Thoát vị hoành: Triệu chứng, nguyên nhân và điều trị

Thoát vị hoành là một tình trạng y khoa nghiêm trọng, ảnh hưởng đến cơ hoành – cơ giúp phân tách ngực và bụng. Khi mắc thoát vị hoành, các cơ quan trong ổ bụng có thể di chuyển lên ngực, gây ra nhiều triệu chứng khó chịu và nguy hiểm. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về triệu chứng, nguyên nhân, và cách điều trị thoát vị hoành để bạn có cái nhìn toàn diện và chính xác về căn bệnh này.

Tổng quan chung

Thoát vị hoành là tình trạng các tạng ở ổ bụng di chuyển ngược lên lồng ngực, thông qua những lỗ khuyết ở cơ hoành (thường là vị trí lỗ sau và bên trái của cơ hoành). Tùy lỗ thoát vị to hay nhỏ, những tạng từ ổ bụng có thể di chuyển lên lồng ngực như dạ dày, ruột non, lách. Tình trạng này có thể gặp ở cả người lớn và trẻ em, gây ra nhiều triệu chứng từ nhẹ đến nghiêm trọng. Thoát vị hoành có thể là bẩm sinh hoặc phát triển sau này trong đời.

Các loại thoát vị hoành thường gặp nhất là thoát vị hoành bẩm sinh và thoát vị khe hoành.

Thoát vị khe hoành được phân thành 4 dạng, cụ thể:

• Thoát vị trượt: Thoát vị trượt là dạng thường gặp nhất ở bệnh nhân lớn tuổi và trẻ tuổi. Ở dạng thoát vị này, phần khuyết tâm vị được đẩy lên trên cơ hoành, dẫn tới tình trạng thoát vị đối xứng một phần trên dạ dày.
• Thoát vị cuốn: Phần đáy vị bị cuốn lên trên vị trí nối thực quản – dạ dày, khuyết tâm vị vẫn nằm bên dưới cơ hoành. Dạng thoát vị này thường là biến chứng của phẫu thuật củng cố cơ vòng thực quản dưới trong điều trị trào ngược dạ dày thực quản.
• Thoát vị hỗn hợp: Thoát vị hỗn hợp là sự kết hợp thoát vị trượt và thoát vị cuốn. Khuyết tâm vị và phần đáy vị được đẩy lên trên cơ hoành. Thậm chí, đáy vị di chuyển còn cao hơn so với khuyết tâm vị. Tình trạng này thường xảy ra ở người bệnh lớn tuổi. Ban đầu bệnh có thể xuất hiện dưới dạng thoát vị trượt, sau đó tiến triển thành dạng hỗn hợp.
• Thoát vị phức tạp: Đây là tình trạng thoát vị trong lồng ngực của những cơ quan khác như đại tràng, ruột non, mạc nối, túi thoát vị ở bên trên cơ hoành. Dạng thoát vị này hiếm xảy ra.

Triệu chứng

Triệu chứng của thoát vị hoành có thể rất đa dạng, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và vị trí của thoát vị. Các triệu chứng thường gặp bao gồm:

• Đau ngực hoặc khó thở: Khi các cơ quan trong ổ bụng chèn ép vào phổi, gây khó thở và đau ngực.
• Khó tiêu và ợ nóng: Dạ dày bị đẩy lên trên có thể gây ra triệu chứng khó tiêu và ợ nóng.
• Đau bụng: Đau bụng do sự di chuyển của các cơ quan nội tạng.
• Buồn nôn và nôn: Do ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa.

Nguyên nhân

Nguyên nhân gây thoát vị hoành có thể chia thành hai nhóm chính: thoát vị hoành bẩm sinh và thoát vị hoành mắc phải.

• Thoát vị hoành bẩm sinh: Xảy ra khi có sự phát triển bất thường của cơ hoành trong thời kỳ bào thai.
• Thoát vị hoành mắc phải: Thường do chấn thương, phẫu thuật hoặc các bệnh lý khác làm yếu hoặc rách cơ hoành.

Đối tượng nguy cơ

Thoát vị hoành có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, nhưng một số nhóm người có nguy cơ cao hơn, bao gồm:

• Trẻ sơ sinh: Đặc biệt là những trẻ sinh non hoặc có dị tật bẩm sinh.
• Người lớn tuổi: Sự lão hóa có thể làm yếu cơ hoành.
• Người bị chấn thương ngực hoặc bụng: Do tai nạn hoặc phẫu thuật.
• Người mắc các bệnh lý tiêu hóa: Như bệnh trào ngược dạ dày thực quản.
• Thừa cân, béo phì.

Chẩn đoán

Chẩn đoán thoát vị hoành thường bao gồm:

• Chụp X-quang: Giúp phát hiện các bất thường trong lồng ngực và bụng.
• Chụp CT scan: Cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về cơ hoành và các cơ quan xung quanh.
• Nội soi: Kiểm tra trực tiếp bên trong dạ dày và thực quản.
• Siêu âm: Đặc biệt hữu ích trong chẩn đoán thoát vị hoành ở trẻ sơ sinh.

Phòng ngừa bệnh

Phòng ngừa thoát vị hoành chủ yếu tập trung vào việc duy trì sức khỏe và tránh các yếu tố nguy cơ:

• Duy trì cân nặng hợp lý: Giảm áp lực lên cơ hoành.
• Tránh chấn thương ngực và bụng: Sử dụng thiết bị bảo hộ khi tham gia các hoạt động nguy hiểm.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Đặc biệt là đối với những người có nguy cơ cao.
• Điều trị các bệnh lý tiêu hóa: Kịp thời và hiệu quả để tránh biến chứng.

Điều trị như thế nào

Điều trị thoát vị hoành có thể bao gồm:

• Điều trị nội khoa: Dùng thuốc giảm triệu chứng như đau ngực, khó thở, và ợ nóng.
• Phẫu thuật: Bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện phẫu thuật thoát vị hoành đối với các trường hợp không đáp ứng tốt với các phương pháp điều trị nội khoa, hoặc khi xuất hiện các biến chứng như tắc ruột, suy hô hấp.
• Theo dõi định kỳ: Đối với các trường hợp nhẹ, việc theo dõi định kỳ có thể giúp quản lý bệnh hiệu quả mà không cần can thiệp phẫu thuật.

Bên cạnh đó, người bệnh nên lưu ý một số điều trong sinh hoạt để có thể kiểm soát được bệnh thoát vị hoành, cụ thể:

• Giảm cân: Người bệnh thừa cân, béo phì nên giảm cân
• Tập thể dục với cường độ vừa phải.
• Ăn chậm: Mỗi ngày người bệnh nên dùng 4-5 bữa nhỏ thay vì ăn 1-2 bữa lớn
• Kiêng các món ăn gây ợ chua như chocolate, thực phẩm cay, thức ăn làm từ hành, khoai tây, trái cây họ cam, quýt…

Kết luận

Thoát vị hoành là một tình trạng y khoa phức tạp, đòi hỏi sự chú ý và can thiệp kịp thời từ phía các chuyên gia y tế. Việc hiểu rõ triệu chứng, nguyên nhân, và phương pháp điều trị sẽ giúp người bệnh và người nhà có thể nhận biết và xử lý bệnh một cách hiệu quả. Nếu bạn hoặc người thân có bất kỳ dấu hiệu nào của thoát vị hoành, hãy tìm kiếm sự tư vấn từ bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị đúng cách.

Việc duy trì một lối sống lành mạnh, kiểm tra sức khỏe định kỳ, và tuân thủ các hướng dẫn điều trị sẽ giúp giảm nguy cơ mắc và quản lý bệnh thoát vị hoành tốt hơn. Hãy luôn nhớ rằng, sức khỏe của bạn là quan trọng nhất, đừng ngần ngại tìm kiếm sự giúp đỡ khi cần thiết.

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.