Zona thần kinh: Nguyên nhân, triệu chứng và phòng ngừa

Zona thường xuất hiện ở một phần cụ thể của cơ thể, thường là ở một bên của thân thể hoặc khu vực một bên của mặt. Bệnh này có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai từng mắc bệnh thủy đậu và đặc biệt phổ biến ở người già. Cùng tìm hiểu về khái niệm Zona thần kinh, cũng như các triệu chứng, cách phòng ngừa thông qua bài viết dưới đây.

Zona thần kinh là gì?

Zona thần kinh, còn được gọi là zona đau (shingles),trong dân gian hay gọi là “giời leo”,  là một bệnh nhiễm trùng tái phát do virus Varicella-zoster gây ra. Đây là cùng một virus gây ra bệnh thủy đậu (chickenpox).

Sau khi bạn đã từng mắc bệnh thủy đậu, virus Varicella-zoster vẫn có thể ẩn nằm trong các dây thần kinh của cơ thể. Khi hệ miễn dịch suy giảm hoặc gặp căng thẳng, virus này có thể tái hoạt động, gây ra zona thần kinh.

Triệu chứng của zona thần kinh thường bao gồm đau, xuất hiện mụn nước và nổi ban đỏ trên da. Đau có thể làm cho người bệnh cảm thấy rất khó chịu và kéo dài trong vài tuần đến vài tháng.

Nguyên nhân của Zona thần kinh

Nguyên nhân của Zona thần kinh là do virus Varicella-zoster, cùng virus gây ra bệnh thủy đậu (chickenpox). Dưới đây là chi tiết về nguyên nhân:

• Virus Varicella-zoster: Đây là nguyên nhân chính của Zona thần kinh. Virus này gây ra cả bệnh thủy đậu (chickenpox) và zona thần kinh. Sau khi bạn mắc bệnh thủy đậu, virus Varicella-zoster không bị loại bỏ hoàn toàn khỏi cơ thể mà ẩn nằm trong các dây thần kinh. Khi hệ miễn dịch suy giảm hoặc bị căng thẳng, virus có thể tái hoạt động và gây ra zona thần kinh.
• Hệ miễn dịch suy giảm: Hệ miễn dịch mạnh mẽ có vai trò trong việc kiểm soát virus Varicella-zoster. Khi hệ miễn dịch suy giảm do tuổi già, căng thẳng, bệnh tật hoặc sử dụng corticosteroid, virus Varicella-zoster có cơ hội tái hoạt động và gây ra zona thần kinh.
• Tuổi tác: Zona thần kinh phổ biến hơn ở người già, do hệ miễn dịch suy giảm và virus Varicella-zoster được tái kích hoạt.
• Stress và căng thẳng: Căng thẳng và áp lực tinh thần có thể làm suy giảm hệ miễn dịch, tạo điều kiện thuận lợi cho virus Varicella-zoster tái hoạt động.
• Bệnh tật và điều trị bệnh tật: Một số bệnh như ung thư, tiểu đường, hay các điều trị ức chế hệ miễn dịch cũng có thể làm suy giảm hệ miễn dịch, tăng nguy cơ mắc Zona thần kinh.
• Tiếp xúc với người mắc bệnh thủy đậu hoặc zona: Mặc dù không phải là nguyên nhân chính, nhưng tiếp xúc với các vết ban của người mắc bệnh thủy đậu hoặc zona cũng có thể làm tăng nguy cơ nhiễm virus Varicella-zoster, đặc biệt đối với những người chưa từng mắc bệnh thủy đậu hoặc chưa được tiêm phòng.

Virus Varicella-zoster là nguyên nhân chính của Zona thần kinh, và các yếu tố khác có thể tăng nguy cơ tái phát của bệnh.

Triệu chứng của Zona thần kinh

Triệu chứng của Zona thần kinh thường bao gồm các dấu hiệu và triệu chứng sau:

• Đau và ngứa: Đau là triệu chứng phổ biến nhất của zona thần kinh. Đau thường là cảm giác nặng, châm chích, hoặc đau nhức, thường bắt đầu trước khi các vết ban xuất hiện. Ngứa cũng là một triệu chứng thường gặp.
• Xuất hiện mụn nước, bóng nước: Da người bệnh nổi ban đỏ đau rát, dần dần hình thành các đám mụn nước nhỏ, bọng nước tập trung thành từng chùm, dọc theo đường phân bố của dây thần kinh ngoại biên. Lúc đầu mụn nước căng, dịch trong, sau màu chuyển đục, hóa mủ, sau vài ngày các mụn nước này vỡ đi, hình thành các vảy rồi bong dần để lại nhiều vết sẹo lấm tấm trắng trên da giống như bị hắc lào.
• Vết ban đỏ và phồng rộp: Các vết ban thường xuất hiện sau vài ngày kể từ khi đau bắt đầu. Chúng thường là những vùng da nổi đỏ, phồng rộp, và có thể nhiễm mủ. Vết ban có thể xuất hiện dọc theo dây thần kinh và thường chỉ xuất hiện ở một bên của cơ thể.
• Vùng da nhạy cảm: Da ở vùng bị ảnh hưởng có thể trở nên nhạy cảm, đau nhức khi tiếp xúc.
• Cảm giác tê, nặng nhẹ hoặc đau nhức: Ngoài đau, một số người cảm nhận cảm giác tê, nặng nhẹ hoặc đau nhức ở vùng bị ảnh hưởng.
• Da nổi đỏ, mẩn ngứa: Các vùng da bị ảnh hưởng thường trở nên đỏ, mẩn ngứa, và có thể khó chịu.
• Mệt mỏi, khó chịu: Trước khi các vết ban xuất hiện, một số người có thể cảm thấy mệt mỏi, khó chịu.
• Nhiễm trùng cùng vùng da: Có thể xảy ra nhiễm trùng của vùng da bị ảnh hưởng, đặc biệt nếu vết ban bị nứt và nhiễm mủ.
• Cảm giác khó chịu tổng thể: Bạn có thể cảm thấy không khỏe, mệt mỏi, mất ngủ, hoặc khó chịu tổng thể.

Cách phòng ngừa Zona thần kinh

Để phòng ngừa Zona thần kinh, bạn có thể thực hiện một số biện pháp sau:

• Tiêm vắc xin: Vắc xin phòng Zona thần kinh có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và làm giảm đau sau zona. Hiện có hai loại vắc xin phòng zona: Zostavax và Shingrix. Shingrix được khuyến nghị sử dụng ưu tiên hơn vì hiệu quả cao hơn và có thể được sử dụng ở mọi người từ 50 tuổi trở lên.
• Duy trì hệ miễn dịch tốt: Hệ miễn dịch mạnh mẽ có thể giúp ngăn ngừa tái phát của virus Varicella-zoster. Duy trì một lối sống lành mạnh bằng cách ăn uống cân đối, tập thể dục đều đặn, đủ giấc ngủ và giảm căng thẳng có thể giúp củng cố hệ miễn dịch.
• Tránh tiếp xúc với người mắc bệnh thủy đậu hoặc zona: Tránh tiếp xúc với các vùng da bị nhiễm virus Varicella-zoster có thể giảm nguy cơ lây nhiễm. Đặc biệt là quan trọng đối với những người chưa từng mắc bệnh thủy đậu hoặc chưa được tiêm phòng.
• Quản lý căng thẳng: Căng thẳng có thể làm suy giảm hệ miễn dịch và tăng nguy cơ mắc các bệnh. Hãy thực hành các kỹ thuật giảm căng thẳng như thiền, yoga, tập thể dục, hoặc tham gia các hoạt động giúp giảm căng thẳng khác.
• Chăm sóc sức khỏe tổng thể: Hãy tránh hút thuốc, giảm uống rượu, duy trì cân nặng lành mạnh, và thực hiện các biện pháp vệ sinh cá nhân để giảm nguy cơ mắc các bệnh lây nhiễm.
• Tiêm phòng vắc xin: Tiêm phòng các loại vắc xin khác như phòng bệnh cúm, viêm gan B/C cũng có thể giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh tình phụ và củng cố hệ miễn dịch tổng thể.

Áp dụng các biện pháp phòng ngừa cũng như tiêm vacxin phòng Zona thần kinh góp phần phòng ngừa căn bệnh này. Nắm rõ triệu chứng của Zona, nếu bản thân hoặc người nhà mắc phải cần liên hệ nhân viên y tế để kịp thời có hướng điều trị thích hợp.

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.