Bệnh Beriberi là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp phòng ngừa

Triệu chứng

Triệu chứng của bệnh beriberi tùy thuộc vào loại beriberi và mức độ thiếu hụt thiamine.

Beriberi ướt:

• Khó thở: Thường xuyên cảm thấy khó thở, đặc biệt khi vận động.
• Sưng chân: Phù nề do tích tụ chất lỏng.
• Tim đập nhanh và mạnh: Nhịp tim bất thường có thể dẫn đến suy tim.

Beriberi khô:

• Tê và ngứa ran: Bắt đầu ở chân và có thể lan lên cơ thể.
• Yếu cơ: Cơ bắp yếu và khó khăn trong việc đi lại.
• Rối loạn thần kinh: Gây ra bởi tổn thương hệ thần kinh ngoại biên.

Trong trường hợp nặng bệnh nhân Beriberi có thể có bệnh não Wernicke và hội chứng Korsakoff là hai tổn thương não bộ do sự thiếu hụt thiamin:

• Bệnh não Wernicke: gây tổn thương vùng dưới đồi, gây mất trí nhớ hoặc lú lẫn, mất phối hợp vận động cơ và các vấn đề về thị giác như mắt chuyển động nhanh và nhìn đôi.
• Hội chứng Korsakoff: là hậu quả của tổn thương vĩnh viễn tại một số vùng của vỏ não có khả năng lưu giữ ký ức gây mất trí nhớ, không hình thành được ký ức mới và ảo giác.

Nguyên nhân

Nguyên nhân của bệnh Beriberi là do sự thiếu hụt vitamin B1. Mỗi ngày, cơ thể con người cần dung nạp đủ 0,4 mg vitamin B/1kg/24 giờ. Nếu như không đạt chỉ tiêu này sẽ dẫn đến tình trạng thiếu hụt vitamin B. 

Theo các chuyên gia, bác sĩ, vitamin B1 có vai trò duy trì thăng bằng chất đạm trong cơ thể và chuyển hóa các chất thịt, mỡ thành năng lượng. Khi chuyển hóa mỡ đạm bị rối loạn do thiếu vitamin B1 sẽ gây ra triệu chứng tê phù, phù nề hoại tử tổ chức gây chứng tê bì.

Nguyên nhân chính của bệnh beriberi là do thiếu hụt vitamin B1 trong chế độ ăn uống. Các nguyên nhân cụ thể bao gồm:

• Chế độ ăn thiếu dinh dưỡng: Thiếu hụt các thực phẩm giàu thiamine như ngũ cốc nguyên hạt, thịt, cá, và các loại đậu.
• Tiêu thụ rượu bia: Uống rượu bia quá mức có thể cản trở hấp thụ và chuyển hóa thiamine trong cơ thể.
• Rối loạn tiêu hóa: Các bệnh lý ảnh hưởng đến tiêu hóa và hấp thụ dưỡng chất, chẳng hạn như bệnh Crohn hay celiac.
• Tăng nhu cầu thiamine: Các tình trạng như mang thai, cho con bú, hoặc mắc các bệnh lý mạn tính tăng nhu cầu thiamine mà không được bổ sung đầy đủ.

Đối tượng nguy cơ

Những người có nguy cơ bị bệnh Beriberi bao gồm:

• Người cao tuổi.
• Người mắc bệnh tiểu đường.
• Người nhiễm HIV.
• Những người đã được phẫu thuật.
• Lạm dụng rượu , có thể khiến cơ thể bạn khó hấp thụ và lưu trữ vitamin B1.
• Tê phù di truyền, một tình trạng hiếm gặp ngăn cơ thể hấp thụ thiamin.
• Cường giáp (tuyến giáp hoạt động quá mức).
• Buồn nôn và nôn khi mang thai.
• AIDS.
• Tiêu chảy kéo dài hoặc sử dụng thuốc lợi tiểu.
• Trải qua lọc máu thận.

Chẩn đoán

Chẩn đoán bệnh beriberi dựa trên tiền sử bệnh lý, triệu chứng lâm sàng và các xét nghiệm xác định mức độ thiamine trong máu. Các phương pháp chẩn đoán bao gồm:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ kiểm tra các triệu chứng lâm sàng như sưng phù, tê bì và yếu cơ.
• Xét nghiệm máu: Đo nồng độ thiamine và các chất chuyển hóa trong máu.
• Xét nghiệm chức năng tim: Đánh giá tình trạng tim mạch nếu nghi ngờ beriberi ướt.

Ngoài ra, bác sĩ cũng dựa vào những bài kiểm tra chức năng não bộ để xác định xem bệnh nhân có gặp phải tình trạng thiếu phối hợp vận động, khó khăn khi đi lại, mức độ rủ của mí mắt và phản xạ yếu hay không. Các giai đoạn muộn hơn, bệnh nhân mắc Beriberi sẽ bị mất trí nhớ, lú lẫn và tình trạng ảo tưởng.

Phòng ngừa bệnh

Phòng ngừa bệnh beriberi chủ yếu dựa trên việc duy trì một chế độ ăn uống cân bằng và lành mạnh. Các biện pháp phòng ngừa bao gồm:

• Chế độ ăn uống giàu thiamine: Bao gồm ngũ cốc nguyên hạt, thịt, cá, các loại đậu, và rau xanh trong chế độ ăn.
• Hạn chế tiêu thụ rượu bia: Giảm thiểu nguy cơ cản trở hấp thụ và chuyển hóa thiamine.
• Bổ sung thiamine: Đặc biệt quan trọng cho các nhóm nguy cơ cao như phụ nữ mang thai, cho con bú, và người nghiện rượu.
• Giáo dục và nâng cao nhận thức: Tăng cường hiểu biết về tầm quan trọng của thiamine và các nguy cơ thiếu hụt.

Điều trị như thế nào?

Điều trị bệnh beriberi tập trung vào việc bổ sung thiamine và cải thiện chế độ ăn uống. Các phương pháp điều trị bao gồm:

• Bổ sung thiamine: Sử dụng các viên uống bổ sung thiamine hoặc tiêm thiamine trong các trường hợp nặng.
• Cải thiện chế độ ăn uống: Tăng cường thực phẩm giàu thiamine trong khẩu phần ăn hàng ngày.
• Điều trị các triệu chứng: Quản lý các triệu chứng và biến chứng do beriberi gây ra thông qua chăm sóc y tế toàn diện.

Kết luận

Bệnh beriberi, mặc dù hiếm gặp ở các nước phát triển, vẫn là một vấn đề sức khỏe quan trọng ở các khu vực có chế độ dinh dưỡng kém. Việc nhận biết sớm và điều trị kịp thời có thể ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh. Duy trì một chế độ ăn uống cân bằng, bổ sung đầy đủ thiamine và hạn chế tiêu thụ rượu bia là những biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả trong việc phòng ngừa bệnh beriberi. Hãy chủ động chăm sóc sức khỏe bản thân và gia đình bằng cách tuân thủ các nguyên tắc dinh dưỡng lành mạnh và duy trì lối sống tích cực.