệu chứng thường gặp ở phụ nữ mang thai, đặc biệt là trong 3 tháng đầu, do sự thay đổi nội tiết tố trong cơ thể.
• Mùi hương khó chịu: Một số mùi hương mạnh, khó chịu như mùi thuốc lá, mùi xăng dầu, mùi hóa chất… cũng có thể kích thích phản xạ nôn khan ở một số người.

Cách khắc phục nôn khan

Khi bị nôn khan, bạn có thể áp dụng một số biện pháp sau để giảm triệu chứng khó chịu:

Biện pháp khắc phục tại nhà

• Uống nước gừng ấm: Gừng có tác dụng giảm buồn nôn và chống viêm hiệu quả. Bạn có thể pha trà gừng bằng cách đun sôi vài lát gừng tươi với nước, hoặc uống nước gừng ấm pha sẵn.
• Ngậm kẹo gừng hoặc bạc hà: Kẹo gừng hoặc bạc hà có tác dụng làm dịu cổ họng, giảm cảm giác buồn nôn và tạo cảm giác dễ chịu.
• Uống trà hoa cúc: Trà hoa cúc có tác dụng an thần, thư giãn, giúp giảm căng thẳng và buồn nôn.
• Chườm ấm bụng: Chườm ấm vùng bụng giúp làm dịu dạ dày, giảm co thắt cơ và giảm cảm giác buồn nôn.
• Nghỉ ngơi, thư giãn: Khi bị nôn khan, bạn nên nghỉ ngơi ở nơi thoáng mát, tránh các hoạt động mạnh và cố gắng thư giãn tinh thần.
• Bổ sung nước và điện giải: Nôn khan có thể khiến cơ thể mất nước và điện giải. Bạn nên uống nhiều nước lọc, nước ép trái cây hoặc dung dịch oresol để bù nước và điện giải.
• Ăn các loại thực phẩm dễ tiêu hóa: Chọn các loại thực phẩm dễ tiêu hóa như cháo, súp, bánh mì nướng… để giảm áp lực cho dạ dày.

Sử dụng thuốc

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê đơn thuốc để điều trị nôn khan, bao gồm:

• Thuốc chống nôn: Giúp ức chế phản xạ nôn.
• Thuốc kháng axit: Giúp trung hòa axit dạ dày, giảm triệu chứng trào ngược.

Lưu ý: Không tự ý sử dụng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ.

Lưu ý khi khắc phục nôn khan tại nhà

• Theo dõi tình trạng nôn khan: Nếu các biện pháp khắc phục tại nhà không hiệu quả, hoặc nôn khan kéo dài kèm theo các triệu chứng bất thường khác, bạn nên đến gặp bác sĩ để được khám và điều trị kịp thời.
• Khi nào cần đến gặp bác sĩ:
  • Nôn khan kéo dài hơn 2 ngày.
  • Nôn ra máu.
  • Đau bụng dữ dội.
  • Sốt cao.
  • Mất nước nghiêm trọng.
  • Sụt cân không rõ nguyên nhân.

Cách phòng ngừa nôn khan hiệu quả

Phòng bệnh hơn chữa bệnh! Bên cạnh việc biết cách khắc phục, chúng ta cũng cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa nôn khan ngay từ đầu. Dưới đây là một số lời khuyên hữu ích:

Chế độ ăn uống

• Chia nhỏ bữa ăn: Thay vì ăn 3 bữa chính lớn, bạn nên chia nhỏ thành 5-6 bữa ăn nhỏ trong ngày. Điều này giúp giảm áp lực cho dạ dày, hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn và ngăn ngừa buồn nôn.
• Ăn chậm, nhai kỹ: Nhai kỹ giúp thức ăn được nghiền nhỏ, dễ tiêu hóa hơn, đồng thời giúp bạn kiểm soát lượng thức ăn nạp vào, tránh ăn quá no.
• Hạn chế thực phẩm nhiều dầu mỡ, cay nóng: Thức ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng gây kích ứng dạ dày, làm tăng tiết axit dịch vị, dễ dẫn đến nôn nao và nôn khan.
• Tránh các loại đồ uống có ga, cồn: Đồ uống có ga, cồn gây đầy hơi, chướng bụng, kích thích dạ dày và làm tăng nguy cơ nôn mửa.

Lối sống lành mạnh

• Ngủ đủ giấc: Thiếu ngủ ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể, bao gồm cả hệ tiêu hóa. Ngủ đủ giấc giúp cơ thể phục hồi năng lượng, tăng cường sức đề kháng và giảm nguy cơ mắc các bệnh lý gây nôn khan.
• Tập thể dục thường xuyên: Vận động thường xuyên giúp tăng cường sức khỏe hệ tiêu hóa, giảm căng thẳng, stress – một trong những nguyên nhân gây nôn khan.
• Quản lý căng thẳng: Học cách quản lý stress, áp lực trong cuộc sống bằng các phương pháp như thiền, yoga, nghe nhạc… giúp bạn duy trì tinh thần thoải mái, lạc quan và phòng ngừa nôn khan hiệu quả.
• Không hút thuốc lá: Như đã đề cập, thuốc lá gây kích ứng dạ dày và đường hô hấp, góp phần gây ra nôn khan. Bỏ thuốc lá là một trong những cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe của bạn.

Các biện pháp phòng ngừa khác

• Vệ sinh răng miệng sạch sẽ: Vệ sinh răng miệng kém có thể gây ra các bệnh lý về răng miệng, họng, từ đó kích thích phản xạ nôn khan.
• Uống đủ nước: Uống đủ nước giúp duy trì hoạt động bình thường của cơ thể, hỗ trợ tiêu hóa và ngăn ngừa nôn khan do mất nước.
• Thăm khám sức khỏe định kỳ: Khám sức khỏe định kỳ giúp bạn phát hiện sớm các bệnh lý tiềm ẩn, từ đó có biện pháp điều trị kịp thời, ngăn ngừa nôn khan và các biến chứng nguy hiểm.

Phòng ngừa nôn khan cho phụ nữ mang thai

• Chế độ dinh dưỡng cho bà bầu: Bà bầu nên ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, chia nhỏ bữa ăn, ưu tiên các loại thực phẩm dễ tiêu hóa, giàu vitamin B6 (có trong thịt gà, cá hồi, chuối…).
• Các mẹo giảm nôn khan khi mang thai: Nghỉ ngơi đủ giấc, tránh các mùi hương khó chịu, uống nước gừng ấm, ăn bánh quy giòn trước khi ngủ dậy…

Phòng ngừa nôn khan khi đi tàu xe

• Lựa chọn vị trí ngồi phù hợp: Nên chọn vị trí ngồi ở giữa tàu xe, nơi ít rung lắc nhất.
• Sử dụng thuốc chống say tàu xe: Uống thuốc chống say tàu xe trước khi khởi hành theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc dược sĩ.
• Các mẹo dân gian giảm say tàu xe: Ngậm gừng, ngửi vỏ quýt, dán cao salonpas sau tai…

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn gặp phải các triệu chứng sau, hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức:

• Nôn khan kéo dài hơn 2 ngày không đỡ.
• Nôn ra máu hoặc chất nôn có màu đen.
• Đau bụng dữ dội.
• Sốt cao.
• Mất nước nghiêm trọng (khô miệng, khát nước, tiểu ít, da khô…).
• Sụt cân không rõ nguyên nhân.

Kết luận

Nôn khan là một triệu chứng thường gặp, có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Bằng cách áp dụng các biện pháp khắc phục và phòng ngừa nôn khan hiệu quả được chia sẻ trong bài viết, bạn hoàn toàn có thể kiểm soát tình trạng này và bảo vệ sức khỏe của mình.

Hãy nhớ rằng, việc lắng nghe cơ thể, xây dựng lối sống lành mạnh và thăm khám sức khỏe định kỳ là chìa khóa vàng để có một cuộc sống khỏe mạnh, hạnh phúc.

FAQs về nôn khan

1. Nôn khan có nguy hiểm không?

Nôn khan thường không nguy hiểm, tuy nhiên nếu kéo dài hoặc kèm theo các triệu chứng bất thường khác, nó có thể là dấu hiệu của một số bệnh lý tiềm ẩn.

2. Nôn khan khác với nôn như thế nào?

Nôn khan là cảm giác buồn nôn, muốn nôn nhưng không nôn ra được, trong khi nôn là phản xạ tống thức ăn và dịch vị ra ngoài.

3. Tôi nên làm gì khi bị nôn khan vào ban đêm?

Bạn có thể thử uống một ít nước gừng ấm, ngậm kẹo gừng hoặc kê cao gối khi ngủ để giảm triệu chứng nôn khan.

4. Nôn khan khi mang thai có ảnh hưởng đến thai nhi không?

Nôn khan nhẹ khi mang thai thường không ảnh hưởng đến thai nhi. Tuy nhiên, nếu nôn khan nghiêm trọng, gây mất nước và suy nhược cơ thể, bạn cần đến gặp bác sĩ để được tư vấn và điều trị.

5. Làm thế nào để phân biệt nôn khan do say tàu xe với nôn khan do bệnh lý?

Nôn khan do say tàu xe thường xuất hiện khi di chuyển và kèm theo các triệu chứng như chóng mặt, đau đầu. Trong khi đó, nôn khan do bệnh lý thường kéo dài và có thể kèm theo các triệu chứng khác như đau bụng, sốt…

Nguồn: Tổng hợp